ABD ve Filipin deniz piyadeleri, Tayvan’ın güney ucuna yaklaşık 100 mil uzaktaki üç bin sivilin yaşadığı Itbayat’ta askeri tatbikat yaptı. Black Hawk’lardan inen otomatik tüfekli askerler havaalanı çevresinde mevzilendi. Yolculukları kuzeye doğru devam etse bir saatten kısa süre içinde Tayvan’a ulaşabilirlerdi. Ama bu ABD ve Filipin askerleri arasında bir tatbikat olduğu için böyle bir şey yapmadılar. Gerçi tatbikatın tam da Çin’in “ceza” olarak nitelediği tatbikatın üstüne gelmesi Çin’e bir mesaj yolluyordu.
Tatbikata katılan askerler Üçüncü Deniz Piyade Tugayı’na mensuptu. Bu askerler Irak ve Afganistan’da yıllardır savaşmıştı ve iki yıl önce deniz piyadelerini büyük güçlerin saldırılarına karşı daha iyi hazırlamak için kurulan Üçüncü Deniz Piyade Tugayı’nın parçası haline gelmişlerdi. Askerlerle birlikte tatbikata katılan Wall Street Journal muhabirleri adada neler yaşandığını anlattı.
WSJ birliğin stratejisini şöyle anlatıyor: Olası bir savaşta bu askerleri füzeler ve radarların yardımıyla olabildiğince uzağa ilerleyerek adalar boyunca küçük gruplar halinde yayılacaklar. Burası Japonya’dan Tayvan’a, oradan da Filipinler’in kuzeyinden Güney Çin Denizi’ne kadar uzanan bir bölge. Sonraki adım düşmanın ABD füzelerinin, sensörlerinin ve insansız hava araçlarının yerini bulamaması için hamlede bulunmak var. Komutanlar burada amacın ABD askerlerinin nerede olduğunu ve ne yaptığını anlamak için düşmanın olabildiğince çok kaynağını harcaması olduğunu belirtiyor. Burada düşmandan kasıt Çin. Tabii pratikte bunu başarabilmek o kadar da kolay değil.
Bazı adalarda büyük pistler varken bazılarında yalnızca küçük helikopter pistleri var. Uzak kıyı bölgeleri, radar sistemleriyle füze bataryalarının rahatça hareket edebileceği geniş koridorlarla birbirine bağlı değil. Denizcilerin manevra yapabilmesi için küçük gemilere ihtiyacı var ama şu anda sahip değiller. Olası bir savaşta tehdit her yanı saracak; daha ücra köşelerdeki askerlere teçhizat taşınması hiç kolay olmayacak. Çin’in füze cephanesi zengin, her şekil ve boyutta insansız hava aracına sahip. En önemlisi de kendi çöplüğünde savaşma avantajına sahip.
Deniz piyadelerinin hedeflerinden biri savaşın ilk aşamalarında düşmanı sıkıştırarak diğer ABD güçlerinin devreye girmesi için zaman kazanmak. Burada kullanılacak yöntem de şu: Ön cepheden sensörler ve küçük insansız hava araçlarıyla savaş alanının yakından bir resmini çekmek ve düşman gemilerini yok etmek için füzeler ateşlemek. Bunun dışında ABD ve müttefik savaş araçlarına düşmana saldırmaları için hedef almalarını kolaylaştıracak verileri gönderecekler.
ABD neden bu tatbikatları yapıyor?
Dünya sahnesinde ABD’ye dişini geçirebilecek ülkeler sıralamasında hızla yükselen Çin, Washington için endişeye neden oluyor. Çin’in bilim, teknoloji, diplomasi ve ekonomi bakımından ABD’ye yaklaşması, bazı konularda Amerikan şirketlerini tehlikeye sokması bunun önde gelen sebepleri. Çin’in özellikle Güney Çin Denizi’ndeki adalar üstünde hak iddia etmesi hak iddia edilen bölgeye kıyısı olan ülkeleri rahatsız edince ABD bu ülkeleri kendi etrafında topladı. Beijing’in hak iddiaları arasında en önemlisi çip alanında dünya markası olan Tayvan.
Çin ve Tayvan arasındaki anlaşmazlık Çan Kay Şek dönemine uzanıyor. Mao Zedong önderliğindeki ÇKP ve Çan Kay Şek öncülüğündeki ordunun karşı karşıya gelmesinin ardından başarısız olan Çan Kay Şek Tayvan’a kaçarak burada Milliyetçi Çin Cumhuriyeti adı altında yönetimini sürdürmeye çalıştı. Çin o dönemde Tayvan’ı geri almak için herhangi bir girişimde bulunmadı ama o zamandan bu zamana Çin Tayvan’ı ayrı bir ülke olarak görmüyor.
İki ülke arasındaki gerilimi son dönemde ABD’nin eski Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin Tayvan ziyareti büyüttü. Normalde Çin ilişkide olduğu hiçbir ülkenin Tayvan ile diplomatik ilişki kurmasını kabul etmiyor. Bu yüzden Tayvan’ın yalnızca bazı Latin Amerika ülkeleriyle diplomatik ilişkileri var. ABD’nin bu ziyaretini Çin bir meydan okuma, Tayvan’ı Çin’in parçası olarak görmeme olarak kabul etmişti. Pelosi ziyaretinden bugüne Çin’in havadan ve denizden devriyeleri Tayvan Adası’nın etrafını çevrelemiş durumda.
Son yapılan seçimlerde bağımsızlık yanlısı adayın seçilmesi ve yakın zamanda koltuğuna oturması nedeniyle Çin harekete geçti. Bir yandan ada çevresinde “ceza” olarak nitelediği tatbikat başlatan Çin yayınladığı üç boyutlu videoda hava, deniz ve roket kuvvetlerinin simüle ettiği saldırılarda Tayvan’ın Taipei, Hualien ve Kaohsiung şehirlerini hedef aldı. Tayvan’ın Çin’in tatbikatına cevabı ise zeytindalı uzatmak oldu. Yeni başkan Lai Ching Te “iki farklı ülke” olarak bölgedeki istikrarı korumaları gerektiğini söyledi.
Öte yandan Çin’in tatbikatları ABD’nin Tayvan’a yakınlaşmasının önüne geçmekten ziyade daha da yakınlaşmasına neden oluyor. Yeni lider başa geçtikten sonra Tayvan’ı ziyaret eden ilk ABD’li yetkililer Temsiciler Meclisi’nin Dış İlişkiler Komitesi’nin Cumhuriyetçi başkanı Michael McCaul oldu. McCaul dört günlük ziyaret için pazar günü adaya geldi.
