Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ operasyonunun ardından Ermenistan ile 30 yıldır devam eden bir husumet son buldu gibi. Karabağ’da yaşayan 120 bin Ermeni’nin neredeyse tamamı bölgeyi terk etti. Bakü ve Erivan ise barış görüşmelerine başladı. Şimdiye kadar komisyonlar en az yedi kez bir araya geldi. Belki bazı konularda ilerleme sağlandı ama mevcut tabloda yapılan açıklamalar sınır köyleri konusunda bir anlaşmazlık olduğunu gösteriyor.
Ermenistan ilk Karabağ Savaşı’nda Karabağ’ın yanı sıra Gazah ilinin yedi, Nahcıvan’ın bir köyünü işgal etmişti. Azerbaycan’ın galip geldiği ikinci savaşta ise hem Karabağ hem de civar iller alınmıştı ama dördü eksklav olan sekiz köyün kontrolü Ermenistan’ın kontrolünde kalmıştı. Azerbaycan ekslav olmayan Bağanis Ayrım, Aşağı Eskipara, Heyrimli ve Kızılhacılı’nın kontrolünü geri istiyor. Diğer dört köyün kontrolünün ise süreç içinde teslim edileceğini düşünüyor.
Taraflar arasında tartışma konusu olan köyler için Ermenistan başbakanı Nikol Paşinyan Azeri köylerinin yakınında bulunan, Kuzey Ermenistan’ın Tavuş bölgesindeki sakinlerle bir araya geldi ve 1990’ların başından bu yana elinde tuttuğu dört Azeri köyünü uzlaşı yoluyla geri vermezlerse Azerbaycan ile yeniden savaşa girebileceklerini söyledi.
Ermenistan’ın 30 yılı aşkın süredir terk edilmiş halde bıraktığı bu dört köy Erivan ile Gürcistan sınırı arasındaki ana yol üzerinde yer almaları nedeniyle Ermenistan için stratejik öneme sahip. Azerbaycan bu topraklarının iadesinin barış anlaşması için olmazsa olmaz bir koşul olduğunu söylüyor.
Rusya’nın resmi haber ajansı Tass’ın haberine göre Paşinyan köyler konusunda uzlaşmaya varılamazsa “hafta sonuna kadar” Azerbaycan ile savaş çıkabileceğini söyledi. Tass Paşinyan’ın “Şimdi buradan ayrılabiliriz, gidip Azerbaycan’a ‘Hayır bu konuda hiçbir şey yapmayacağız’ diyelim. Böyle bir durumda hafta sonu savaş başlar. Savaş çıkmasına izin vermemeliyiz. Ermenistan’ın bu kısımlarında sınırların belirlenmesi yönünde karar vermemizin nedeni de budur” dediğini aktarıyor.
Ermenistan köylerin iadesine karşılık Azerbaycan birliklerinin 2022’de ele geçirdiği 215 kilometrekarelik Ermeni toprağını geri istiyor ama Paşinyan’a göre bu talep Azerbaycan tarafından reddedilmiş.
Azerbaycan ve Ermenistan 24 saatlik Dağlık Karabağ operasyonunun ardından artık resmi bir barış anlaşmasına imza atmak istediklerinin sinyallerini verdi. Bunun için liderler Rusya’da da bir araya geldi, Almanya’da da. Ancak görüşmeler yoğun şekilde silahlandırılmış 1000 kilometrelik ortak sınırların belirlenmesi gibi konularda tıkandı.
Paşinyan önceki haftalarda Ermenistan tarafının kontrolü altındaki Azerbaycan topraklarını iade etmeye hazır olduklarının sinyalini verdi ve Ermenistan’ın yol ağını Azerbaycan topraklarından geçmeyecek şekilde yeniden yapılandırmayı önerdi.
Erivan NATO’nun barış görüşmelerine karışmasını memnuniyetle karşılıyor
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev pazar günü Bakü’de NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ile bir araya geldi. Bu görüşmenin ardından yaptığı açıklamada Azerbaycan’ın Ermenistan ile barışa “her zamankinden daha yakın” olduğunu söyledi.
Stoltenberg sadece Azerbaycan’a değil, Ermenistan’a da gitti. Normal şartlarda Ermenistan Rusya’nın müttefiki ancak ne Rusya ne de Ermenistan’ın şu anda normal şartlarda olduğu söylenebilir. Özellikle son Dağlık Karabağ olaylarında Moskova’nın desteğini görmeyen Erivan git gide Batı’ya yanaşır oldu. Bunun bir örneği Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin kurucu anlaşması Roma Statüsü’nü kabul etmesiydi. Ermenistan’dan son günlerde gelen bir diğer sinyal de Avrupa Birliği üyeliğine başvurmak.
Paşinyan ve Stoltenberg’in ortak basın toplantısında NATO genel sekreteri Ermenistan’ın Ukrayna ile dayanışma içinde olmasını memnuniyetle karşıladıklarını ifade etti. Kremlin ise NATO’nun genişleme çabasının bölgedeki istikrarı sağlamaya yardımcı olmayacağını vurguluyor. Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharova, dün Telegram’dan yayınladığı bir açıklamada, Ermenistan’ın Azerbaycan’a taviz vermek zorunda kalmasının nedeninin Batı ile derinleşen bağları olduğunu öne sürdü.
Paşinyan görüşmelerin ardından yaptığı açıklamada NATO ile mevcut siyasi diyaloğu sürdürmek ve geliştirmek, ittifak ve ittifaktaki bazı üyelerle ortaklıkları büyütmek istediklerini söyledi. Ermeni başbakan ayrıca NATO’nun Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki ilişkilerin normalleşmesine yardımcı olma çabalarını memnuniyetle karşılayacağını söyledi.
