İsrail’in Gazze işgaline karşı dünyanın birçok yerinde üniversite öğrencileri Filistin ile dayanışma gösterileri düzenlemişti. Ama üniversite protestolarını tetikleyen ilk gösteriler ABD’de başladı. Polisin kampüsleri bastığı, yüzlerce öğrenciyi tutukladığı ve kimi zaman şiddet eyleminde bulunduğu ilk üniversite de Amerika Birleşik Devletleri’ndeki (ABD) Columbia Üniversitesi’ydi. Protestolar esnasında ABD’li yetkililer tarafından “Yahudi öğrencilerin güvenliğini sağlamamakla” suçlanan Rektör Minouche Shafik baskılara dayanamayarak istifa etti.
Hamas’ın öncülüğündeki 7 Ekim Aksa Tufanı Operasyonu’nun 1200’ü aşkın İsraillinin ölümüne sebep olmasının ardından başlayan Gazze savaşında ölenlerin sayısı 40 bini geçti. 7 Ekim’den bu yana dünyanın dört bir yanındaki üniversiteler de Filistin yanlısı gösterilere sahne oluyor. Bu üniversitelerden biri Amerika Birleşik Devletleri’nde bulunan Columbia Üniversitesi’ydi. Okulun öğrencileri 16 Nisan’da oturma eylemi başlatmış, İsrail’in Gazze’ye saldırılarını destekleyen şirketleri ve finansal ilişkileri protesto etmişti. Üniversitelerde Filistin’e destek için “çadır kurma” eylemleri de Columbia Üniversitesi’nde başlayarak dünyadaki diğer üniversitelere yayılmıştı.
Shafik barışçıl eylemleri bastırmak için okula polis çağırmış, 108 öğrenci gözaltına alınmıştı. Öğrenciler ve Columbia Üniversitesi arasında süren müzakere sürecinin nisan ayı sonunda tıkanmasıyla Filistin yanlısı öğrenciler üniversitedeki Hamilton Hill binasını işgal etmişti. Bu işgal eylemi müdahalenin dozunu da artırmıştı. Eylemler üzerine okula çevik kuvvetin çağrılması Shafik’in adının yeniden gündeme gelmesine sebep olmuştu.
Hem Filistin yanlılarından hem de ABD’den baskı gören Shafik, Pensilvanya ve Harvard üniversitesi rektörlerinin ardından istifa eden üçüncü isim oldu. Shafik açıklamasında “Bu inanılmaz kurumu yönetme onuruna ve ayrıcalığına sahip oldum. Birlikte çalışarak birçok önemli alanda ilerleme kaydettiğimize inanıyorum” dedi. Açıklamasının devamında “Ancak topluluğumuzdaki farklı görüşlerle başa çıkmanın zor olduğu bir kargaşa döneminden de geçtik. Bu dönem topluluğumuzdaki diğer kişiler gibi aileme de büyük bir bedel ödetti” diyen rektör “adil ve şefkatli üniversitelere” ihtiyaç duyulduğunu söyledi.
İfade özgürlüğü üniversite eylemlerine kadarmış
Shafik’in istifa etmesinin hemen ardından ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Mike Johnson yazılı bir açıklama paylaştı. Açıklamasında Shafik’in istifasından memnun olduğunu söyleyen Johnson protestoların başladığı nisan ayında Shafik’ten istifasını istemişti. Johnson “Uzun zamandır beklenen bir şey olsa da bugün gelen haberi memnuniyetle karşılıyoruz. Bu okul yılına başlayacak olan Columbia’daki Yahudi öğrenciler rahat bir nefes almalı” dedi.
Shafik “Yahudi öğrencileri antisemitizmden korumadığı” yönündeki iddialar nedeniyle Temsilciler Meclisi Eğitim ve İşgücü Komitesi’ne beş saat ifade vermişti. İstifası bizzat temsilciler Meclisi Başkanı Johnson tarafından istenmesine rağmen 2023-2024 öğretim yılı boyunca rektörlüğünü sürdürmek konusunda ısrarcı olmuştu.
Daha önce de pek çok rektör ABD Kongresi’nde sorgulanmıştı. Filistin yanlısı öğrencilerle ilgili Pensilvanya Üniversitesi rektörü Liz Magill’de ifadeye çağrılmıştı. Üniversitelerde ifade özgürlüğünü savunduğunun altını çizen Magill ABD Temsilciler Meclisi’nin baskıları yüzünden istifa etmişti. Yine benzer biçimde, kampüste düzenlenen İsrail’e tepki gösterilerini “düşünce özgürlüğü” kapsamında değerlendirdiği için eleştirilen ve istifa etmesi için üstünde baskı kurulan Harvard Üniversitesi Rektörü Claudine Gay “hakkındaki kişisel tartışmaların üniversiteye zarar vermemesi için” görevinden ayrıldığını açıklamıştı.
