Ünlü biyografi yazarı Walter Isaacson’un Tesla, SpaceX ve X gibi büyük teknoloji şirketlerinin patronu Elon Musk’ın hayatını yazdığı ‘Elon Musk’ adlı yeni kitabı daha piyasaya düşmeden ses getirmeyi başardı. Kitapta yer alan bilgiye göre Musk, geçen yıl Kırım kıyısı yakınlarında Rus deniz filosuna yönelik bir Ukrayna saldırısını önlemek için mühendislerine gizlice Starlink’in iletişim ağını kapatmaları talimatını verdi.
Rusya, geçen yıl 24 Şubat’ta başlattığı işgal hareketinden hemen önce Ukrayna’nın iletişim sistemlerini bozmuştu. Bunun üzerine Musk, Ukrayna’ya milyonlarca dolarlık SpaceX yapımı Starlink uydu alıcı terminali tedarik etmeyi kabul etti ve böylelikle Starlink, Ukrayna’nın askeri operasyonları için çok önemli bir hale geldi. Cep telefonu ve internet ağları yok edilse bile Starlink sayesinde Ukrayna’nın savaşa ve dünyayla bağlantıda kalmasına izin verildi. Ne zaman ki bu uydular Rusya’ya karşı saldırılarda kullanılmaya başladı, o zaman Musk bu kararını sorgulamaya başladı.
Isaacson kitabında, Ukrayna’ya ait patlayıcılarla donatılmış insansız denizaltıların Rus filosuna yaklaşırken birdenbire ‘bağlantılarını kaybettiklerini’ ve ‘hasar görmeden kıyıya vurduklarını’ yazdı. Musk’ın böyle bir karar almasının arkasında Ukrayna tarafından Kırım’da konuşlu Rus Karadeniz filosuna yapılacak bir saldırıya Rusya’nın nükleer silahlarla karşılık vereceğinden korkması yatıyordu ve Isaacson’a göre bu korku, Musk’ın üst düzey Rus yetkililerle yaptığı konuşmalarda da kendini gösterdi.
Musk’ın kendi deyimiyle Kırım’da ‘mini bir Pearl Harbor’ yaşanacağı korkusu karşılık bulmadı. Ancak sadece bu bölüm bile Musk’ın Ukrayna’daki savaş devam ederken, birdenbire sahiplenmek zorunda kaldığı sorumlulukları ortaya koyuyor. ABD’li milyarder istese de istemese de ABD’li yetkililerin görmezden gelemeyeceği bir güç simsarı haline gelmişti.
Isaacson’a, “Ben bu savaşta nasıl yer alıverdim?” diye sorgulayan Musk, “Starlink savaşlarda kullanılmak için tasarlanmadı. İnsanların rahat rahat Netflix izlemeleri, okulda internete girebilmeleri ve iyi, barışçıl şeyler için yapıldı, dron saldırıları için değil” dedi.
Isaacson, Musk’ın kısa süre önce Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Mark Milley ve Rusya’nın ABD Büyükelçisi ile telefonda görüşerek hem Washington’ın hem de Moskova’nın endişelerini giderdiğini yazdı. Isaacson, aynı sıralarda Ukrayna Başbakan Yardımcısı Mıhaylo Federov’un ise Musk’a yolladığı kısa bir mesajla insansız deniz araçlarına bağlantıyı yeniden sağlaması için ‘yalvardığını’ iddia etti.
Isaacson, milyarderin denizaltı dronlarının tasarımından etkilenmekle beraber Kırım bölgesinde Starlink uydularını kapsama alanı içine almayacağını çünkü Ukrayna’nın ‘çok ileri giderek stratejik yenilgiye davetiye çıkardığını’ söylediğini yazdı.
Ancak Musk, X üzerinden yaptığı açıklamalarla bu iddiaları reddetti. “Bahsi geçen yerler zaten aktif halde değildi. SpaceX hiçbir şeyi kapatmadı” diyen Musk durumu şöyle açıklığa kavuşturdu: “Hükümet yetkilileri Sivastopol boyunca Starlink’i aktif hale getirmemizi istedi. Niyetleri açık bir şekilde Rus donanmasını demir atmış haldeyken batırmaktı. Eğer taleplerini kabul etseydim SpaceX hem büyük bir savaş eyleminde hem de çatışmanın büyümesinde açıkça suç ortağı olacaktı.”
There was an emergency request from government authorities to activate Starlink all the way to Sevastopol.
The obvious intent being to sink most of the Russian fleet at anchor.
If I had agreed to their request, then SpaceX would be explicitly complicit in a major act of war and…
— Elon Musk (@elonmusk) September 7, 2023
Ödenek meselesi anlaşmazlık çıkarmıştı
Ukraynalı ve ABD’li yetkililerin savaş alanındaki iletişim için Musk’ın ‘hayırseverliğine’ bel bağlaması da geçen sonbaharda Starlink uydularının parasının kimin ödeyeceği konusunda bir anlaşmazlığa yol açtı. Konu öyle bir noktaya geldi ki Musk, “Başlarım böyle işe… Ukrayna hükümetini bedavaya finanse etmeye devam edeceğiz” şeklinde bir tweet atarak isyan etti.
Ancak arka planda Musk ile SpaceX’in yöneticisi Gwynne Shotwell, bu tweet yüzünden papaz olmuş. Isaacson Shotwell’in, “Pentagon’un bana vermeye hazır olduğu 145 milyon dolarlık bir çeki vardı ama Musk gidip Twitter’daki saçmalıklara ve olayı sızdıran Pentagon yetkililerine yenik düştü” sözlerini aktardı.
Bununla birlikte SpaceX nihayet ABD ve Avrupa hükümetleriyle 2023’ün başında Ukrayna’ya 100 bin yeni uydu anteni gönderilmesi konusunda anlaşmaya varmayı başardı. Starlink’in savaştaki önemi de henüz değerinden bir şey kaybetmedi.
Daha önce Steve Jobs ve Albert Einstein’ın beğenilen biyografilerini yazan Isaacson’ın Elon Musk’ı anlattığı bu yeni kitabı 12 Eylül’de Simon & Schuster tarafından yayımlanacak.
