Cumartesi sabahı Hamas’ın saldırısı sonrası İsrail’de yaşanmaya başlayan savaş hali tedirginlik yaratmaya devam ediyor. Uluslararası sistem ve ülkeler, itidal çağrıları, şiddetin azaltılması çağrıları veya destek çağrılarıyla yankılanıyor. Konuya ilişkin acil toplanan Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi hiçbir karar alamadan dağıldı. İslam İşbirliği Örgütü İsrail’i kınadı. Papa çatışmaların durdurulması çağrısı yaptı. Mısır ve Ürdün, sorunun çözümü için uluslararası konferans önerdi. Batılı liderlerden İsrail’e destek açıklamaları geldi. Amerika, İsrail’e askeri yardıma başlama ihtimalini konuşuyor.
İşte İsrail-Hamas savaşında dün uluslararası ortamda yaşananlar:
BM Güvenlik Konseyi’nin acil toplantısı
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), İsrail ve işgal altındaki Filistin topraklarında tırmanan şiddet olaylarıyla ilgili olarak acil bir şekilde istişarelerde bulundu. Acil toplantı çağrısı ilk olarak Malta tarafından yapıldı, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Brezilya da çağrıya destek verdi. BMGK’nın mevcut 15 üyesi New York’taki BM Genel Merkezi’nde bir araya geldi ancak bu görüşmeden herhangi bir yazılı açıklama yapılmadı.
İsrail’in BM Daimi Temsilcisi Gilad Erdan, konseyden ‘vatandaşlarının güvenliğini sağlamak için İsrail’in meşru müdafaa hakkını desteklemesini’ talep ederek Hamas’ın kınanmasını istedi. Filistin’in BM Büyükelçisi Riyad Mansur ise BMGK toplantısı öncesi gazetecilere yaptığı açıklamada, “İsrail, Gazze’ye yönelik tekrarlanan saldırılarının ve ablukasının Hamas’ın askeri kapasitesini yok edip güvenliği sağlamak amacıyla yapıldığını söyleyip duruyor. Ama ne abluka ne de saldırılar başarılı oldu. İsrail şimdi aynı hatalı gerekçesiyle başka bir saldırıyı meşrulaştırmaya çalışırken kimse onu cesaretlendirecek bir şey söyleyip yapmamalıdır” dedi.
ABD adına konuşan isimlerden Wood, konsey toplantısı öncesinde, “Diğer üyelerden İsrail halkına ve hükümetine karşı işlenen bu iğrenç terör eylemlerinin çok güçlü bir şekilde kınandığını duymayı bekliyorum” dedi. Ayrıca BMGK’nın bir açıklama yayınlamasının muhtemel olmadığını söyleyerek Washington’ın şu anda öncelik listesinde bunun en alt sıralarda olduğunu belirtti.
Çin’in BM Büyükelçisi Zhang Jun ise konsey toplantısına girerken yaptığı açıklamada gerilimin daha da tırmanmasını önlemenin önemli olduğunu ve Beijing’in sivillere yönelik tüm saldırıları kınadığını söyledi. Zhang, konseyin bir açıklama yayınlamasının ve ‘sesini duyurmasının’ önemli olduğunu söyledi.
Çin saldırılardan ‘derin endişe’ duyuyor
Çin gazetesi Global Times’da yer alan habere göre Çin, İsrail ve Filistin arasında tansiyonun yükselmesinden ‘duyduğu endişeyi’ dile getirdi. Haberde Çin Dışişleri Bakanlığı’nın ‘uluslararası toplumu bir an önce harekete geçmeye çağırdığı’ ve ‘Filistin meselesine duyulan bağlılığın artırılması’ çağrısında bulunduğu belirtildi. Beijing’in ayrıca ‘hem İsrail hem de Filistin tarafına kalıcı barışa giden yol arayışıyla barış görüşmelerine bir an önce yeniden başlamaları’ çağrısında bulundu.
