Nobel Vakfı, Rusya ve müttefiki Belarus’tan bilim insanlarına Ukrayna savaşından dolayı ödül verilmeyeceğini bu hafta başında açıkladı. Ancak aynı vakıf, İsveç’te diplomatik temsilcilikleri bulunan tüm ülkelerin büyükelçilerinin törenlere davet edileceğini de bildirdi. Diyalog yollarını teşvik etmek ve artan küresel kutuplaşma eğilimine karşı koymak amacını güttüğünü bildiren vakıf, bu yıl herkesi, hatta ‘Nobel Ödülü değerlerini paylaşmayanları bile’ törene davet etmeyi amaçladığını söyledi.
Ancak bazı İsveçli yetkililer, bilim insanı Alfred Nobel’in ölüm yıldönümü olan 10 Aralık’ta düzenlenecek etkinliği Rusya sebebiyle boykot edeceklerini duyurdu. İsveç Merkez Partisi lideri Muharrem Demirok, cuma günü yaptığı açıklamada, “Törene katılmayı iple çekiyordum. Ancak Rusya’nın Ukrayna’ya karşı savaşı devam ettiği müddetçe onların büyükelçileriyle aynı törene katılamam” dedi.
Avrupa Parlamentosu’nun İsveçli mensubu Karin Karlsbro da Rusya ve Belarus büyükelçilerinin törene davet edilmesini ‘son derece uygunsuz’ bulduğunu dile getirdi. Bu karar Kiev tarafından da eleştirildi ve Kremlin’in ‘dokunulmaz’ olduğu hissini güçlendireceğini vurguladı.
Bunca eleştirinin ardından Nobel Vakfı, tüm büyükelçilikleri davet etme kararının ‘sert tepkilere yol açtığını’ vurgulayarak, “Bu kararımızın temelinde Nobel Ödülü’nün temsil ettiği değerler ve mesajlarla mümkün olduğunca geniş bir kitleye ulaşmanın önemli ve doğru olduğuna inanmamız yatıyordu. Ne var ki İsveç’te bu mesajı tamamen gölgede bırakan sert tepkiler aldığımızın farkındayız” dedi. Vakıf, Rusya ve Belarus’u hem Stockholm hem de Oslo’da düzenlenecek ödül törenine davet etmeme kararı aldıklarını bildirdi.
Her sene altı Nobel ödülü sahiplerini buluyor. Bunlardan beşi Stockholm’de verilirken, sadece barış ödülü Oslo’da veriliyor.
Bu iki ülkeye, törene geçen yıl da davet edilmeyen İran’ın da dahil edildiği belirtildi. Nobel Vakfı geçen yıl ‘ahlak polisi’ tarafından ‘başörtüsünü düzgün takmadığı’ gerekçesiyle gözaltına alınan Mahsa Amini’nin ölümünün ardından baş gösteren protestolar nedeniyle İran’daki ‘ciddi ve tırmanan durumu’ gerekçe göstererek ülkeyi ödül törenine davet etmemişti.
Tahran İsveç’e yeni bir büyükelçi atamıştı ancak temmuz ayında Stockholm’de bir caminin dışında Kuran yakılmasının ardından protesto amacıyla atadığı diplomatı İsveç’e göndermekten vazgeçti ve İsveç’in İran’daki büyükelçisi de ‘istenmeyen kişi’ ilan ederek sınır dışı etti.
Nobel ödüllü Rus gazeteci ‘yabancı ajan’ listesine alındı
Öte yandan Rus yetkililer 2021 yılında Nobel Barış Ödülü’ne layık görülen gazeteci Dmitri Muratov’u ‘yabancı ajan’ listesine eklediklerini bildirdi. Rus hükümetinin ‘yabancı ajan’ kabul ettiği Rus vatandaşları hem polis tarafından aranmayan hem de diğer cezai tedbirlere tabi tutuluyor.
Rusya Adalet Bakanlığı, Muratov’un ‘yabancı ajanlar tarafından üretilen materyalleri yeniden kurgulayarak uluslararası platformlarda Rusya’nın dış ve iç politikalarına ilişkin olumsuz görüşleri yaymak için kullandığını’ iddia etti.
Rus yasalarına göre yurt dışından fonlanan kişi ve kurumlar yabancı ajan ilan edilebiliyor. Bu da söz konusu kişilerin Rus kamuoyu nezdindeki güvenilirliklerini zedeleyebiliyor.
Muratov’un kendisi ve yazdığı Novaya Gazeta, Kremlin’i sıkça eleştiren habercilikleriyle yurt dışında büyük ilgi gördü. Bu da 2021 yılında Muratov’a bir Nobel ödülü kazandırdı. Gazeteci daha sonra Nobel madalyasını açık artırmaya çıkararak 103,5 milyon dolara sattı ve gelirin Ukraynalı mülteci çocuklara yardım için kullanılacağını söyledi.
