2020 yılında Türkiye’ye insansız hava aracı (İHA) parçası satışını durduran Kanada, Ankara’nın İsveç’in NATO üyeliğine verdiği onayın ardından yasağı kaldırdığını duyurdu. Kararı internetten yazılı açıklamayla duyuran Ottawa yönetimi optik dron teknolojisi dahil Türkiye’ye silah ihracatı kısıtlamalarını tamamen iptal ettiğini ve bundan sonra tüm ihracatları vaka bazında inceleyeceğini açıkladı.
Açıklamada 16 Nisan 2020’de Türkiye’ye savunma sanayi ile ilgili belli kalemlerin ihraç edilmesi başvurularını reddetme politikası uygulanmaya başlandığı hatırlatılarak “Bu bildirim tarihi itibariyle muhtemel ret politikası artık yürürlükte değildir” dendi. Mühimmat listesi dahil ihracatçı gruplarca Türkiye’ye yapılacak ihracat ve komisyonculuk izni başvurularının artık Kanada’nın risk değerlendirmesi çerçevesinde vaka bazında inceleneceğine dikkat çekildi.
Canada to restart arms exports after Turkey backs Sweden joining NATO: sources https://t.co/TtIoeMeHvb via @CBCNews
— Nino Brodin (@Orgetorix) January 29, 2024
Ottawa’nın açıklamasında ihracatın yeniden başlatılmasına yönelik anlaşma kapsamında Türkiye’nin ürünlerin üçüncü bir aktöre ihraç edilip edilmeyeceğini ya da Ukrayna hariç NATO üyesi olmayan bir ülkeye transfer edilip edilmeyeceğini ve ürünün ne şekilde yeniden ihraç edileceğini açıkça belirtmesi gerektiği ifade edildi. Yanlış kullanım halinde Kanada’nın izinleri her an iptal edebileceği de dipnot olarak düşüldü.
Uluslararası silah ticareti kapsamında standart olan bildirim süreci Türkiye’nin Bayraktar TB2 insansız hava araçlarında kullanılan Wescam sensörleriyle ve diğer çift kullanımlı mal ve silahlarla ilgili ihracatı kapsıyor.
Ermeni lobisinden kınama
Kanada Ermeni Ulusal Komitesi (ANCC) Kanada’nın kararına tepki gösterdi. Grubun internet üzerinden yaptığı açıklamada “Kanada Ermeni Ulusal Komitesi (ANCC) Kanada hükümetinin Türkiye’ye uzun süredir devam eden silah ambargosunu kaldırma kararını kınamaktadır. Bu karar Kanada’nın insan haklarına, uluslararası güvenliğe ve adalete bağlılığından taviz vermesi nedeniyle Ermeni-Kanada toplumu içinde endişeye yol açmıştır” dendi.
“The Armenian National Committee of Canada (ANCC) condemns the recent decision by the Government of Canada to lift its longstanding arms embargo on Turkey. This decision has raised alarming concerns within the Armenian-Canadian community, as it compromises Canada’s commitment to… pic.twitter.com/ReJ8mrAf9h
— ANCC_CNAC (@ancc_cnac) January 29, 2024
Ottawa ihracatın yeniden başlatılmasını Türkiye’nin geçen hafta onayladığı İsveç’in Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’ne (NATO) üyeliğine evet demesine bağlamıştı.
Dağlık Karabağ Savaşı’yla başlayan yasak
Kanada Türk yapımı İHA’lara takılan optik ekipmanın Azerbaycan’ın geri aldığı Dağlık Karabağ’daki Ermeni güçleriyle savaşan Bakü güçlerince kullanıldığı sonucuna varınca 2020 yılında NATO üyesi Türkiye’ye dron teknolojisi satışını askıya almıştı. Ottawa yönetimi Ermeni mevzilerine karşı kullanılan Türk insansız hava araçlarında Kanada teknolojisi kullanıldığını ileri sürerek Ekim 2020’de Türkiye’ye savunma sanayi ihracatına tamamen ambargo koymuştu.
Bu ambargo kararı nedeniyle Kanadalı şirketler 250-300 milyon dolar zarar etmiş, ürünlerinin tek kullanıcısı TUSAŞ olan Telemus Systems şirketi 2021 yılının ilk yedi ayında hiç gelir elde edemediği için batmıştı.
Ottowa yönetimi ilk ambargoyu Türkiye’nin 2019’da Suriye’ye askeri harekatına yanıt olarak başlatmış, taraflar arasındaki üst düzey görüşmeler sonucunda 2020’nin ortasında kararından vazgeçmişti.
