İsrail güçleri Gazze’de sıcak yemek servisi yapan yardım kuruluşu Dünya Merkezi Mutfağı’nın (WCK) iki araçlı konvoyunu vurarak yedi personelini öldürmüştü. Saldırı dünya çapında büyük tepki toplarken İsrail 7 Ekim’den bu yana ilk kez özür dilemişti. Özür İsrail Genelkurmay Başkanı Herzi Halevi ve Cumhurbaşkanı Isaac Herzog’dan gelirken Başbakan Binyamin Netanyahu ise “Savaşta böyle şeyler olur” diyerek konuyu adeta geçiştirmişti.
Ünlü şef Jose Andres Reuters’a verdiği demeçte Gazze’deki gıda yardımı çalışanlarından yedisinin ölümüne neden olan İsrail saldırısının onları “sistematik şekilde, araba araba” hedef aldığını söyledi. Video aracılığıyla konuşan Andres kurucusu olduğu kuruluşun yardım ekibinin İsrail ordusuyla açık bir iletişim içinde olduğunu ve ordunun çalışanlarının hareketlerini bildiğini söyledi.
Konuşması sırasında gözyaşlarını tutamayan Andres “Bu sadece ‘tüh’ deyip bombayı yanlış yere attığınız bir talihsizlik olamaz. Bu, 1.5, 1.8 kilometrelik bir mesafeyi aşan, tepesinde ve tavanında işaretler olan, çok renkli bir logoya sahip, açıkça gurur duyduğumuz çok belirgin bir insani yardım konvoyuydu. Kim olduğumuz ve ne yaptığımız çok açık” dedi.
İsrail Savunma Kuvvetleri’nin (IDF) konvoyun nerede olduğundan haberdar olduğunu söyleyen Andres, olayın ABD yönetimi ve öldürülen her yardım görevlisinin kendi ülkesi tarafından soruşturulması çağrısında bulundu.
Şef Andres “IDF tarafından kontrol edilen bir bölgede, çatışmasızlık bölgesinde bizi hedef alıyorlardı. O yolda üç araçla ilerleyenlerin bizim ekiplerimiz olduğunu biliyorlardı” diye ekledi.
Yardım görevlileri Gazze’ye deniz yoluyla getirilen 100 ton gıdanın boşaltılmasına nezaret ettikten kısa bir süre sonra konvoylarının vurulması sonucu hayatını kaybetmişti. İsrail ordusu olaydan duyduğu “derin üzüntüyü” dile getirirken Başbakan Binyamin Netanyahu saldırının “kasıtlı olmadığını” savunmuştu.
The Israeli attack that killed seven of food aid workers in Gaza had targeted them “systematically, car by car,” says the World Central Kitchen founder. “This was not just a bad luck situation where ‘oops’ we dropped the bomb in the wrong place.”https://t.co/m2bk7ilujk
— Kenneth Roth (@KenRoth) April 3, 2024
‘Hiçbir ordu insani yardım çalışanlarını hedef alamaz’
Andres yardım konvoyuna üst üste üçten fazla saldırı düzenlenmiş olabileceğini söyledi, İsrail ve ABD’nin saldırının kasıtlı olmadığı yönündeki iddialarını ise reddetti. Andres bu açıklamayı kabul edip etmediği sorulduğunda “Buna kategorik olarak hayır diyorum” dedi ve ekledi: “IDF ile koordinasyon içinde olmasak bile hiçbir demokratik ülke ve hiçbir ordu sivilleri ve insani yardım çalışanlarını hedef alamaz.”
İspanyol şefin açıklamaları hakkında yorum yapması istenen bir İsrail askeri sözcüsü, Genelkurmay Başkanı Herzi Halevi’nin olayı “vahim bir hata” olarak nitelendirdiği ve saldırının “WCK yardım çalışanlarına zarar verme niyetiyle gerçekleştirilmediğini” söylediği önceki yorumlarına atıfta bulundu.