BMGK’nın daimi üyesi olan Çin’in saldırılar başladıktan hemen sonra bir açıklama yapmaması dikkat çekmişti. Orta Doğu’daki varlığını artırmaya çalışan ülkenin Devlet Başkanı Şi Cinping, haziran ayında Filistinli mevkidaşı Mahmud Abbas’ı Beijing’de ağırlayarak Filistin ve İsrail arasında ‘iki devletli çözüm’ için köprü oluşturmaya talip olduğunu belirtmiş, Abbas da buna karşılık olarak uluslararası barış konferansı düzenlenmesini önermişti. Bu senenin ilerleyen aylarında Netanyahu’nun da Beijing’i ziyaret etmesi bekleniyordu.
Papa Francis’ten ‘saldırıları durdurma’ çağrısı
Katoliklerin ruhani lideri Papa Francis, ‘terörizmin ve savaşın hiçbir sorunu çözmeyeceğini, sadece daha fazla masum insana acı getirerek ölümlerine neden olacağını’ belirterek saldırı ve şiddetin sona ermesi çağrısında bulundu. Papa, Aziz Petrus Meydanı’ndaki haftalık vaazında, “Savaş yenilgidir, sadece yenilgi. Hem İsrail hem de Filistin için dua edelim” dedi.
İslami İşbirliği Teşkilatı’ndan kınama
Dünyanın en büyük Müslüman ülkeler bloğu İslami İşbirliği Teşkilatı (İİT), çatışmaların İsrail’in saldırganlığından çıktığını belirterek yaşananları kınadı. Türkiye’nin de üye olduğu teşkilattan yapılan açıklamada, ‘sahadaki gelişmelerden ve İsrail’in işgal altındaki Filistin topraklarındaki tehlikeli faaliyetlerinden büyük endişe duyulduğu’ belirtildi. 57 üyeli blok, ‘Filistin halkı arasında yüzlerce kişinin şehit düşmesi ve yaralıların olmasından dolayı İsrail’in saldırganlığı’ kınadı.
İran lideri Hamas ve İslami Cihad liderleriyle görüştü
İran haber ajansı IRNA’ya göre İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin Hamas ve İslami Cihad liderleriyle görüştü. Reisi’nin görüştüğü isimler arasında İslami Cihad Hareketi Genel Sekreteri Ziyad el-Nakhalah ve Hamas Lideri İsmail Haniye’nin olduğu bildirildi. Bu görüşmelerde Filistin’deki son gelişmelerin ele alındığı belirtildi.
‘İran Hamas’a saldırıyı tasarlamasında yardım etti’
Wall Street Journal, Hamas ve Hizbullah’ın üst düzey üyelerine dayandırdığı haberinde İran’ın Hamas’ın İsrail’e sürpriz saldırısını gerçekleştirmesinde yardımcı olduğunu bildirdi. Buna göre İran’ın Devrim Muhafızları, İsrail’e hava, kara ve denizden saldırı gerçekleştirilmesi için ağustos ayından beri Hamas’la birlikte çalışıyormuş.
İddiaya göre saldırının ayrıntıları Beyrut’ta Devrim Muhafızları subayları, Gazze’de iktidarı elinde tutan Hamas ve Lübnan Hizbullah’ının katıldığı toplantılar sırasında belirlenmiş.
ABD’li yetkililer ise Tahran’ın olaya dahil olduğuna dair herhangi bir kanıt görmediklerini söylüyor. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, CNN’e verdiği demeçte, “İran’ın bu saldırıyı yönettiğine ya da arkasında olduğuna dair henüz bir kanıt göremedim ama bu gruplarla uzun bir geçmişi olduğunu biliniyor” dedi.
Hamas’ın üst düzey yetkilisi Mahmud Mirdavi ise toplantılarla ilgili, saldırıya başka ülkelerin katıldığı iddiasını reddederek, her şeyi kendilerinin planladığını söyledi ve, “Bu Filistin ve Hamas’ın kararıdır” diye ekledi.
Mısır ve Ürdün liderleri krizi görüştü
İsrail’in komşularından Mısır’ın Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi, Ürdün Kralı 2’nci Abdullah ile telefon görüşmesi yaparak İsrail ve Hamas arasında patlak veren krizi görüştü. Kamuoyuna yapılan açıklamada her iki liderin de durumun iyice kötüleşmemesi için önlemler alma konusunda mutabık kaldığı belirtildi. Her iki ülke hem ABD’nin yakın müttefikleri hem de İsrail ile diplomatik ilişki kuran ilk Arap ülkeleri.
