Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in en bilinen muhalifiydi, 16 Şubat günü kısa süre önce sürüldüğü Kutup Kurdu ceza kolonisinde şüpheli bir şekilde “öldü.” Rusya Adalet Bakanlığı tarafından tescil edilmediği için bir tabela partisi olmaktan öteye gidemeyen Rusya’nın Geleceği Partisi’nin Genel Başkanı, Yolsuzlukla Mücadele Vakfı’nın kurucusu ve Avukat Aleksey Navalni’den bahsediyoruz.
Cezaevi bahçesinde yürüdüğü sırada “kendimi iyi hissetmiyorum” deyip düşen, orada da Rusya’ya göre “doğal sebeplerden” hayatını kaybeden Navalni’nin cenaze töreninin detayları netleşti. Ancak bu törenin planlanması bizim bir cümleyle aktardığımız kadar kolay olmadı. Cezanesi aileye ölümünden tam 9 gün sonra teslim edildi. Annesi, naaşı teslim alırken cezaevi yetkililerinin Navalni’yi “sessiz sedasız” gömmeleri için kendisine baskı yaptığını anlattı. Hatta bu baskıyı yaparken anne Lyudmila Navalnaya kendisine “zamanınız dar, ceset çürüyor” dendiğini de dile getirdi. Tüm bu yaşananlara rağmen ailesi ve destekçileri Navalni’ye son kez veda etmek istedi fakat töreni düzenleyebilecekleri ne bir salon, ne de cenaze evi buldular. Navalni’nin ismini duyanlar ya “salonlarının çok yoğun olduğunu” öne sürdü ya da direkt onu kabul edemeyeceklerini ifade ederek kapılarını kapattılar.
Rusya mart ayı ortasında seçimlere gidecek. Devlet Başkanı Putin’in önüne geçecek bir aday da yok ama yine de Navalni’nin cenaze töreninde yaşanacak “sevgi sevgilinin” Putin için tat kaçırıcı olacağını tahmin etmek de zor değil. Bu nedenle Navalni’nin vedasının da kalabalık bir şova dönüşmesine engel olunmaya çalışılıyor. Tabii bunda başarılı olabilecekler mi, bunu da cuma günü göreceğiz.
Navalni’nin cenaze töreninin detayları tüm bu yaşananlardan sonra belli oldu. Rusya’nın en çok öne çıkan muhalefet liderinin cenazesi Cuma günü gerçekleşecek. Navalni’nin sözcüsü Kira Yarmış, Navalni’nin cenaze ve anma töreninin Moskova’nın Maryino bölgesinde düzenleneceğini duyurdu. Buna göre Maryino’da bulunan kilisede saat 14:00’de bir tören tertip edilecek bunu takiben Navalni Moskova’daki Borisovskoye mezarlığına defnedilecek.
Navalni’nin ekibinden olan ve kendisine yakın isimlerden Ivan Zıdanov da sosyal medya platformu üzerinden bir açıklama yaptı. Navalni’ye veda için kamuya açık bir tören düzenleyebilecekleri bir yer bulamadıklarından yakındı. Zıdanov ekibinin başlangıçta bir salon bulduğunu ancak daha sonra halka kapalı bir anma töreni düzenlemesi için baskı gördüklerini söyledi. Ardından da şöyle yazdı: “Bir salon olmayacak… Bize salon vermeyecekler. Yine de herkes Aleksey’e veda edecek.”
Navalni’nin ailesi ve destekçileri cesedin tesliminin gecikmesinden ve gizli bir şekilde gömülmesi için şantaj yapılmasından Kremlin’i sorumlu tutuyor. Seçimler nedeniyle büyük bir tören ve geniş bir kitlenin katıldığı bir vedayı sakıncalı bulan Kremlin’in cuma günkü reaksiyonunun ne olacağı da bilinmiyor. Cenaze töreni polis müdahalesiyle mi yoksa sükûnet içinde mi gerçekleşecek bunu o gün göreceğiz.
Rusya’da Navalni’nin ölümü üzerine sokağa dökülen ve onun anısına çiçekler bırakan binlerce kişinin yüzlercesi aynı gün gözaltına alınmıştı.