Andres olay esnasında ekibiyle birlikte orada olması gerektiğini ancak o sırada Gazze’ye geri dönemediğini söyledi.
‘Aynı Amerika İsrail’i silahlandırıyor’
ABD’nin savaşı durdurmak için daha fazlasını yapması gerektiğini söyleyen şef, salı günü Başkan Joe Biden ile görüştü. “ABD, Başbakan Netanyahu’ya bu savaşın artık sona ermesi gerektiğini söylemek için daha fazlasını yapmalı” diyen Andres, Biden yönetiminin Gazze’ye yardım sağlarken aynı zamanda İsrail’i silahlandırmasını sorguladı:
“Bunu anlamak oldukça zor. ABD donanmasını ve ordusunu insani yardım için gönderiyor ama aynı zamanda Pentagon tarafından sağlanan silahlar sivilleri öldürüyor.”
Şef Andres ayrıca bölgede İsrailli rehinelerin de bulunduğunu ve bu rehinelerin İsrail bombardımanıyla enkaz altında kalabileceğini vurguladı: “Netanyahu bunun bilerek savaşı nasıl devam ettirebiliyor anlamış değilim” diye konuştu.
Andres, kuruluşunun yardım teslimatlarına yeniden başlamayı düşündüğünü fakat Gazze’deki güvenlik durumunu incelemeye devam ettiklerini söyledi.
Saldırıyı anlattı: Üst üste üç araca…
WCK’nın Deyr el-Balah’taki deposundan çıkarken öldürülen yedi yardım çalışanı arasında Avustralya, İngiliz ve Amerikan vatandaşları da bulunuyordu. Saldırıdan nasıl haberdar olduğunu anlatan Andres, önce grubunun Gazze’deki ekibiyle irtibatı kaybettiğini ve cesetlerin görüntülerini görene kadar ne olduğunu anlamadığını ifade etti.
Birleşmiş Milletler’e (BM) göre Ekim ayından bu yana Gazze’de en az 196 insani yardım çalışanı öldürüldü ve Hamas daha önce İsrail’i yardım dağıtım yerlerini hedef almakla suçlamıştı.
IDF’in ilk zırhlı araca saldırmasının ardından ekibin kaçmayı başardığını ve ikinci bir araca geçtiğini, bu aracın da saldırıya uğradığını, bunun üzerine sağ kalanların üçüncü araca geçmek zorunda kaldıklarını söyledi: “Ardından üçüncü araç da vuruldu ve neler olduğunu gördük.”
WCK geçen ay İspanyol yardım kuruluşu Open Arms ile işbirliği içinde Kıbrıs’tan bir deniz koridoru aracılığıyla Gazze’nin kuzeyinde açlık çeken insanlara gıda yardımı ulaştırmaya başlamıştı. Andres daha önce yaptığı açıklamada, yardım kuruluşunun İsrail ordusu, Arap ülkeleri ve diğerleriyle yakın koordinasyon içinde olduğunu söyledi.
ABD Başkanı Joe Biden ölümler karşısında “öfkelendiğini, kalbinin kırıldığını” söylerken Netanyahu’nun “saldırıların kasıtlı olmadığı” yönündeki iddiasının yanında yer aldı.
Şubat depremlerinde biz de görmüştük: Nedir bu WCK?
54 yaşındaki İspanyol şef Jose Andres tarafından 2010 yılında Haiti depreminden sonra kurulan WCK, Şubat 2022’de başlayan savaşta Ukrayna da dahil olmak üzere çeşitli felaketlerin ve doğal afetlerin vurduğu bölgelere yardım ulaştırmak için dünyanın dört bir yanındaki bürokratik engelleri aşmaya çalışıyor.
