Beşar Esad’ın düşüşünün üstünden neredeyse bir hafta geçerken başkent Şam’ın meşhur Emevi Cami’de ilk cuma namazı kılındı. Namaza gelen muhalifler ve siviller bir yandan ibadetlerini yerine getirirken, diğer yandan da 50 yılı aşkın süredir iktidarda kalan Esad hanedanının çöküşünü kutladı.
Kalabalık ellerindeki devrim bayraklarıyla caminin avlusunu doldurdu ve “Allah büyüktür” diye haykırdı. Emevi Cami, 13 yılın sonunda sona eren iç savaş için ayrı bir öneme sahip çünkü Esad’ın güvenlik güçleri zamanında bu camide hükümet karşıtı protestolara orantısız güçle karşılık vermişti. Bugün camiden atılan tüm sloganlar dini değildi, ülkenin yeni keşfettiği özgürlüğü de yansıtır nitelikteydi. Mesela caminin dışındaki bazı Suriyeliler ritmik bir şekilde “Başını dik tut, sen Özgür Suriye’sin” diye haykırdı.
⚡️ Esad rejiminin ardından Emevi Camii’de ilk cuma! Coşkulu kalabalık sloganlar attı pic.twitter.com/ZCFw50Y3tE
— Haberler.com (@Haberler) December 13, 2024
Ayrıca Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, 2012 yılında yaptığı konuşmada, “İnşallah Selahaddin Eyyubi’nin kabri başında Fatiha okuyacak, Emevi Camii’nde namazımızı da kılacağız” demişti. Dün Şam’ı ziyaret eden MİT Başkanı İbrahim Kalın Emevi Cami’de namaz kıldı.
Emevi Cami’deki kutlamalara katılanlardan biri de Esad’ın devrilmesinden sorumlu cihatçı muhalif Heyet Tahrir El Şam’ın (HTŞ) başındaki Ebu Muhammed El Colani’ydi. Colani Telegram’da yayınlanan açıklamasında Suriyelileri sevinçlerini göstermek için şehir meydanlarına davet etti. Colani ülkenin yeniden inşasına bu kutlamalardan sonra başlayacaklarını söyledi.
Fotoğraf: Emin Sansar – Anadolu Ajansı
Kutlamalara katılanların çoğu yıllardır Emevi Cami’ye gelemediklerini çünkü tutuklanacaklarından korktuklarını söyledi. Suriyeliler Esad döneminde caminin çevresinde bekleyenlerin de, müezzinin de, imamın da Esad’ın istihbarat servisiyle bağlantısı olduğunu söyledi. Şimdi camiye gelenlerse siviller ve ellerinde silahları, üstlerinde de üniformaları olan muhaliflerdi. Bu arada kutlamalar sadece Emevi Cami’de değildi. Çoğunlukla Alevilerin yaşadığı Lazkiye’de de “Suriyeliler birdir!” sloganları atıldı, devrim bayrağı sallandırıldı. Sahnenin yakınlarında farklı dini grupların temsilcileri ulusal birlik mesajı verdikleri konuşmalar yaptı.
Hem siyasi belirsizlik hem de İsrail tehlikesi
Şam’da bu kutlamalar sürerken Esad’ın devrilmesi sonucu ülkenin karşı karşıya kaldığı siyasi istikrarsızlığın nasıl düzeltileceği de merak edilen bir konu olmaya devam ediyor.
Şam Üniversitesi’nde tarih profesörü olan Abdullah Süleyman, New York Times’a “bunun cami yapıldığından beri ağırladığı en büyük kalabalık olduğunu söyledi. Süleyman Hafız Esad’ı da dahil ederek “50 yıldır baskı altında tutulan Suriyeliler zafer kazandı. 50 yıldır böyle bir an yaşayamamıştık. Kimsenin dışlanmadığı, kimsenin de ayrıcalığa sahip olmadığı bir Suriye istiyoruz. Bunu başarmanın tek yolu da sandıktan geçiyor” dedi.
Ayrıca Suriye’nin bir de İsrail sorunu var. Esad’ın düştükten hemen sonra Golan’a asker yığan ve tampon bölgeye giren İsrail hükümeti, askerlerin orada kalacağının işaretini verdi. Savunma Bakanı Yisrael Katz, orduya kış boyunca Hermon Dağı’nın zirvesinde kalmaya hazırlanmaları için talimat verdiğini söyledi. Oysa 1974 ateşkes anlaşmasında zirvenin Birleşmiş Milletler’in kontrolünde kalacağı tampon bölge olması kararlaştırılmıştı.
Katz Suriye’deki son gelişmeleri gerekçe göstererek “Hermon Dağı’nın kontrolünün kendilerinde kalmasının güvenlik açısından önemli olduğunu” iddia etti.
