Dünyanın en büyük ve çözümsüz kalan sorunlarından göçmen krizi, bu kez de gözleri Güney Asya’ya çevirdi. Pakistan, ülkesinde yaşayan yaklaşık 1 milyon 700 bin göçmene ültimatom verdi ve bir ay içerisinde ülkeyi terk etmelerini istedi. Eğer, izinsiz bir şekilde Pakistan’da yaşayan 2 milyona yakın göçmen, ülkeyi Kasım’a kadar terk etmezse İslamabad kolluk kuvvetlerini devreye sokacak. Pakistan İçişleri Bakanı Sarfraz Bugti, “Eğer gitmezlerse… o zaman eyaletlerdeki veya federal hükümetteki tüm kolluk kuvvetleri onları sınır dışı etmek için harekete geçecek” ifadelerini kullandı ancak kolluk kuvvetlerini sözkonusu operasyonu nasıl yürüteceğine dair detay da vermedi.
Öte yandan, Bakan ülkedeki ‘yasadışı’ Afganların özel işletmelerini ve mal varlıklarını tespit etmeyi ve bunlara el koymayı amaçlayan bir ekip kurulduğunu da sözlerine ekledi.
Taliban baş sözcüsü Zabihullah Mücahid, Pakistan’ın Afgan göçmenlere yönelik ‘davranışını kabul edilemez’ olarak nitelendirdi ve İslamabad’ı planını yeniden gözden geçirmeye çağırdı.
The behavior of Pakistan against Afghan refugees is unacceptable. The Pakistani side should reconsider its plan. Afghan refugees are not involved in Pakistan's security problems. As long as they leave Pakistan voluntarily, that country should tolerate them.
— Zabihullah (..ذبـــــیح الله م ) (@Zabehulah_M33) October 4, 2023
Mücahid, X platformu üzerinden yaptığı açıklamasının devamında ülkeyi gönüllü olarak terk edecek Afganlara Pakistan’ın tolerans göstermesi gerektiğini belirtti.
Dışişlerinden ‘tepki’ açıklaması
Pakistan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mümtaz Zehra Baluç
Pakistan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mümtaz Zehra Baluç da ‘Afgan göçmenleri’ kapyasayacak bu operasyonun aslında herhangi bir milleti hedef almadığını ileri sürdü. Baluç Pakistan’ın resmi radyo kanalı, Radio Pakistan’a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: “Sözkonusu operasyon ülkede kalma süresini aşmış ya da oturum izni olmayan herkes için geçerlidir. Bu operasyon, Pakistan’ın bunlarca yıldır yaşadığı ekonomik sorunlara rağmen on yıllardır cömertlikle evsahipliği yaptığı bir milyonu aşkın Afgan göçmenle ilgili değildir.”
Dışişlerinden gelen bu açıklamanın sözkonusu operasyonun uluslararası arenada tepki çekmesinin ardından gelmesi de dikkat çekti.
İslamabad ve Ketta’da 700’den fazla gözaltı
Bakanlık sözcüsü her ne kadar bu konunun ‘cömertlikle’ evsahipliği yapılan Afgan göçmenlere yönelik olmadığını ifade etse de Pakistan’daki Afgan yetkililer yerel makamların hem yasal statüsü olan hem de olmayan Afganları toplamaya başladığını öne sürdü. Pakistan önde gelen yayın kuruluşlarından Karaçi merkezli DAWN ise 700’den fazla ‘yasadışı’ göçmenin başkent İslamabad ve Belucistan Eyaleti’nin merkezi Ketta şehrinde gözaltına alındığını yazdı.
DAWN’ın İslamabad polisine dayandırdığı haberine göre, başkentte operasyon kapsamında sorgulanan 1,126 göçmenin 503’nün oturma izni yok. Ketta şehrinde ise bu sayı 200’den fazla.
Öte yandan haberde isminin verilmemesi kaydıyla görüşlerine yer verilen bir yetkili de bunun çok kapsamlı ve zor bir operasyon olduğuna dikkat çekti. Yetkili, iki milyondan fazla yasa dışı göçmenin yakalanması, gözaltı tesislerinde tutulması, temel ihtiyaçlarının giderilmesi ve nakledilmesinin hem insani hem de mali olarak çok büyük bir lojistik plan ve kaynak gerektirdiğini söyledi. Aynı zamanda şu anda Pakistan hükümetinin şu için üzerinde çalıştıkları şeyin de bu olduğuna dikkat çekti.
Pakistan’ın kısa bir zaman aralığı verdiği operasyon çoğunluğu Afganistan ve Pakistan arasındaki sınır bölgesi Hayber-Pahtunhva’da yaşayan Afgan göçmenler arasında endişe yarattı.
Öte yandan Pakistan yönetimi ülkede toplamda kaç ‘yasadışı’ göçmen yaşadığını henüz tespit edemedi. DAWN’a konuşan üst düzey bir yetkili, ellerindeki sayının tahmini olduğunu ifade ederek operasyon için dile getirilen 1 milyon 700 bin sayısının da aslında bir ‘değerlendirmeden’ ibaret olduğunu kaydetti.
Pakistan ve Taliban Dışişleri Bakanları Tibet’te
Ülkenin günlük gazetelerinden The Express Tribune de, Pakistan ve Taliban Dışişleri Bakanlarının bugün Çin’in Tibet bölgesinde ‘zor’ bir görüşme gerçekleştireceğini yazdı. Buna göre Pakistan’da geçici hükümet Dışişleri Bakanı Jalil Abbas Jilani ile Taliban yönetiminin Dışişleri Bakanı Amir Khan Muttaqi bir araya gelecek. İki bakanın görüşmesinin Pakistan’ın Afgan göçmenlere yönelik operasyonunu açıklamasından birkaç gün sonra yapılacak olması da dikkat çekti.
Transit geçiş kapatıldı iddiasına yalanlama
Pakistan’ın Afganistan ile transit ticareti kapattığına dair basında çıkan haberleri yalanlayan Baluç, Pakistan-Afganistan ikili ticaretinin devam ettiğini ancak Pakistan’ın mevcut ticaret imkanlarının kötüye kullanılmasını kabul etmeyeceğini söyledi. Son zamanlarda alınan ve bundan sonra da alınacak her türlü tedbirin bu anlayışa uygun olacağını söyledi.
Operasyonun perde arkası
Pakistan bu kararı, ülkede sene başından bu yana düzenlenen 24 intihar saldırısından 14’ünün Afganlar tarafından yapılması nedeniyle aldığını belirtti. Pakistan’da son zamanlarda yaşanan saldırıların artması Kabil ve İslamad arasındaki ipleri gerdi. Pakistan, sınır geçişiyle yapılan saldırılardan Afganistan’ı sorumlu tutuyor, Taliban rejimi ise bunu reddediyor. Geçen hafta Afganistan sınırı yakınlarındaki Mastung kentinde Mevlit kandili sırasında bir camide meydana gelen patlamada 50’den fazla kişi öldü.
Pakistan sınırına yakın Belucistan eyaleti, Pakistan Talibanı (TTP) ve IŞİD gibi terör örgütlerinin sık sık hedef aldığı bir bölge.
