İran’ın yeni reformist Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan İngilizce yayın yapan Tehran Times için kaleme aldığı yazıda dış politikada nasıl adımlar atılacağını anlattı. Bu yazıda İran’ın bundan sonraki süreçte Avrupa, ABD ve Rusya ile ilişkilerin nasıl bir yol izleyeceği bir bir ele alınıyor. Örneğin İranlı lider ABD’nin İran’a uyguladığı yaptırımları hafifletmek için sözler veren Avrupa’nın bu sözlerden geri adım atmasına rağmen söz konusu kıta ile ilişkileri geliştirmeyi dört gözle beklediğini söylüyor.
“Atılan yanlış adımlara rağmen ilişkilerimizi karşılıklı saygı ve eşitlik ilkeleri temelinde yoluna koymak için Avrupa ülkeleriyle yapıcı diyaloga girmeyi dört gözle bekliyorum” diyen Pezeşkiyan “Avrupalı güçler, bu gerçekle yüzleşip de ilişkilerimizi uzun zamandır yokuşa süren krizleri, kibirli ahlaki üstünlüğünü bir kenara bıraktığında keşfedilecek çok sayıda işbirliği alanı var” diye devam ediyor yazıya.
İran, ABD, Birleşik Krallık, Fransa, Almanya, Rusya ve Çin arasında 2015’te yapılan Kapsamlı Ortak Eylem Planı; İran’ın nükleer programını sınırlamak karşılığında yaptırımların kaldırılmasını öngörüyordu. Buna göre İran uranyum zenginleştirme faaliyetlerini azaltacak ve UAEA’nın denetimlerine izin verecekti. Ancak Trump yönetimi 2018’de anlaşmayı yetersiz bularak anlaşmadan çekildi. Böylece İran da anlaşma yükümlülüklerinden kademeli olarak geri adım attı.
Pezeşkiyan Avrupa ülkelerinin “anlaşmayı kurtarmak” ve ABD’nin hukuka aykırı bir şekilde tek taraflı uyguladığı yaptırımların İran ekonomisi üzerindeki etkisini azaltmak için” Ortadoğu ülkesine 11 taahhütte bulunduğunu söyledi: “Avrupa ülkeleri, taahhütlerini yerine getirmemesi yetmezmiş gibi bir de İran’ın nükleer anlaşmaların yükümlülüklerini tek taraflı olarak yerine getirmesini makul bir şeymiş gibi görüyorlar” dedi. Avrupa’nın İran’a verdiği sözler arasında bankacılık işlemlerinin devreye sokulması, şirketin ABD yaptırımlarından etkilenmemesi ve İran’a yatırımların teşvik edilmesi gibi maddeler vardı.
Rusya ile işbirliğine tam gaz devam
Eğitimli bir kalp cerrahı ve siyasetçi olan 69 yaşındaki Pezeşkiyan geçen hafta cumartesi günü İran’da yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazanarak nükleer program müzakereleri sırasında sertlik yanlısı olan rakibi Said Celili’yi mağlup etti. Reformist lider nükleer program müzakereleri devam ederken diyalog yolunu tercih edenler arasındaydı.
“İran’ın savunma doktrininin nükleer silahları kapsamadığını vurgulamak ve ABD’yi geçmişteki yanlış hesaplarından ders alarak politikalarını buna göre ayarlamaya çağırmak isterim” diyen Pezeşkiyan “Washington’daki siyasetçiler, bölgesel ülkeleri birbirine düşürerek başarılı olmadıklarını, bundan sonra da başarı yakalamayacaklarını kabul etmeli” diye devam etti sözlerine.
Yazının devamında dünyanın doğu bloğunda yer alan Rusya ve Çin’den bahseden Pezeşkiyan “Çin ve Rusya zor zamanlarda hep yanımızda durdu. Bu dostluğa derinden değer veriyoruz” dedi. “Rusya, İran’ın değer verdiği bir stratejik müttefik ve komşudur. Yönetimim boyunca işbirliğimizi artırma ve iyileştirme kararlılığımız sürecektir” diyen Pezeşkiyan Tahran’ın Ukrayna’da ateşkesi amaçlayan girişimleri destekleyeceğini de sözlerine ekledi.
Uçak kazasında ölen eski Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi döneminde Tahran Moskova’ya insansız hava aracı Şahid’lerden yolluyordu. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, İran’ın Rusya’ya yolladığı insansız hava araçlarını eleştirmek için bir Şahid’in yanında fotoğraf çektirmişti.
