56 metre büyüklüğündeki lüks yat Bayesian 72 metre yüksekliğinde ve duruma göre alçaltılabileceği bir direğe sahipti. Yapımcısının gözünde hiç de kolay batacak bir gemi değildi. Ama battı işte. İngiliz girişimci Mike Lynch, Morgan Stanley International’ın Başkanı Jonathan Bloomer dahil yedi yolcusunu da içinde öldürerek… Yatı yapan Perini şirketini 2022 yılında satın alan İtalyan Sea Group’un CEO’su Giovanni Costantino “Kafayı yiyeceğim. Bu yat tüm prosedürlere uygun yapılmıştı, batamazdı” dedi. Ama “Tanrı’nın bile batıramayacağı” Titanik de batmıştı. Bayesian istisna değildi.
Önde gelen yazılım şirketlerinden Autonomy’nin teknoloji devi Hewlett-Packard’a (HP) satışı sırasında ortaya atılan dolandırıcılık suçlamalarının ardından 12 yıl sürecek bir davanın içinde bulmuştu kendini. Yöneltilen suçlamalardan haziran ayında beraat edince bunu kutlamak istemiş, ailesini, arkadaşlarını ve hukuk ekibinin bir kısmını Akdeniz’de yat yolculuğuna davet etmişti. Kaptan dahil 15 kişi kurtulurken Lynch öldü.
İtalyan yetkililer “kasıtsız adam öldürme” soruşturması başlattı. Şimdi kazazedelerden, yatın yapımcısından ve enkazdan cevaplar arıyor. Önlerinde birtakım sorular ve olasılıklar var.
Gökyüzü ‘sarsıldı’ mı?
Balıkçılara, o sırada bölgede bulunan bir tekne kaptanına ve meteoroloji uzmanlarına göre Bayesian’ın battığı 19 Ağustos gecesi dört sularında Sicilya’nın Porticello limanının yarım mil açığında ani ve şiddetli bir fırtına başladı. Ancak bunun ne tür bir fırtına olduğu gizemini koruyor. Yakınlarda demirlemiş diğer teknelerin Bayesian ile aynı kaderi paylaşmaması dikkat çekici. Mürettebatın bir gece önce kötü hava koşullarıyla ilgili yapılan uyarılardan haberdar olup olmadığı da belirsiz.
İtalyan Hava Kuvvetleri’nin Havacılık ve Uzay Meteorolojisi ve Klimatoloji Merkezi’nin Başkanı Attilio Di Diodato şimşeklerin ve rüzgarların “çok şiddetli ama kısa sürdüğünü” söylüyor. Bugüne kadar herkes deniz hortumuna dikkat çekse de Savcı Yardımcısı Raffaele Cammarano son basın toplantısında yatın “aşağı yönlü hava patlaması”ndan dolayı battığını söyledi. Sağanak sırasında ortaya çıkan bu hava olayı yere çarptıktan sonra yatay olarak yayılıp kuvvetli rüzgarın da yardımıyla hasar yaratıyor. BBC hava yorumcusu Ben Rich downburst de denen bu hava olayının kasırga ve deniz hortumlarıyla karıştırıldığını, çünkü hasarın benzer olduğunu söylüyor.
Batı Sicilya Denizcilik Müdürü Raffaele Macauda yat battığı sırada böyle bir hava olayının meydana geleceğine işaret eden hiçbir şeye rastlamadıklarını anlatıyor. Zaten o sırada bölgede kasırga alarmı da verilmemişti. Öte yandan yerel halk rüzgarların “depremi andırdığını” belirtiyor.
Suç açık kapaklar ve kapılarda mı?
Yatı yapan şirketin sahibi Costantino, Bayesian’ın 75 derece kadar yan yatsa bile alabora olmayacak “son derece güvenli” bir yat olduğunu iddia ediyor. Ancak yan ve kıç taraftaki bazı kapaklar ya da güverte kapıları açık olursa yatın su alıp batabileceğini de kabul ediyor Costantino. Bu tür fırtınalarda standart prosedür motoru çalıştırmak, çapayı kaldırmak ve tekneyi rüzgara doğru döndürmek, dengeyi sağlaması için yatın salmasını indirmek, kapıları kapatmak ve konukları güvertenin içindeki ana salonda toplamak gerekiyor.
Oysa basın toplantısında açıklanan bilgilere göre yat açılı şekilde batmış; ağır motorun olduğu kıç tarafı çok daha önce suya gömülmüş. Uzmanlar açık kapaklarla kapıların yatın batmasına yardımı olabileceğini söylemekle birlikte bu kadar büyük bir teknenin sadece bu hatayla bu kadar derine batamayacağını söylüyor. Basın toplantısında yetkililere kapakların açık olup olmadığını sordu ama bu soruya cevap verilmedi. Yetkililer o sırada yatın demir atmış olup olmadığını ve yelkenlerin açılıp açılmadığını da söylemedi.
Üreticisine göre Bayesian’ın salması gerektiğinde çekilip yükseltilebiliyordu. Bazı yatlarda salmalar büyük deniz aracının daha sığ sulara yanaşmasını sağlamak için yükseltiliyor ve tekneyi düz tutacak şekilde aşağı doğru indirilebiliyor. Ancak kapakların açık kalması gibi salmanın indirilmemesi de yatın neden bu kadar hızlı battığını açıklamaya yetmeyebilir. Yetkililer dalgıçların enkazda ne gördüğünü açıklamasa da dar alanda mobilya ve elektrik kabloları gibi engellerle karşılaşıldığını not düştü.
Yoksa insan hatası mı?
Davadan sorumlu savcı Ambrogio Cartosio basın toplantısı sırasında ortada bir suç olma ihtimalinin “akla yatkın” olduğunu kabul etse de soruşturmacılar henüz belli bir şüphelilerinin olmadığını söyledi. Cartosio “Sadece kaptan hatalı olabilir. Tüm mürettebatın hataları olabilir. Yatı yapanların suçu olabilir. Ya da yatı denetlemekten sorumlu kişilerin hatası olabilir” dedi.
Felaket öncesinde yolculara nasıl bir acil durum eğitimi verildiği bilinmiyor. Ya da bu konuda bir hazırlık yapılıp yapılmadığı. Şu ana kadar hayatta kalan mürettebattan hiçbiri geminin battığı gece neler olduğu konusunda kamuoyuna konuşmadı. Savcılar kurtulan kaptan ve mürettebatı sorgulamayı sürdüreceklerini söylüyor. Bununla birlikte mürettebata ne alkol ne de uyuşturucu testi yapılmış.
Savcıların cevabını merak ettiği bir soru deneyimli bir denizci olan kaptanın nasıl olup da bazı yolcular hâlâ yattayken deniz aracını terk ettiği. İşin ilginci, mürettebatın istedikleri zaman İtalya’yı terk etmesine izin verildi.
Yetkililer “kasıtsız adam öldürme” ihtimalinin yanı sıra yat kazasının ihmal sonucu meydana gelmiş olma ihtimalini de araştırıyor.
