İspanya’da Katalanların Başbakan Pedro Sanchez’e duyduğu sempati giderek artıyor. Bunun ilk emaresi Katalonya’daki son seçimlerde Sanchez’in partisinin (Katalonya Sosyalist Partisi / PSC) bağımsızlık yanlısı partileri sollayarak kazandığı sandalye sayısı oldu. Bunda şüphesiz İspanyol politikacının uzun süredir gündem olan ve sağcıların protesto gösterilerine yol açan Katalan affı yasa tasarısının payı oldukça büyük.
Af tartışmalarının gölgesinde İspanya’nın özerk yönetime sahip bölgesi Katalonya’da 12 Mayıs’ta düzenlenen seçimlerde eski sağlık bakanı Salvador Illa liderliğindeki PSC önemli kazanımlar elde ederek seçimin açık ara galibi olmuş, parti parlamentoda 42 sandalye elde etmişti.
Seçimi PSC kazansa da tek başına iktidara gelecek çoğunluğa sahip olmadığından azınlık hükümeti kurabilmek için diğer siyasi partilerle müzakere ediyor.
Bu durum Katalanların bağımsızlık isteğine ‘büyük bir darbe’ olarak yorumlandı ancak bağımsızlık yanlıları için sevindirici bir haber de Madrid’deki meclisten geldi. ‘Katalonya’da Kurumsal, Siyasi ve Sosyal Normalleşmeye Yönelik Af Yasası’ adlı tasarı meclis ve senatoda uzun süren tartışmaların ardından nihayet onay aldı.
İlk olarak hükümet tarafından sunulan yasa tasarısı Katalonya İçin Birlik (Junts) Partisi’nin itirazıyla 30 Ocak’ta mecliste reddedilmişti. Daha sonra mart ayında Meclis Adalet Komisyonu’nda yapılan değişikliklerle genişletilen ve kapsamı güçlendirilen tasarı, mart ayında meclisten kabul edildi.
Meclisteki oylama sonucunda 172 hayır oyuna karşılık 178 evet oyuyla kabul edilen yasa tasarısının yarın Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmesi bekleniyor.
Tasarı senatoya gitmesi gereken yasal süreçte sağ görüşlü Halk Partisi’nin (PP) çoğunluğu nedeniyle 9 Mayıs’taki oylamada reddedilerek yeniden meclise geri dönmüştü.
400’e yakın kişiyi ilgilendiriyor
Bu yasa ile 6,5 yıldır İspanyol yargısından kaçan eski Katalonya Özerk Hükümet Başkanı ve Junts lideri Carles Puigdemont’un da aralarında olduğu 372 siyasetçi ve STK liderinin affedilmesi öngörülüyor.
Puigdemont İspanya’daki yargı kararlarından kaçarak 30 Ekim 2017’de Belçika’ya gitmiş ve hakkında İspanya’da arama ve yakalama emri çıkarılmıştı. Ancak af sayesinde ülkeye dönme şansı doğacak.
Katalonya’da bağımsızlık için yapılan 9 Kasım 2014 ve 1 Ekim 2017’deki referandumlar nedeniyle ceza alanları etkileyen bu af yasası, 1 Kasım 2011 ile 13 Kasım 2023 arasında Katalonya’da ayrılıkçı faaliyetlerinden dolayı hüküm giyen ya da haklarında yasal süreç devam eden tüm siyasetçileri ve STK liderlerini kapsıyor.
Sol koalisyon hükümetinin iki ortağı Sosyalist İşçi Partisi (PSOE) ve Sumar af sayesinde “Katalonya’da birlikte yaşamın ve istikrarın yeniden sağlanacağını” savunurken muhalefetteki sağ ve aşırı sağ görüşlü partiler “vatana ihanet,” “hukuk devletinin zayıflaması,” “demokrasinin zarar görmesi,” “eşitlik ilkesinin çiğnenmesi” eleştirisi yapıyor.
Ana muhalefetteki PP anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle af yasasının iptali için Anayasa Mahkemesine başvuracağını açıkladı.
Katalonya’nın bağımsızlık serüveni: 2012’den bu yana neler yaşandı?
Katalonya’da bağımsızlık yanlısı siyasi girişimlerde ilk olarak 9 Kasım 2014’te, dönemin Katalonya Özerk Hükümet Başkanı Artur Mas’ın öncülüğünde bağımsızlık yanlısı referandum yapılmıştı.
Ardından halihazırda Avrupa Parlamentosu üyesi olan, İspanya’da hakkında yakalama ve tutuklama emri bulunan Puigdemont’un liderliğinde 1 Ekim 2017’de Anayasa Mahkemesinin iptal kararına rağmen ikinci bir yasa dışı bağımsızlık referandumu düzenlenmişti.
Katalonya Özerk Yönetim Parlamentosu da 27 Ekim 2017’de “açıklanması ertelenen tek taraflı bağımsızlık deklarasyonunu” kabul etmiş ve aynı gün İspanya Senatosu’nda alınan ve Anayasa’nın 155. maddesinin uygulandığı kararla Katalonya’nın özerk hakları geçici olarak merkezi hükümete devredilmişti.
Bu gelişmelerin ardından İspanya mahkemelerinden kaçan Puigdemont ve 6 eski Katalan siyasetçi ülkeyi terk ederken, diğer eski Katalan hükümeti üyeleri ve iki sivil toplum örgütü temsilcisi 2 Kasım 2017’de tedbiri kararla cezaevine gönderilmişti.
Yüksek Mahkeme’de tutuklu yargılanan eski Katalonya özerk yönetim hükümeti üyeleri ve sivil toplum kuruluşu temsilcilerinden dokuzu çeşitli suçlardan suçlarından Ekim 2019’da açıklanan kararla 9 ila 13 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı.
İspanya’da bir dönem önceki sol koalisyon hükümeti Katalonya sorununa çözüm amacıyla tutuklu dokuz Katalan siyasetçi hakkında 22 Haziran 2021’de kısmi af çıkarmıştı.
Ülkede Temmuz 2023’te yapılan son genel seçimin ardından Kasım 2023’te kurulan azınlık sol koalisyon hükümeti, Katalan bağımsızlık yanlısı siyasi partilerin dışarıdan desteğini almasının etkisiyle Katalonya’da bağımsızlık girişimi süreçlerinde hüküm giyen veya Puigdemont gibi haklarında yasal süreç devam eden Katalan siyasetçilere ve STK liderine af getirmeyi öngören yasa tasarısını sunmuştu.
