Kanada’da muhalefetteki Muhafazakârlar yıllardır Başbakan Justin Trudeau’ya İran Devrim Muhafızları’nı terör örgütü listesine alması için baskı yapıyordu. Baskı şimdiye kadar karşılık bulmasa da özellikle İsrail’in Gazze işgalinin tetiklediği Ortadoğu gerginliği Devrim Muhafızları’na olan dikkati de artırdı. Zira İran, Suriye, Lübnan Hizbullahı ve Yemen’deki Husilerin oluşturduğu “Direniş Ekseni”nin etkin gücü olan Devrim Muhafızları bu grupların harekete geçme kapasitesini artıracak eğitimi ve silah tedarikini sağlayan bir güç.
Kanada hükümeti çarşamba günü İran Devrim Muhafızları’nı terör örgütü listesine aldığını duyurdu. Bu hamle sayesinde “terörün finanse edilmesiyle mücadelede” ileri adım atabileceklerini açıkladı. Hükümet Devrim Muhafızları’nın “Hizbullah ve Hamas gibi terör örgütü listesindeki oluşumlarla işbirliği içinde yürüttüğü terör faaliyetlerine karşı mücadele etmek için” ellerindeki tüm araçları kullanacakları mesajı verdi.
Fars haber ajansının aktardığı habere göre İran, Kanada’nın bu adımını “akılsızca” ve “alışılmadık siyasi amaçlar güden bir adım” olarak kınadı. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Nasır Kenani “Kanada’nın kararı Devrim Muhafızları’nın meşru ve caydırıcı gücüne zarar veremeyecektir” dedi, Tahran’ın karşılık verme hakkına sahip olduğunu hatırlattı.
İnsan hakları ihlallerine dikkat çekildi
Kanada Kamu Güvenliği Bakanı Dominic LeBlanc kararın sebeplerinden birinin İran’ın insan hakları sicili olduğunu söyledi. LeBlanc “İran rejimi hem kendi içinde hem de dışarıda insan haklarını ihlal eden ve uluslararası kurallara dayalı düzeni bozma arzusunu gösteren bir ülke oldu” dedi. Dışişleri Bakanı Melanie Joly ise “keyfi gözaltı” riskinin arttığını belirterek Kanadalıları İran’a seyahat etmemeleri için uyardı. Joly “İran’daki Kanadalılar için eve dönme vakti. İran’a gitmeyi planlayanlar gitmesin” dedi.
İran’ın insan hakları konusundaki son skandalı 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin “başörtüsünü düzgün takmadığı” gerekçesiyle ahlak polisi tarafından gözaltına alınıp dövüldükten sonra hastanede hayatını kaybetmesiydi. Olayın ardından ülke genelinde protestolar başlamış, 19 binden fazla protestocu gözaltına alınmış, 500’den fazla insan protestolarda tarafından güvenlik güçleri tarafından öldürülmüştü.
İran Devrim Muhafızları’nın terör listesine alınması Kanadalı finans kuruluşlarının ülkede bu yapıya ait tüm varlıkları dondurmayı öngörüyor ve Kanada vatandaşlarının bu grupla finansal ilişki kurmasını yasaklıyor. ABD de Devrim Muhafızları’nı 2019 yılında “terörist örgüt” olarak tanımlamıştı.
Kendine has bağımsız bir yapıda ve doğrudan Dini Lider Ali Hamaney’e bağlı olan Devrim Muhafızları İran ordusunun resmi ve seçkin bir gücü. İran’ın Suriye ve Lübnan’daki bağlantılarını kuvvetlendiren güç de yine Devrim Muhafızları. Özellikle 2020 yılında ABD bombardımanında öldürülen Devrim Muhafızları komutanı Kasım Süleymani üç ülke arasındaki bağlantının yapıtaşıydı.
12 yıldır diplomatik ilişkiler kesik
İran ve Kanada’nın ilişkileri yıllardır sallantı halinde. Ottawa nükleer programını ve Esad yönetimine verdiği desteği gerekçe göstererek 2012 yılında Tahran ile diplomatik ilişkilerini kesti. İki ülke ilişkileri 2020 yılında İran’ın içinde onlarca Kanada vatandaşı olan bir uçağı düşürmesiyle daha da bozuldu: Ukrayna Uluslararası Havayolları’na ait uçak Kiev’e giderken 8 Ocak 2020’de Tahran’dan kalkışından kısa süre sonra iki füzeyle vurulmuştu.
Füze saldırısı İran ile ABD arasında tansiyonun yükseldiği dönemde gerçekleşmişti. Biraz önce bahsettiğimiz Süleymani suikastı üzerine İran Irak’taki Amerikan güçlerini hedef almıştı. İranlı yetkililer Ukrayna uçağının düşürülmesinin hava savunma sistemindeki hatadan kaynaklanan bir kaza olduğunu söylemişti. İran’da olayla ilgili kurulan mahkemede geçen yıl 10 kişiye ceza verildi. Bunlardan biri savunma sisteminin operatörüydü. Her kurbanın ailesine de 150 bin dolar tazminat ödenmesi kararlaştırıldı.
