Son haftalarda Azerbaycan ile Ermenistan arasında Dağlık Karabağ sebebiyle sular ısındı. Bu gerilimden Rusya’nın bölgede yetersiz kalmasını sorumlu tutan Ermenistan, ABD ile ortak askeri tatbikat yapma kararı aldı. Bu durum Rusya tarafında hoş karşılanmazken, Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova’nın basın toplantısında Ermeni gazeteciyle girdiği tartışma dikkat çekti.
Dağlık Karabağ’da neler oluyor?
Tartışmaya giriş yapmadan önce son birkaç haftada Dağlık Karabağ’da yaşananları hatırlayalım. Aralık 2022’de çevre aktivisti olduğunu söyleyen Azeri siviller Laçin Koridoru’nu kapatmış ve Nisan 2023’te Azerbaycan koridor boyunca yeni bir güvenlik kontrol noktası oluşturmuştu. Bu da Ermenistan ve Dağlık Karabağ arasındaki insan ve ürün akışını kesintiye uğratmıştı. Azerbaycan bu kararı, yolun silah kaçakçılığı için kullanılmasını önlemek amacıyla aldığını söylese de ABD başta olmak üzere birçok Batı ülkesi bunun ‘insani durumu hızla kötüleştirdiğini’ belirtmişti.
Karabağ’daki etnik Ermeni yetkililer geçen cumartesi yaptıkları açıklamada Laçin Koridoru’nun yeniden açılması konusunda anlaşmaya varıldığını iddia etmişti. Anlaşmaya göre Bakü’nün ‘Dağlık Karabağ’da Azeri kontrolündeki bölgelere ulaşım hattının açılması’ talebini kısmen yerine getirilmiş olacaktı. Ancak Azerbaycan tarafı bu iddiaları reddetti.
Taraflar arasındaki bir diğer tartışma da ayrılıkçı Ermenilerin kendi başlarına seçim yapmaları. Karabağ’ın ayrılıkçı parlamentosu, bir hafta önce istifa eden eski başkanın yerine hem asker hem de bölgenin eski güvenlik servisi başkanı olan Samvel Şahramanyan’ı yeni başkan seçti. Azerbaycan bu seçimin ‘yasa dışı’ olduğunu vurgularken, başta Türkiye olmak üzere birçok ülke ve kurum da seçimin meşru olmadığını kabul etti.
Üçüncü sorun ise her iki tarafın da son birkaç haftadır birbirlerini sınıra asker yığmakla suçluyor olması. Ermenistan’ın resmi haber ajansı çarşamba günü Azerbaycan’ın uzun süredir devam eden barış girişimlerinin bir parçası olarak Ermenistan’a yeni öneriler gönderdiğini bildirdi. Ermenistan Dışişleri Bakanı Ararat Mirzoyan, Azerbaycan’ın gönderdiği önerilerin, Erivan’ın daha önce sunduğu barış taslağına yanıt olduğunu açıkladı.
Mirzoyan, “Bir süreç, tartışma var evet… Ancak iki tarafın birbirinden hâlâ çok uzak olduğu önemli konular olduğunu belirtmek zorundayım” dedi. Ermenistan Dışişleri Bakanlığı daha sonra yerel basında yer alan bir açıklamada, ‘Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki sınırda bulunan askerlerin karşılıklı olarak geri çekilmesi’ önerisi dile getirildi.
Rusya’nın tepkisi nasıl?
Rusya 44 gün süren ikinci Karabağ savaşından beri bölgede barış gücü bulunduruyor. Ancak Ermenistan tarafı, Ukrayna savaşından beri Rusya’nın bölgedeki etkisinin azaldığını iddia ederek, Moskova’nın yeterli güvenlik önlemlerini alamadığını savunuyor. Ayrıca bazı Ermeni analistler, Rusya’nın Azerbaycan ve Türkiye yanlısı politika güderek Ermenistan’ı bir kenara bıraktığından şikayet ediyor.
Moskova perşembe günü yaptığı açıklamada Dağlık Karabağ bölgesinde gerilimin artmasından duyduğu endişeyi dile getirdi. Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov, gazetecilerle yaptığı görüşmede, “Elbette gerilimin azalmamasından ve hatta bazı bölgelerde artmasından endişeliyiz” dedi.
Rusya’nın hem Erivan hem de Bakü ile temas halinde kalacağını belirten Peskov, Güney Kafkasya’da güvenliğin güvenilir bir garantörü olmaya devam edeceklerini vurguladı. Ermenistan’ın gelecek günlerde ABD ile ortak askeri tatbikat başlatması Kremlin tarafından endişeyle karşılanmıştı.
Ermeni gazeteciyle Türkiye tartışması
Öte yandan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Zaharova’nın düzenlediği basın toplantısında ufak bir ‘Türkiye’ atışması yaşandı. Ermeni gazeteci Ayk Halatyan, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un Ermeni-Amerikan askeri tatbikatları hakkında konuşurken, ‘Bir NATO ülkesinin Güney Kafkasya’ya girmesi iyi bir şey değil’ minvalindeki sözlerini hatırlatarak, Türkiye’nin de Azerbaycan ile düzenli olarak askeri tatbikat yaptığını söyledi.
Medya Günlüğü’nde yer alan habere göre, Dışişleri Bakanlığı’nın buna tepkisinin nasıl olduğunu ‘bir Ermeni olarak’ dile getirdiğini söyleyen Halatyan’a Zaharova’dan, “Bir Ermeni olarak mı dediniz? Bir gazeteci olarak zannettim. Burada birbirimizi milliyetlerine göre ayırmıyoruz. Rusya Dışişleri Bakanlığı’nın resmi temsilcisi olarak uluslararası gündem hakkında yorum yapıyorum. Milliyetimden bahsetmiyorum. Eğer bana bu konu sorulursa cevabımın kişisel niteliğini vurgulayarak söyleyebilirim. Birbirimizin uyruğuna göre sorular sormaya başlayacağımızı hayal edemiyorum. Bunun nasıl biteceğini hayal edebiliyor musunuz?” yanıtını verdi.
Türkiye’nin Azerbaycan ile tatbikatlarına yönelik daha önce açıklamaların yapıldığını belirten Zaharova, “Rusya olarak Türkiye ile ortaya çıkabilecek tüm kaygıları Ankara ile doğrudan görüşüyoruz” dedi. Zaharova, bölgede Türk silahları olduğunu söyleyen Halatyan’a, “Çatışma bölgesine sağlanan tüm silahlardan endişe duyuyoruz çünkü bu durum çatışmanın tırmanmasına yol açıyor. Bu durumda bu silahların Fransız mı, Türk mü, Amerikan mı, İngiliz mi yoksa başka bir ülke mi olduğuna milliyet ayrımı yapmıyoruz. Oraya her türlü silahın gönderilmesinin kabul edilemeyeceğini söylüyoruz” vurgusunda bulundu.
Tartışmanın ardından açıklamalarına devam eden Zaharova, “Amerika’nın yanı sıra, Ermenistan’ı ve Ermeni halkını önemsediğini iddia eden Fransa’nın da sağladığı silahların her milletten insanı öldürdüğünü unutmayın. Misket bombaları, mayınlar ve seyreltilmiş uranyum mermilerinin uyruk ayrımı yoktur. Herkesi öldürüyorlar. Haksız mıyım?” dedi.
Tartışmanın tam halini buradan okuyabilirsiniz.
