Eski Rusya başbakanlarından Mikhail Kasyanov Kremlin tarafından “yabancı ajan” ilan edildi. Açıklama Rusya Adalet Bakanlığı’nca yapıldı. Bakanlığın internet sitesinde Kasyanov’un “yabancı ajanların mesaj ve materyallerinin oluşturulup yayılmasında rol aldığı, Rusya Federasyonu kamu yetkililerince alınan kararlar ve izlenen politikalar hakkında yanlış bilgi yaydığı” ve “Ukrayna’daki özel askeri operasyona karşı çıktığı” belirtiliyor. Son zamanlarda Kremlin’e yönelik eleştirileriyle dikkat çeken Kasyanov Rusya Devlet Başkanı Vladmir Putin’in ilk döneminde dört yıl başbakanlık yapmış, ikinci dönemine başlamadan görevden alınmıştı. 2004’te Putin’in ikinci dönem başkan seçilmesinden haftalar önce görevden alınan Kasyanov istifasının ardından muhalif çizgide eleştirilerine devam etmişti. 2022 yılında ülkeyi terk eden eski başbakan son savaştan bu yana Rusya’nın Ukrayna işgali eleştirileriyle gündemde.
2000 ile 2004 yılları arasında Rusya’da başbakanlık görevinde bulunan Kasyanov Ukrayna savaşı ardından Putin’in siyasi anlamda “aklını kaçırdığı” yönünde demeçler vermişti. Eski başbakan Rus liderin son 20 yılda cezasızlık ve korku üzerine kurulu sistem inşa etmeyi başardığını söylüyor.
Putin tarafından görevden alındıktan sonra muhalefete katılan Kasyanov ülkede yaşananları “tam dokunulmazlığın sağlandığı bir KGB sistemi”ne benzetiyor. Eski başbakan 2022 yılında AFP’ye verdiği röportajda savaş nedeniyle Rusya’yı terk ettiğini, güvenlik endişesiyle Avrupa’da yaşadığı yeri söylemek istemediğini vurgulamıştı. Kasyanov endişesinde pek de haksız değil. Çünkü kendisine yakın muhalif siyasetçi Boris Nemtsov 2015 yılında Kremlin yakınlarında vurularak öldürülmüştü. Putin’e muhalefetiyle dünya çapında en bilinen isimlerden Alexei Navalny de 2020’de sinir gazıyla zehirlenmesinin ardından parmaklıkların ardına kapatılmıştı.
Rusya 24 Şubat 2022’de Ukrayna’yı işgalinden bu yana ülkedeki muhaliflere yönelik sert uygulamalarıyla da gündemde. Özellikle Ukrayna saldırılarını eleştiren isim ve kurumları 2022 yılından bu yana “yabancı ajanlar” listesine ekleniyor. Bunlardan son öne çıkanlar Nobel ödüllü gazeteci Dmitry Muratov ile muhalif yayın çizgisiyle bilinen The Moscow Times olmuştu.
Rusya Nobel ödüllü gazeteci Dmitry Muratov’u eylül ayında “yabancı ajanlar” listesine eklemişti. Adalet Bakanlığı Muratov için “yabancı ajanlar tarafından Rusya’nın iç ve dış politikasına dair üretilen olumsuz görüşleri uluslararası platformlarda yaymakla görevli biri” açıklaması yapmıştı. Bunun üzerine gazeteci Muratov Nobel ödülünü açık artırmada 103,5 milyon dolara satmıştı. Madalyayı satın alanın ismini gizli tutan Heritage Auctions Müzayede Evi yetkilileri elde edilen gelirin Ukrayna’da yerinden edilmiş çocuklara insani yardımda kullanılacağını belirtmişti.
Rusya Adalet Bakanlığı geçenlerde 1992’den bu yana İngilizce yayın yapan Moscow Times gazetesini de “yabancı ajan” listesine eklemişti. Bakanlığın ajanlar listesinde Moscow Times’ın İngilizce’nin yanı sıra Rusça yayını da var. Moscow Times bu adımın ardından sosyal medya platformları LinkedIn, YouTube, Instagram ve Telegram hesaplarına da kısıtlama getirildiğini duyurmuştu. 2021’in Mayıs ayında o zamanlar Moscow Times’ı yayımlayan vakıf da “yabancı ajan” ilan edilerek kapanmaya zorlanmıştı.
Rusya’nın 2012 yılında yürürlüğe soktuğu “yabancı ajanlar” listesi Rus hükümeti tarafından sıklıkla gazetecileri, aktivistleri ve sivil toplu kuruluşlarını hedef alıyor. “Yabancı ajan” ilan edilen kurumların finansal yapısı ve harcamalarına dair hükümete birçok bildirimde bulunması gerekiyor. Öte yandan “yabancı ajan” tanımlaması listede yer alan kişi ve kuruluşların yayınladıkları makalelere feragatname koymasını da gerektiriyor.
