Rusya’dan Avrupa’ya doğalgaz taşıması için kurulan Kuzey Akım doğalgaz boru hattına savaşın ilk zamanlarında düzenlenen sabotaj için bugüne kadar süren soruşturmada ilk tutuklama kararı NATO müttefiklerini karşı karşıya getirdi. Altı kişiden oluşan Ukraynalı ekibin sabotajda lojistik üs olarak Polonya’yı kullanması, bunun üstüne bir de Polonya’da saklanıp tutuklanmaması Berlin ve Varşova arasında anlaşmazlığa yol açtı.
Almanya’nın neredeyse iki yıldır devam eden soruşturmasında bulmaca sonunda çözülmeye başladı. Berlin 44 yaşındaki Ukraynalı dalgıç Vladimir Z. hakkında tutuklama kararı verdi. Dalgıcın Polonya’da olduğu söylenmiş, ama sonra Polonyalı yetkililer dalgıcın kısa süre önce Ukrayna’ya geçtiğini savunmuştu. Polonya Başbakanı Donald Tusk cumartesi günü Almanya’ya ateş püskürdü.
‘Özür dileyip susun’ çıkışı
Sosyal medya platformu X’te paylaşım yapan Tusk Kuzey Akım 1 ve 2’nin yapılmasında ve desteklenmesinde rol oynamış kişileri hedef alarak “Bugün bu konuda yapmanız gereken tek şey özür dileyip sessiz kalmaktır” dedi. Polonya Cumhurbaşkanı Andrzej Duda’nın atadığı Ulusal Güvenlik Bürosu Başkanı Jacek Siewiera Tusk’ın açıklamasının Polonya’nın “kaya gibi sağlam fikir birliğini” yansıttığını söyledi. Siewiera uzun süre iktidarda kalan Hukuk ve Adalet Partisi’ne bağlı bir siyasetçi. Ancak geçen yılki seçimlerde Tusk’ın partisi sürpriz yaparak galip gelmişti. Siewiera’nın bu açıklaması Polonya’da zıt kutuplardaki iki partinin Kuzey Akım boru hattı meselesinde hemfikir olduğunu gösteriyor.
O dönem Avrupa’nın yeşile dönüş politikasına uymak için nükleer santrallerini kapatmaya başlayan Almanya için Rusya’dan alacağı gaz hayati önem taşıyordu. Kuzey Akım ihtiyaç duyduğu enerjiye ulaşmak için bir aracıydı. Ne var ki savaş döneminde bu hattan Almanya’ya zaten doğalgaz akışı sağlanmadı. Polonya’nın bu çıkışı doğrudan Almanya’yaydı yani.
Savaş öncesinde de bu boru hatları eleştiriliyordu. Başta ABD olmak üzere Almanya’nın diğer müttefikleri gibi Polonya da Kuzey Akım boru hatlarının yapımına daha başlamadan önce bile karşı çıkıyordu. Peki sebebi neydi? Bu boru hatlarının Rusya’ya bağımlılığı artıracağını ve Avrupa Birliği’nin güvenliğine tehdit oluşturacağını savunuyorlardı. Ancak 20 yıllık o süreçte bütün Alman hükümetleri itirazlara rağmen boru hattı inşasını sürdürdü.
Polonya’nın mektubu ‘yaraya tuz bastı’
Konuyla ilgili bilgi sahibi kişilere göre Polonyalı savcılar geçen hafta Alman mevkidaşlarına gönderdikleri resmi mektupta şüphelinin ülkeyi terk ettiğini bildirdi. Mektupta Alman soruşturmacıların bu bilgiye rağmen Polonyalı yetkililerden şüphelinin evini aramasını isteyip istemediği sorulmuştu. Wall Street Journal’ın haberine göre Polonyalı yetkililerin tutuklama emri üstüne harekete geçmeyip üstüne bir de bu mektubu yollaması Alman yetkililerce “yaraya tuz basmak” olarak yorumlandı.
Polonyalı savcılar şüpheliyi hemen tutuklamama nedeni olarak Alman meslektaşlarının “tutuklama talep ederken bir hata yaparak şüphelinin adresini Avrupa kayıtlara girmediğini söyledi. Alman yetkililer ise bu iddiayı yalanladı. Bunun üstüne Polonyalı yetkililer ülkenin iç güvenlik teşkilatı ABW’nin tutuklama yapmadan önce konuyu enine boyuna incelemesi gerektiğini söyledi.
Polonyalı yetkililere göre sabotajcılar ‘ödüllendirilmeli’
WSJ’nin haberinde Alman yetkililerin Tusk’ın açıklamasını şaşkınlıkla karşıladığı yazıyor. Bununla birlikte Berlin Ukrayna savaşının devam ettiği bu süreçte Rusya’ya karşı direnişi desteklemek için birbirlerine sataşmak yerine işbirliği içinde olmaları gerektiği görüşüyle yanıt vermemeye karar verdi. En azından WSJ’nin haberinde böyle diyor. Üst düzey bir Alman yetkilinin açıklamalarına yer veren gazete “Vladimir Putin bizim ortak düşmanımız ve hepimizin bunu hatırlaması iyi olur” dedi.
Almanya Şansölyesi Olaf Scholz öncülüğündeki Alman heyeti Tusk hükümetiyle bir araya gelmek için 2 Temmuz’da Varşova’yı ziyaret etmişti. Görüşme hakkında bilgi sahibi bir kaynağa göre Alman yetkililer Polonyalı mevkidaşlarından tutuklama kararının uygulanmasını istedi. İddiaya göre Polonyalı yetkililer şüphelilerin tutuklanmak yerine madalya ile ödüllendirilmesi gerektiğini söylemişti. Öyle ya da böyle Ukraynalı dalgıç 6 Temmuz’da Polonya’dan arabayla ayrılarak Ukrayna’ya geçti. Almanya soruşturmada adı geçen tüm şüphelilerin Ukrayna’da olduğunu düşünüyor.
Bu sızıntı sadece savaş nedeniyle değil çevreye vereceği etkiler sebebiyle de tartışılmıştı. 150 bin ton metan gazı açığa çıkaran sızıntı neredeyse 15 milyon ton da karbondioksit salımına yol açmıştı. Danimarkalı bir yetkili bu miktarın Danimarka’nın toplam sera gazı salımının üçte birine denk geldiğini söylemişti.
Öte yandan pazartesi günü Rusya devreye girdi. Rusya Dışişleri Bakanlığı’ndan Oleg Tyapkin resmi haber ajansı RIA’ya sabotaj konusunda ilerleme kaydedilmediği için şikayette bulunulacağını ve Almanya’nın terörle mücadelede uluslararası yükümlülüklerini yerine getirmesi için acil görüşmeler yapılmasını talep edeceğini söyledi. Tyapkin sabotaj talimatını verenler tespit edilmeden önce soruşturmanın kapatılmaması için uyarı da yaptı.