Faaliyetlerine başladığı 2010’dan bu yana başta kasırga, orman yangını, tsunami, deprem ve yanardağ patlaması gibi doğal afetler ile çatışma kaynaklı insani krizlerden etkilenen bölgelere sıcak yemek temin eden WCK sağladığı insani yardımlar aracılığıyla İsrail’in işgal ettiği topraklarından zorunlu göçe tabi tutulan Filistinlilerin de yarasını sarıyordu.
Bölge halkına 68’den fazla mutfağıyla sıcak yemek sağlayan kuruluş Filistinlilere her gün binlerce öğün yemek pişiriyordu. İnternet sitesinden yapılan açıklamada kuruluşun İsrail’in Gazze’ye saldırılarının başladığı 7 Ekim 2023’ten bu yana kara, hava ve deniz yoluyla ihtiyaç sahibi Filistinlilere insani yardım ulaştırdığı ve Gazze’deki halka yaklaşık 42 milyondan fazla öğün sıcak yemek pişirdiği kaydedildi.
Gazze’de başta çocuklar olmak üzere giderek daha fazla insanın açlıktan öldüğü ve durumun giderek kötüleştiği belirtilen açıklamada, WCK’nın bölgedeki yerel ve uluslararası ortaklarıyla Gazze’deki ihtiyaç sahiplerine gıda ulaştırmak için çalıştığı vurgulandı. Açıklamada “Bunu yapmaya mecburuz çünkü Gazze’deki durum, 15 yıllık tarihimizde tanık olduğumuz en vahim durum” dendi.
6 Şubat depremleri sırasında Türkiye’de de gördüğümüz ve faaliyetleriyle takdir toplayan WCK, Haiti’de çeteler arası çatışmalardan etkilenenlere ve Şubat 2022’de savaşın vurduğu Ukrayna halkına da sıcak yemek sunmayı sürdürüyor.
7 Ekim sonrası yaşananlar
Hamas’ın silahlı kanadı İzzeddin Kassam Tugayları “Filistinlilere ve başta Mescid-i Aksa olmak üzere kutsal değerlere yönelik sürekli ihlallere karşılık verme” gerekçesiyle İsrail’e 7 Ekim 2023’te kapsamlı saldırı düzenledi. İsrail 7 Ekim’deki saldırılarda 1200 İsraillinin öldüğünü, 5 bin 132 kişinin de yaralandığını açıkladı.
Tel Aviv’in 7 Ekim’den bu yana Gazze Şeridi’ne düzenlediği saldırılarda en az 12 bini çocuk, 8 bin 190’ı kadın olmak üzere 32 binin üzerinde Filistinli öldürüldü, 70 binden fazla kişi yaralandı. Enkaz altında halen binlerce ölü olduğu bildirilirken halkın sığındığı hastane ve eğitim kurumları hedef alınarak sivil altyapı da tahrip ediliyor.
İsrail ordusu ise Gazze Şeridi’ne saldırılarının başladığı 7 Ekim’den bu yana 240’ı karadan işgal sürecinde olmak üzere en az 580 askerinin öldürüldüğünü duyurdu. Çatışmalara 24 Kasım 2023’te 4 günlüğüne verilen ve daha sonra 3 gün daha uzatılan “insani ara”da 81 İsrailli ve 240 Filistinli esir karşılıklı serbest bırakıldı.
Öte yandan İsrail binlerce Filistinliyi alıkoyup hapsetmeye devam etti. İşgal altındaki Batı Şeria ve Doğu Kudüs’te de 7 Ekim 2023’ten bu yana İsrail güçleri ile yasa dışı Yahudi yerleşimcilerin saldırılarında en az 400 Filistinli hayatını kaybetti.
İsrail ordusu ve Hizbullah arasında 8 Ekim 2023’ten beri yaşanan çatışmalarda en az 240 Hizbullah mensubu ve 40’tan fazla Lübnanlı sivil, 30’u aşkın Filistinli örgüt mensubu ile 6 İsrailli sivil ve 11 asker öldü.
