Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve ABD’li mevkidaşı Antony Blinken ile son kez yüz yüze geldiği görüşmede soğuk rüzgarlar esmişti. İkinci Ortadoğu turunu Ankara ile sonlandıran Blinken’ın amacı Hamas’ın elindeki rehineleri serbest bırakması için Türkiye’nin baskı yapmasını sağlamaktı. İki bakan yine bir araya geldi ama bu sefer Brüksel’de NATO dışişleri bakanları zirvesinde. Blinken’ın bu seferki amacı Türkiye’nin İsveç’in NATO üyeliğini onaylamasını sağlamak.
NATO’ya üye ülkelerin dışişleri bakanları Brüksel’de Ukrayna ve Gazze savaşını görüşmek için bir araya geliyor. Ama öncesinde bakanlar kendi aralarında ikili görüşmeler yaptı. Bunlardan biri de Fidan ve Blinken arasında gerçekleşti.
Blinken açıklamasında “Dostum ve meslektaşım Bakan Fidan’la görüşmek benim için bir mutluluktur. Birkaç hafta önce Ankara’dayken çok güzel istişareler yaptık, sohbetler gerçekleştirdik” dedi. Herkesin kendince krizleri olduğunu belirten Blinken NATO’nun en büyük krizlerinden birinin İsveç’in NATO’ya katılımı olduğunu söyledi. Rusya ve İsrail krizlerine de değinen Blinken “Tüm bu konularda karşılıklı görüş paylaşma fırsatı bulduğumuz için minnettarım. Kritik ve çok değerli bir NATO müttefiki olan Türkiye ile işbirliğimize minnettarım. Hakan, seni gördüğüme sevindim” dedi.
Fidan ise sözlerine teşekkür ederek başladı ve “Tony’nin de söylediği gibi NATO toplantısına katılmak için buradayız ve gündemimizde çok önemli konular var. Eminim ki çok samimi istişareler yapacağız. Dostluğumuza ve işbirliğimize gerçekten değer veriyoruz. Çok teşekkür ederim Tony” diye sürdürdü. Fidan’ın Blinken’ın İsveç’in NATO üyeliğine dair sözlerine hiç değinmemesi ise dikkat çekti.
Blinken’ın görüşmeden sonra sosyal medyada paylaştığı fotoğrafta Fidan’a doğru eğilerek onun elini sıktığı görülüyor.
Spoke with Turkish Foreign Minister Fidan about the need to sustain humanitarian assistance to Gaza and efforts to secure further releases of hostages. We discussed the importance of the longstanding U.S.-Turkish cooperation as @NATO Allies and ratifying Sweden’s NATO accession. pic.twitter.com/QsG4SRZ58e
— Secretary Antony Blinken (@SecBlinken) November 28, 2023
Her iki bakanın sıcak şekilde konuşması Ankara’daki soğuk havanın biraz olsun dağıldığını gösteriyor. Blinken’ın Ankara ziyaretinde Fidan’ın kendini geri çekip kaskatı davranması dikkat çekmişti. Ayrıca Ankara’daki görüşme gerçekleşirken Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan Karadeniz’de halkla bir araya gelmeyi tercih etmişti. Blinken Ankara’dan ayrılırken Ortadoğu ziyaretini “Bazen kötü şey olmaması kaydedilen ilerlemenin en belirgin kanıtı olmayabilir ama sonuçta ilerlemedir” sözleriyle değerlendirmişti.
ABD’li bakana soğuk tepkinin nedeni Washington’un Tel Aviv’e Gazze savaşında destek vermesiydi. Blinken’ın Ankara’ya gelişinden bir hafta önce Temsilciler Meclisi İsrail’e 14.3 milyar dolar göndermeyi kabul etmişti. Şimdiyse İsrail ve Gazze arasındaki ateşkes beşinci gününe girdi. Normalde dört günlük olan ateşkes araya Katar ve Mısırlı yetkililerin girmesi ve tarafların sıcak bakmasıyla beşinci gününde devam ediyor.
İki bakanın bu seferki kilit konusu İsveç’in NATO’ya üyeliği. Aslında TBMM Dışişleri Komisyonu İsveç’in NATO üyeliğini konuşmak üzere 16 kasımda toplanmıştı, ancak hem AKP’nin hem de muhalefetin konuya yaklaşımındaki kararsızlık sebebiyle görüşmeler ileri bir tarihe ertelenmişti. Komisyona başkanlık yapan Fuat Oktay gazetecilere İsveç büyükelçisini bir sonraki oturuma davet edebileceklerini söylemişti.
Türkiye İsveç’in NATO üyeliğine karşılık Avrupa Birliği’nde kapıların açılması şartına yanıt alamayınca bu sefer en olası konuya, ABD’den F-16 alımına yöneldi. Türkiye F-16’lar için ödeme yapmış, ancak Rusya’dan S-400 aldığı gerekçesiyle ABD Kongresi bunların Türkiye’ye teslim edilmesine karşı çıkmıştı. Türkiye ABD Kongresi’nin F-16’ların verilmesine yeşil ışık yakması karşılığındaki kozunun İsveç’in NATO üyeliği olduğu görüşünde.
Hem Türkiye hem ABD İsveç’in NATO üyeliği ile F16 satışı arasında bağ olduğunu reddediyor, ‘Pazarlık yok’ diyor ama Amerikan Başkanı Joe Biden’ın F16’lara Kongre’den itiraz gelmeyeceğine garanti vermemesi Türkiye’nin de ‘Bizim de parlamentomuz var’ demesine yol açmıştı; yani İsveç’in üyeliğinin Meclis’ten geçmesi de garanti değil. Türkiye diğer yandan Almanya’dan EuroFighter savaş uçağı alımı için yeşil ışık bekliyor. Ancak Erdoğan’ın Almanya ziyareti pek olumlu geçmedi. Erdoğan’ın Holokost’u anımsatarak “Bizim İsrail’e borcumuz yok” demesi ve görüşme boyunca EuroFighter’dan hiç bahsedilmemesi bunu kanıtlar nitelikte.
Tabii bu Batı’nın Türkiye’ye baskı yapmaya devam etmeyeceği anlamına gelmiyor. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg “TBMM görüşmelere başladı ve umarım bunu mümkün olan en kısa sürede sonuçlandırabilirler” dedi. Fidan ve Stoltenberg ayrıca toplantı öncesi bir araya geldi.