Rus yetkililer Putin’in ülke içindeki en zorlu muhalifi olan Navalny’nin “Kutup Kurdu” Kuzey Kutbu ceza kolonisinde yaptığı yürüyüşün ardından bilincini kaybedip düştüğünü sonrasında da öldüğünü iddia ediyor. Cezaevi yetkililerine göre Navalni doğal sebeplerden “öldü” ancak ailesi ve destekçileri ve hatta Batılı devletler failden emin: Vladimir Putin.
‘Bir politikacıyla değil elleri kanlı bir mafya lideriyle karşı karşıyayız’
Navalni’nin eşi Yulia Navalnaya, bu suçlamasını bu kez de Avrupa Parlamentosunda dile getirdi. Navalnaya burada yaptığı konuşmasında Vladimir Putin ve yönetimini Navalni’nin öldürülmesini planlamakla suçladı. Navalnaya Rusya’daki siyasi cinayetlerin bir kez daha herkese “Putin’in her şeyi yapabileceğini ve onunla müzakere edilemeyeceğini” gösterdiğini söyledi. Ayrıca Avrupa Birliği’nin (AB) mevcut önlemlerinin hiçbirinin Rusya’nın Ukrayna’daki saldırganlığını gerçekten durdurmayacağına dair endişesini de dile getirdi. Navalnaya, Putin yönetimini hem ülke içinde hem de komşularına yönelik eylemlerinde yenilgiye uğratmak için daha yenilikçi olunması gerektiği çağrısında bulundu.
Navalnaya “Putin’i gerçekten yenmek istiyorsanız yenilikçi olmalısınız. Putin’e öncekilerden farklı olmayan yaptırım ve eylemlerle zarar veremezsiniz. Bir politikacıyla değil, elleri kanlı bir mafyayla karşı karşıyayız. Bu suç çetesine karşı savaşın” dedi.
Ölümün ardındaki esir takası iddiası
Muhalif lidere yakın isimlerden Maria Pevçik Pazartesi günü tüm dünyanın ilgisini çeken bir iddiaya imza atmıştı. İddiada Navalni’nin esir takasıyla serbest bırakılmasına yönelik prensipte anlaşmaya varıldığı bir görüşmenin hemen ertesi günü ölmesine değinilmişti. Bu iddianın ardından geçenlerde manşetler yeniden 16 Şubat’ta ölen Navalni ile dolmuştu. İngiltere merkezli haber ajansı Reuters Rusya ve Ukrayna arasındaki esir takası görüşmelerine yakın bir kaynağa dayandırdığı haberinde Navalni’nin takasta serbest bırakılması istenmediği için öldürüldüğünü yazdı. Reuters’a göre bu iddiayı gündeme getiren kişi Navalni’ye yakın isimlerden Maria Pevçik. Rusya’da yaşamayan ancak nerede olduğu da güvenlik gerekçeleriyle haberde belirtilmeyen Pevçik iddiasını temellendirecek bir kanıt göstermiş değil. YouTube’da konuşan Pevçik, Navalni ve adı açıklanmayan iki ABD vatandaşının, Almanya’da hapiste bulunan Rus istihbaratçısı Vadim Krasikov ile takas edilmesinin görüşüldüğünü iddia ederek Navalni öldüğü sırada görüşmelerin son aşamasında olduğunu öne sürmüştü. Rusya tarafından “yabancı ajan” olarak tanımlanan ve yetkililer tarafından aşırılık yanlısı bir örgüte dahil olmakla suçlanan iddiaların sahibi Pevçik 15 Şubat akşamı takas görüşmelerinin son aşamaya geldiğini teyit ettiğini öne sürdü. Navalni’nin bir gün sonra öldürüldüğünü çünkü Putin’in onun özgür kalması düşüncesine tahammül edemediğini iddia etti. Pevçik Putin’in neden esir takasını reddetmediği sorusunu ise cevapsız bıraktı.
Navalni’nin esas ölüm nedenine dair soru işaretleri sürüyor.
