Türkiye’nin İsveç’in NATO’ya üyeliğini onaylamasının ardından gözler Macaristan’a çevrilmişti. Türkiye’nin İsveç’ten talepleri sebebiyle uzayan süreçte Macaristan’dan bir talep gelmediği için Türkiye’nin hemen ardından Macaristan’ın da İsveç’in üyeliğine sorun çıkmadan onay vereceği düşünülüyordu. Ama öyle olmadı.
Macaristan Başbakanı Viktor Orban’ın iktidardaki Fidesz partisi İsveç’in NATO üyeliğini onaylamak için muhalefetin talebiyle toplanan meclis oturumuna katılmayı boykot etti. Halbuki bir grup Batılı büyükelçi de oylama için meclis binasına gelmişti.
Orban uzun zamandır NATO’daki diğer mevkidaşlarına İsveç’in üyeliğini onaylayacak son ülke olmayacaklarının sözü veriyordu. Ne var ki Türkiye geçen ay İsveç’in teklifini onayladı ve sona kalan Macaristan oldu. NATO üyelerinin baskısını hisseden Orban NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’e kararı “mümkün olan ilk fırsatta oylaması için meclisi teşvik edeceği” sözü vermişti. Orban bu sözü de tutmayarak muhalefetin talebiyle toplanan oturuma gelmedi.
Oylamaya katılmayı boykot eden Fidesz Partisi’nin başkanı Mate Kocsis dün İsveç’in NATO üyeliğinin şubat sonundaki olağan oturumda onaylanabileceğini ama öncelikle Orban ve İsveç Başbakanı Ulf Kristersson’ın Budapeşte’de bir araya gelmesi gerektiğini söyledi. Kocsis “İsveçliler için ittifaka katılmak bu kadar önemliyse Türkiye’ye gittikleri gibi buraya da gelirler” dedi.
Macar muhalefeti oylamanın geciktirilmesine tepki gösterdi. Momentum’un sözcüsü Marton Tompos “Orban’ın böyle durumları şantaj fırsatı olarak gördüğünü biliyoruz. Ama bir parlamento oturumunu, müttefiklerimizin taleplerini ve Macaristan’ın güvenlik çıkarlarını tamamen görmezden gelmesi utanç verici. Umarım akıllarını başlarına alırlar. Yoksa Macaristan’ın güvenliğinin bunun sonuçlarına katlanacağından korkuyorum” dedi.
Diplomatlar parlamento binasına geldi
Aralarında ABD’nin Budapeşte Büyükelçisi David Pressman’ın da olduğu 16 diplomat sembolik olarak dün Macaristan parlamentosuna geldi. O diplomatlardan biri “Bugün buraya gelerek dünya için böyle zorlu bir dönemde NATO’ya katılma arayışındaki İsveç ile dayanışmamızı göstermek istedik” dedi ve “Oturuma hangi tarafların katılacağını bilmiyorduk. İletmek istediğimiz tek mesaj bölgedeki güvenliği artırmak gerekliliği ve dayanışma göstermekti” dedi.
Geçen ay The Guardian’a konuşan Pressman Washington’ın Macaristan’ın hareketlerinden “hayal kırıklığı duyduğunu” belirtmişti. Dün ise gazetecilere “İsveç’in NATO üyeliği ABD’nin ulusal güvenliğini doğrudan etkileyen bir konu ve bir bütün olarak ittifakımızın güvenliğini de etkiliyor” diye konuştu.
Pressman sözlerine “Başbakan parlamentoyu ilk fırsatta toplama ve İsveç’in üyeliğini onaylamaya teşvik etme sözü vermişti. Bugün bunu yapmak için fırsatı vardı. Durumu yakından takip ederek Macaristan’ın hızlı bir şekilde harekete geçmesini dört gözle bekliyoruz” diye devam etti.
Macaristan’ın engel nedeni ne?
TBMM’nin İsveç’in NATO üyeliğini onaylamasının ardından dikkatlerin yeni odağı “son engel” Macaristan. Peki Macaristan İsveç’in ittifaka katılımını neden sürüncemede bırakıyor?
Macaristan Batı’nın savunma ittifakında aykırı bir ülke; NATO’nun aktif üyesi olmaya devam etse de üst düzey Macar yetkililer Rus mevkidaşlarıyla rutin olarak görüşüyor ve Batı’nın Moskova’ya yönelik politika ve yaptırımlarını eleştiriyor. Macaristan’ın İsveç’in üyeliğini onaylamakta gecikmesinde bir etken de İsveç’in Macaristan yönetimini eleştirmesi. İsveç 13 yıldır iktidarda olan Orban hükümetini sürekli “demokratik olmamakla” eleştiriyor. Orban’ın iktidardaki Fidesz partisinden üst düzey politikacılara göre ise İsveç’in üyeliğini geciktirmekte haklılar. Çünkü onlara göre İsveç Macar demokrasisini haksız yere eleştiriyor.
Macaristan Başbakanının danışmanlarından Balazs Orban, The Guardian’a e-posta yoluyla yaptığı açıklamada “NATO üyeliğimizi ve askeri taahhütlerimizi çok ciddiye alıyoruz. Macar hükümeti İsveç’in NATO’ya katılımını destekliyor. İsveçli siyaset, medya ve STK elitlerinin Macaristan’a yönelik siyasi saldırıları Macar milletvekilleri arasında endişelere yol açtı. Bu nedenle İsveç hükümetinden Macaristan’ı ziyaret ederek siyasi istişarelerde bulunmasını defalarca talep ettik. Maalesef üst düzey Macar heyetleri defalarca Stockholm’ü ziyaret etmesine rağmen taleplerimiz reddedildi. Yine de NATO üyeliği İsveç için gerçekten öncelikse diyaloğa açığız. Top onların sahasında” demişti.
Macaristan “demokrasi eleştirileri” derken NATO üyeleri Budapeşte’nin Moskova’ya “iyilik” için İsveç’in sürecini uzattığı görüşünde. Orban’ın son açıklamalarının tatilde olan ve 15 Şubat’a kadar kapalı kalacak Parlamento’nun İsveç’in üyeliğini hızla oylayacağı anlamına gelip gelmediği belli değil. The New York Times’da yer alan bir analizde de bu Rusya ile yakın ilişkiler sebebiyle uygulanan bir blokaj olarak gösteriliyor. Aynı yazıda Macaristan’ın geçen ay Avrupa Birliği’nin Ukrayna’ya göndermek istediği 52 milyar dolar değerindeki yardım paketini engellemesi de hatırlatıldı. Yani esasen Orban istese meclisi de toplar, oylamayı da yapar, ancak yetki kendisinde değilmiş gibi davranıyor olması Batı’nın Rusya şüphelerini artırıyor.