ABD’den İsrail’e askeri yardım gidiyor
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, CNN’e verdiği demeçte, Saldırıyı 1973’teki ‘Yom Kippur Savaşı’ndan bu yana yaşanan en kötü saldırı’ olarak nitelendirerek, “Ancak arada temel bir fark var. O savaş devletle devlet, ülkeyle ülke, orduyla ordu savaşıydı. Burada ise İsrailli sivilleri şehirlerinde, evlerinde vuran teröristler söz konusu” dedi.
Blinken ayrıca, “Görüntülerde gördüğümüz kadarıyla aralarında tekerlekli sandalyeli, Holokost gazileri, kadınlar ve çocukların da bulunduğu insanları sürükleye sürükleye götürüyorlar. Pek tabii bunun İsrail genelinde nasıl bir etki yarattığını tahmin edersiniz. Dünya gördükleri karşısında isyan etmelidir” diye belirtti.
Başkan Joe Biden’ın talimatının ‘Hamas’ın saldırılarıyla başa çıkması için İsrail’e ihtiyaç duyduğu her şeyi sağlamak’ yönünde olduğunu söyledi ve gün içerisinde İsrail’e yeni askeri yardımların duyurulabileceğini söyledi. Blinken ayrıca yetkililerin kayıp ABD’lilerle ilgili haberleri doğrulamak için ‘fazla mesai’ yaptığını da sözlerine ekledi.
ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin, ABD’nin Ford uçak gemisi ve onu koruyacak gemilerden oluşan bir saldırı filosunu İsrail’e yakınlaştıracağını söyledi. Austin ayrıca ABD’nin İsrail’e mühimmat ve güvenlik yardımının da sağlanacağını sözlerine ekledi. Pentagon’un bölgeye savaş uçakları göndereceği belirtildi.
Ürdün’den ‘diyalog’ çağrısı
Ürdün Kralı 2’nci Abdullah, bölgenin güvenliği açısından ‘tehlikeli yansımaları’ olan İsrail-Hamas çatışmasının önüne geçmek için diplomatik çabaların artırılması gerektiğini söyledi. Devlet medyasına konuşan Abdullah, ‘gerilimin tırmanmasını önlemek ve bölgeyi yeni bir şiddet dalgasının sonuçlarından korumak için acil uluslararası eylem’ konusunu görüşmek üzere bölgesel ve uluslararası taraflarla temasların sürdüğünü belirtti.
4 liderden Netanyahu’ya destek
İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu’nun ofisinden yapılan açıklamada, İsrailli liderin Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, İtalya Başbakanı Giorgia Meloni ve Birleşik Krallık Başbakanı Rishi Sunak ile görüştüğü bildirildi. Bu liderlerin hepsinin İsrail’in kendisini ‘gerektiği ölçüde’ savunma hakkını desteklediklerini ifade ettikleri belirtildi.
Sunak, Netanyahu’ya İngiltere’nin ‘net bir şekilde’ İsrail’in yanında olduğunu ve dünyanın bu konuda ‘tek ses’ olması için çaba sarf edeceklerini söylemiş. Downing Street’ten yapılan açıklamada, Sunak’ın Netanyahu’ya ‘İsrail’in ihtiyaç duyduğu her türlü desteği sunma’ teklifinde bulunduğu bildirildi.
Fidan ve Blinken görüştü
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Görüşmede, İsrail ve Filistin’deki son gelişmeler ele alındı. Fidan, cumartesi günü de Blinken ile konuya ilişkin telefon görüşmesi yapmıştı. Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, Blinken’ın Fidan’ı ‘Türkiye’nin İsrail ve Hamas arasındaki gerginliği düşürmeye yönelik çabalarını sürdürmeye teşvik ettiğini’ belirtti.
Fidan ayrıca Ürdünlü mevkidaşı Eymen es-Safedi ve İspanyalı mevkidaşı Jose Manuel Albares ile de Filistin ve İsrail’deki son gelişmeler hakkında telefonda görüştü.
