İsrail ordusu, iki gün önce Beyrut’un güneyinde bulunan Dahiye bölgesindeki Hizbullah’ın ana karargahlarından birinin yer aldığı iddia edilen çok katlı bir binaya saldırdı. İddiaya göre saldırı sırasında Hizbullah lideri Hasan Nasrallah da bu karargahta bazı yöneticileriyle toplantı halindeydi. Saatler sonra İsrail, Nasrallah’ın öldürüldüğünü duyurdu ardından da Hizbullah resmi açıklama yaparak liderlerinin ölümünü doğruladı. Nasrallah, 32 yıldır Hizbullah’ın lideriydi. Lübnan, ülke için tarihsel bir figür olan Nasrallah için üç günlük yas ilan etti. Aylardır Hizbullah komutanlarını hedef alan İsrail son haftalarda bu saldırıları yoğunlaştırmıştı. Temmuz sonunda Hasan Nasrallah’a en yakın isimlerden ve aynı zamanda danışmanlarından Fuad Şükür, geçen hafta ise yine ona yakın üst düzey komutanlardan İbrahim Akil öldürüldü.
Peki üst düzey yöneticilerini kaybeden Hizbullah’ın yeni liderliği nasıl şekillenecek?
Hizbullah’ın bir önceki lideri Abbas Musevi 1992’de öldürülünce örgütün ‘Şura Konseyi’ toplanmış ve Nasrallah bu koltuğa oturmuştu. Savaş koşulları ve ağır bombardımanlara rağmen benzer bir süreç işletilebilir. Liderlik için en güçlü aday ise Hizbullah Yürütme Konseyi Başkanı ve aynı zamanda Nasrallah’ın kuzeni olan Haşim Safiyuddin. Safiyuddin aynı zamanda Hizbullah’ın askeri operasyonlarını yöneten Cihat Konseyi’nin de üyesi.
Safiyuddin de Nasrallah gibi Muhammed peygamberin soyundan geldiğine işaret eden siyah bir sarık takıyor. Görüntüsü bile Nasrallah’a oldukça benziyor.
The New York Times (NYT) gazetesi de üç İsrailli savunma yetkilisine dayandırdığı haberinde Haşim Safiyuddin’in, Nasrallah’ın halefi olarak değerlendirildiğini yazdı.
Lübnan’daki çağrı cihazı patlamalarının ardından konuşan Safiyuddin, İsrail’in yeni bir çatışma başlattığını belirtip saldırıya karşı ‘özel bir ceza’ verileceğini söylemişti.
İran’ın öldürülen askeri lideri Süleymani’nin kızıyla evli
Safiyuddin, 1964 yılında Lübnan’ın güneyindeki Deir Kanun Al-Nahr kasabasında doğdu. Gençliğinde İran’ın Kum şehrinde din eğitimi aldı. Eski Hizbullah güvenlik şefi Emad Mughniyeh’in eğittiği Safiyuddin, kuzeni Hasan Nasrallah’ın yakınındaki isimlerden oldu. 1994 yılında İran’dan Beyrut’a döndü ve Hizbullah Yürütme Konseyi Başkanlığı görevini üstlendi. Bu örgütün siyasi liderliğini temsil eden ve iç işlerinin yönetimini denetleyen önemli bir pozisyon.
Ayrıca Safiyuddin’in ilişkileri Lübnan ile sınırlı değildi. Kum’daki çalışmaları ve Yüksek Şii İslam Konseyi üyesi Seyyid Muhammed Ali Al-Amin’in kızı ile evliliği de kendisinin İran’la ilişkisini güçlendiriyor. Ayrıca oğlu Rıza’nın ABD tarafından öldürülen İran Devrim Muhafızları lideri Kasım Süleymani’nin kızı Zeynep Süleymani ile evlenmesi bu ilişkileri daha da güçlendi.
Hizbullah’ın saldırılara cevabı ne olacak?
Hizbullah, Nasrallah’ın ölümünü duyurduğu açıklamasında Gazze’ye destek ve Lübnan’ın savunması için askeri operasyonlara devam edeceğini söyledi. El Cezire muhabiri İmran Han’ın Lübnan’ın Marjayoun kentinden bildirdiğine göre, Nasrallah’ın öldürüldüğü duyurusunun ardından kuzey İsrail’e beş roket saldırısı düzenledi. Beyrut’a büyük saldırının yapıldığı gece de İsrail’e 65 füze gönderilmişti.
Diğer yandan Nasrallah’ın ölümüyle birlikte Lübnan dinamikleri de İsrail ile çatışmayı yeni ve belirsiz bir alana itiyor. Hizbullah, İsrail ile çatışma ve savaş halinde doğan bir örgüt. Yani onun siyasi can damarı İsrail ile çatışma denilebilir. Diğer yandan üst düzey komutanlarının çoğu öldüğü için örgütün yeniden şekilleneceği de öngörülebilir.
Nasrallah jeopolitik oyunu derinlemesine değerlendirebilen bir aktördü. Gazze’deki sivil katliamlarına karşın İsrail’e yönelik intikam yeminleri ettiğinde bile bu ülkeye yönelik büyük bir saldırı başlatmadı. Yeni liderliğin tavrının ne olacağı ise şimdilik belirsiz.
İran’ın tepkisi ne olacak?
İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, Nasrallah’ın ölümüyle ilgili “Uluslararası toplum, bu terör saldırısının emrinin New York’tan verildiğini unutmayacaktır” dedi.
Temmuzda göreve gelen Pezekşiyan, iki gün önceki BM konuşmasında sertlik yanlısı seleflerinden daha uzlaşmacı bir tonda konuşmuş İsrail’in yok edilmesi söylemini kullanmaktan kaçınmıştı. Pezekşiyan “Herkes için barış istiyoruz ve herhangi bir ülkeyle çatışma niyetimiz yok” demişti.
Ancak halihazırda ülkedeki birçok sertlik yanlısı muhafazakâr, İsrail’in Hizbullah’ı hedef alırken Tahran’ın herhangi bir adım atmamasından rahatsızdı. Nasrallah’ın ölümüyle baskılar artacaktır.
Uzmanlar ülkenin şimdi İsrail’e karşı dik durmak ve bölgede bir savaşı önlemek seçenekleri arasında daha da hassas bir denge kurması gerektiğini söylüyor.
Saldırı sonrası Reuters, üst düzey İran güvenlik yetkililerine dayandırdığı haberinde İran Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney’in güvenli bir bölgeye götürüldüğünü yazdı. Hamaney Nasrallah’ın ölümünün net olmadığı saatlerdeki açıklamasında ”Siyonist suçlular, Hizbullah’ın Lübnan’daki güçlü yapılanmasına ciddi zarar veremeyecek kadar küçük olduklarını bilmelidir” demişti.