Seçimlerle dolu bir yılın ortasındayız ve seneyi tamamlamadan önce sandığa giden son ülkelerden biri de Romanya. Pazar günü yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turunu birinci sırada bitiren sürpriz bir isim oldu: Pek fazla bilinmeyen aşırı sağcı popülist lider Calin Georgescu. Şimdi Georgescu iki hafta sonra yapılması beklenen ikinci turda ülkenin solcu Başbakanı Marcel Ciolacu’yla karşı karşıya gelecek.
Oyların yüzde 99’u sayıldığında ortaya çıkan sonuç şöyleydi: Seçime bağımsız aday olarak katılan Georgescu oyların yüzde 22,93, Sosyal Demokrat Parti’den (PSD) Ciolacu yüzde 19,16, Romanya’yı Kurtarın Birliği Partisi’nden (USR) Elena Lasconi yüzde 18, aşırı sağcı Rumenlerin Birlik İttifakı (AUR) lideri George Simion ise yüzde 14’ünü aldı.
Merkez Seçim Ofisi’ne göre 9,4 milyon kayıtlı seçmenden yaklaşık yüzde 52,4’ü oy kullandı. Oylamanın ikinci turu 8 Aralık’ta yapılacak. Beş yıl görevde kalan cumhurbaşkanı hem Avrupa Birliği’ne (AB) hem de NATO’ya üye olan ülkede ulusal güvenlik, dış politika ve yargı atamaları gibi kritik alanlarda karar alma yetkisine sahip.
Georgescu neden şaşırttı?
Mevcut durumda elde edilen sonuç şaşırtıcı çünkü 62 yaşındaki Georgescu pek tanınan bir isim değil. Yerel anketlerde görülenden çok daha iyi performans sergileyerek Romanya siyasetinde şok etkisi yaratarak ilk sıraya yükseldi. Georgescu oyunu kullandıktan sonra Facebook’taki paylaşımında “Haksızlığa uğramışlar için, aşağılananlar için, önemli olmadığını hisseden ancak en önemli kişiler için… Oy bir ulusun yakarışıdır” dedi.
Bükreş’te yaşayan siyasi danışman Cristian Andrey Amerikan haber ajansı Associated Press’e Georgescu’nun beklenmedik performansının “düzene karşı büyük bir protesto, isyan” gibi göründüğünü söyledi. Andrey Romanya’daki mevcut durumu “Ana akım siyasi partiler sıradan Rumenlerle bağlarını yitirdi. Ne güçlü adaylar var ne de güçlü liderler… Hepsi zayıf adaylar, zayıf liderler ve genel olarak partiler çok kopuk” diye anlattı.
20 yaşındaki mimarlık öğrencisi Ecaterine Nawadia ilk kez bir ulusal seçimde oy kullandığını söyleyerek “Devrimden bu yana hiç iyi başkanımız olmadı. Umarım yaşıtlarım sandığa gider. Çünkü öndeki aday en iyi seçenek değil” dedi.
Batı’ya nasıl bakıyor?
Andrey’e göre Georgescu’nun derli toplu bir gündemi yok, “normal söylemin ötesine taşan” muğlak ve popülist bir manifestosu var. Söylenebilecek şeylerden bazıları Romanyalı çiftçileri desteklemesi, ithalata bağımlılığı azaltmak ve enerji ile gıda üretimini artırmak.
Georgescu NATO’nun Deveselu’daki askeri üssüne balistik füze savunma kalkanı kurmasını “diplomasi ayıbı” olarak niteliyor. Ayrıca Rusya’nın NATO ittifakının bazı üyelerine saldırması halinde hiçbir üyeyi korumayacağını da açık açık söylüyor.
Ukrayna ile 650 kilometrelik sınırı paylaşan Romanya, Rusya’nın işgali başladığından beri Karadeniz’deki Köstence Limanı’ndan milyonlarca ton tahıl ihraç edilmesine aracılık etti. Özellikle Rusya’nın Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması’ndan çekilmesinin ardından Ukrayna için Romanya’nın önemi daha da arttı.
Bükreş yönetimi Kiev’e Amerikan yapımı Patriot hava savunma sistemlerinden de verdi. Ukrayna sınırındaki köyler çok sık Rusya’nın insansız hava araçlarıyla hedef alındığı için bu Patriotların önemi büyük. Bu sayede can kayıpları en aza indirildi.
Rusya müdahale etmiş olabilir mi?
Babes-Bolyai Üniversitesi’nde siyaset bilimi profesörü Sergiu Miscoiu Rusya’nın Georgescu’ya avantaj sağlamak için seçimlere müdahale etmesinin ihtimal dışı olmadığını söyleyerek “Georgescu’nun Ukrayna’ya tutumuna, kamuoyu araştırmalarıyla gerçek sonuç arasındaki tutarsızlığa bakarsak bunu göz ardı edemeyiz” dedi.
Kendi internet sitesinde yazanlara göre Georgescu toprakbiliminin bir dalı olan pedoloji alanında doktora yapmış ve 1990’larda Romanya Çevre Bakanlığı’nda çeşitli görevlerde yer almış. Popüler TikTok hesabında paylaştığı ve 1,6 milyon beğeni toplayan videolarında kiliseye gittiği, judo yaptığı ve podcastlere konuk olduğu görülüyor.
Romanya’nın seçim gündemi cumhurbaşkanlığıyla sınırlı değil; 1 Aralık’ta yeni hükümetin ve başbakanın belirleneceği meclis seçimleri var. Andrey Romanya’nın bütçe açığı, yüksek enflasyon ve ekonomik yavaşlama, sık görülen memnuniyetsizliğin ortasında daha ana akım adayların popülist söylemlere kayabileceğini düşünüyor.
