Bu yıl hac ibadetini yerine getirmek amacıyla İslam’ın kutsal topraklarında bulunan iki milyondan fazla Müslüman hacı oldu. Zamanlaması Ay takvimine göre belirlenen hac, bu yıl da adeta fırını andıran Suudi Arabistan yazına denk geldi. Ulusal meteoroloji merkezi bu hafta Mekke’deki Büyük Cami’de en yüksek sıcaklığın 52 santigrat derece olduğunu bildirdi.
Bu yılki hacda ölenlerin sayısı bini aşarken kurbanların yarısından fazlası Suudi Arabistan’da aşırı sıcaklarda hac ibadetini yerine getiren kayıtsız hacılar oldu. Dün bildirilen yeni ölümler arasında Mısır’dan 58 kişinin de bulunduğunu belirten bir Arap diplomat, ölen 658 Mısırlıdan 630’unun kayıtsız hacı olduğunu söyledi.
İslam’ın beş şartından biri olan ve imkânı olan tüm Müslümanların en az bir kez yerine getirmesi gereken hac ibadeti sırasında yaklaşık 10 ülke 1.081 kişinin öldüğünü bildirdi.
Geçtiğimiz ay yayınlanan bir Suudi araştırması bölgedeki sıcaklıkların her on yılda 0.4 santigrat derece arttığını gösteriyor.
Hac ibadetini yerine getirmek üzere kutsal topraklarda bulunan 2 milyondan fazla Müslüman hacı oldu. / Fotoğraf: AA
Klimalı alanlara erişemeyen kayıtsız hacılar
Her yıl on binlerce hacı adayı oldukça masraflı olan resmi izinleri karşılayamadıkları için düzensiz yollardan hacca katılmaya çalışıyor.
Suudi yetkililer bu ay Mekke’den yüz binlerce kayıtsız hacı adayının çıkarıldığını bildirdi ancak birçoğunun hâlâ geçen Cuma günü başlayan ana törenlere katıldığı görülüyor. Bu grup daha savunmasızdı çünkü resmi izinleri olmadığı için 1.8 milyon izinli hacının serinlemesi için sağlanan klimalı alanlara erişemediler.
Bir Arap diplomat haccın doruk noktası olan cumartesi günü gün boyu süren açık hava ibadetleri hakkında “İnsanlar Arafat gününden önce güvenlik güçleri tarafından kovalandıkları için yorgundu” dedi.
Diplomat Mısırlı hacılar arasındaki başlıca ölüm nedeninin yüksek tansiyon ve diğer sorunlarla ilgili komplikasyonları tetikleyen sıcaklar olduğunu belirtti.
Mısır Dışişleri Bakanlığı da dün yaptığı açıklamada, Mısırlı yetkililerin bilgi almak ve Mısırlı hacıların tıbbi bakım almalarına yardımcı olmak için hastaneleri ziyaret ettiğini aktardı.
Açıklamada “Ancak hac veri tabanlarında kayıtlı olmayan çok sayıda Mısır vatandaşı var. Bu da kayıp kişileri aramak ve yakınlarını bulmak için iki kat çaba ve daha uzun bir süre gerektiriyor” dendi.
Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah Sisi ise başbakan başkanlığındaki ‘kriz birimi’nin ülkedeki hacıların ölümlerini takip etmesi talimatını verdi.
Ofisinden yapılan açıklamada Sisi’nin “ölenlerin cenazelerinin teslim alınmasını kolaylaştırmak ve süreci hafifletmek için Suudi yetkililerle acil koordinasyon ihtiyacını” vurguladığı belirtildi.
Suudi Arabistan sadece geçen pazar günü 2 bin 700’den fazla hipertermi vakası bildirildi. / Fotoğraf: AA
Hindistan, Pakistan, Endonezya, Malezya…: Ülkeler bir bir ölüm doğruluyor
Pakistan ve Endonezya da dün daha fazla ölüm olduğunu doğruladı. Bir diplomat Pakistan’ın yaklaşık 150 bin hacıdan şimdiye kadar 58’inin öldüğünü kaydetti. Diplomat “İnsan sayısı ve hava durumu göz önüne alındığında bunun doğal olduğunu düşünüyorum” dedi.
Yaklaşık 240 bin hacı adayı bulunan Endonezya’nın Din İşleri Bakanlığı da geçen yıl kaydedilen 313 ölümle karşılaştırıldığında ölü sayısının 183’ü gördüğünü söyledi.
Ölümler Malezya, Hindistan, Ürdün, İran, Senegal, Tunus, Sudan ve Irak’ın özerk Kürdistan bölgesi tarafından da doğrulandı. Birçok vakada yetkililer ölüm nedenini belirtmedi.
Arkadaşları ve akrabaları kayıp hacıları arıyor, hastaneleri tarıyor ve en kötü gelişmeden korkarak haber almak için internette adeta yalvarıyorlar.
Dün iki diplomat, Suudi yetkililerin ölen hacıların defin işlemlerine başladığını, cesetlerin temizlendiğini ve beyaz bir cenaze bezine sarılarak defnedilmek üzere götürüldüğünü söyledi.
“Defin işlemi Suudi yetkililer tarafından yapılıyor. Onların kendi sistemleri var, biz de bunu takip ediyoruz” diyen bir diplomat, ülkesinin elinden geldiğince yakınlarını bilgilendirmeye çalıştığını aktardı.
Diğer diplomat ise özellikle de ölenlerin çoğunun Mısırlı olduğu düşünüldüğünde, birçok aileye önceden haber vermenin imkânsız olduğunu belirtti.
Suudi Arabistan sadece pazar günü 2 bin 700’den fazla hipertermi (sıcak çarpması) vakası bildirmesine rağmen ölümler hakkında detaylı bilgi vermedi.
İklim krizi ibadeti daha da zora sokacak
Geçen yıl çeşitli ülkeler hac sırasında çoğu Endonezyalı olmak üzere 300’den fazla ölüm vakası bildirmişti.
Haccın zamanlaması Miladi takvime göre her yıl yaklaşık 11 gün geriye çekiliyor, bu da gelecek yıl haccın Haziran ayının başlarında, potansiyel olarak daha serin koşullarda gerçekleşeceği anlamına geliyor.
‘Geophysical Research Letters’ dergisi tarafından 2019 yılında yapılan bir araştırmada, iklim krizi nedeniyle hacı adayları için sıcak stresinin 2047-2052 ve 2079-2086 yılları arasında “aşırı tehlike eşiğini” aşacağı ve “yüzyıl ilerledikçe sıklık ve yoğunluğun artacağı” belirtildi.
