Srebrenitsa Katliamı 11 Temmuz 1995’te Bosna Savaşı sırasında Bosnalı Sırp güçlerin düzenlediği ve en az 8 bin 372 Boşnak Müslümanın sistematik olarak öldürüldüğü bir soykırım olarak anılıyor. Bu trajik olay İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Avrupa’da yaşanan en büyük insanlık trajedisi olarak kabul edilir.
Katliamın temelleri Yugoslavya’nın dağılmasının ardından 1992 yılında Bosna-Hersek’te patlak veren savaşla atıldı. Sırplar Bosna’da Müslüman Boşnaklara karşı etnik temizlik hareketi başlattı ve bu süreçte Srebrenitsa da önemli bir hedef haline geldi. 1993 yılında Birleşmiş Milletler (BM) Srebrenitsa’yı “güvenli bölge” ilan etti ve Hollandalı BM Barış Gücü askerleri konuşlandırıldı. Ancak güvenli bölge ilanı Srebrenitsa’nın kuşatılmasını ve şehirdeki gıda, su ve tıbbi malzeme sıkıntısını durdurmaya yetmedi.
Temmuz 1995’te Bosnalı Sırp güçleri Ratko Mladiç komutasında Srebrenitsa’ya saldırdı. BM Barış Gücü’nün yetersiz kalması ve Hollandalı komutan Thom Karremans’ın Sırp güçlerine direnmemesi sonucu şehir Sırpların eline geçti. Yaklaşık 25 bin Boşnak mülteci BM gözetimindeki Potoçari kampına sığındı ancak Sırp güçlerine teslim edildiler.
11 Temmuz’da başlayan katliamda Sırp askerleri Boşnak erkekleri ve erkek çocukları toplu halde infaz etmeye başladı. Kadınlar ve çocuklar ise zorla göç ettirildi. Bu katliam sırasında binlerce Boşnak ormanlara kaçmaya çalıştı, ancak birçoğu yakalanarak öldürüldü. Savaş bittiğinde toplu mezarlarda binlerce kurbanın kalıntıları bulundu.
Katliamdan sorumlu olan Ratko Mladiç 2017 yılında Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından soykırım suçundan müebbet hapis cezasına çarptırıldı. Benzer şekilde Bosnalı Sırpların lideri Radovan Karadziç de 2016 yılında soykırım suçundan mahkum edildi.
Fotoğraf: AA
İki yılda 44 kurban daha defnedildi: Törene yoğun katılım
Bu trajik olay her yıl 11 Temmuz’da Potoçari Anıt Mezarlığı’nda düzenlenen törenlerle anılıyor. Katliamın 28. yılında kimliği tespit edilen 30 kurbanın cenazesi de burada defnedilmişti. Bu yılki törenlerde soykırımda öldürülen ve kimlikleri tespit edilen 14 soykırım kurbanı daha cenaze namazları kılınarak toprağa verildi.
Katliamın 29. yıldönümünde Bosna Hersek’teki savaş sırasında BM askerlerinin üs olarak kullandığı eski akümülatör fabrikasında düzenlenen anma törenine geniş katılım oldu. Törene Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Konseyi Başkanı Denis Becirovic, Konseyin Hırvat üyesi Zeljko Komsic, Bosna Hersek Yüksek Temsilcisi Christian Schmidt, CHP Genel Başkanı Özgür Özel, Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, Türkiye’nin Saraybosna Büyükelçisi Sadık Babür Girgin, Bosna Hersek İslam Birliği Başkanı Husein Kavazovic, Srebrenitsa Anma Törenleri Organizasyon Kurulu Başkanı Hamdija Fejzic, birçok ülkeden siyasiler ve yüzlerce vatandaş katıldı.
Konuşmasında Denis Becirovic, Srebrenitsa annelerine duyduğu saygıyı vurgulayarak onları çağımızın gerçek kahramanları olarak nitelendirdi. Becirovic “Onların cesareti ve sarsılmaz ruhu hepimize ilham kaynağı oluyor. Hakikat ve adalet için verdikleri mücadele, kötülük ve adaletsizlikle mücadelede bireysel eylemin önemini hatırlatıyor” dedi. Becirovic Bosna Hersek ve bölge halkları için barış ve huzur dileğinde bulunarak “Yüzyıllardır birlikte yaşıyoruz ve gelecekte de birlikte yaşamaya devam edeceğiz” dedi.
Bosna Hersek İslam Birliği Başkanı Husein Kavazovic, Srebrenitsa Soykırımı’nın kurbanlarının unutulmaması gerektiğini vurgularken, kaybolan kurbanların hala bulunmayı beklediğini belirtti.
Srebrenitsa Anma Törenleri Organizasyon Kurulu Başkanı Hamdija Fejzic, törende yaptığı konuşmada “Bugün burada olduğunuz ve soykırım kurbanlarını andığınız için teşekkür ederiz. Temmuz 1995’te Sırp Cumhuriyeti ordusu ve polisi tarafından yakalanarak katledilen 8,372 Srebrenitsalı erkek hakkındaki gerçeği bir kez daha hatırlattınız. Sırp Cumhuriyeti ve komşu Sırbistan’ın askeri ve paramiliter güçleri birkaç gün içinde bu soykırım suçunu işledi” dedi.
Filistinli foto muhabiri Motaz Azaiza, Srebrenitsa’da yaşananların benzerinin bugün Gazze’de yaşandığını ifade ederek törene katılan ve Filistin bayrağı taşıyanlara teşekkür etti. Ayrıca başkent Saraybosna’da Srebrenitsa Soykırımı kurbanları anısına sirenler çalındı ve bir dakikalık saygı duruşunda bulunuldu.
Fotoğraf: AA
CHP lideri Özel: Srebrenitsa’da yaşananları unutmadık
CHP Genel Başkanı Özel Bosna Hersek’in başkenti Saraybosna’ya ziyaretinde Türkiye’nin Saraybosna Büyükelçiliğini ziyaret ederek Büyükelçi Sadık Babür Girgin ile görüştü. Özel büyükelçilik ziyaretinin ardından Bosna Hersek’teki Avrupa Birliği Barış Gücü Misyonu’nun (EUFOR) Butmir Üssü’ne giderek Bosna Hersek Türk Temsil Heyeti Başkanlığını ziyaret etti.
Heyet Başkanı Albay Oğuzhan Pehlivan ile bir araya gelen Özel Bosna Hersek’te huzur ve güven ortamına katkıları için Pehlivan’a teşekkür etti. Özel daha sonra bağımsız Bosna Hersek’in ilk Cumhurbaşkanı Aliya İzetbegoviç’in kabrinin de bulunduğu Kovaçi Şehitliği’ni ziyaret etti.
İzetbegoviç’in mezarına çiçek bırakan Özel burada gazetecilere Srebrenitsa Soykırımı’nın 29. yılı dolayısıyla yarın yapılacak anma programlarına katılacaklarını söyledi.
Özel “Aliya İzetbegoviç’in mezarı başında hatırlamamız gereken en önemli söz onun ‘Unutulan katliamlar tekrarlanır’ sözüdür. Biz Srebrenitsa’da yaşananları unutmadık. Unutturmaya da niyetimiz yok. Bu sadece buraya dair bir hatırlatma değil, bugün Filistin’de yaşananlara dair de bir hatırlatma” diye konuştu.
CHP lideri Özgür Özel Srebrenitsa anmasına katıldı. / Fotoğraf: Alp Eren Kaya , CHP
Bosna Hersek’te 1995’te acılar yaşandığını belirten Özel bu dönemde dünya ve Avrupa kamuoyunun üzerine düşeni yapmadığını söyledi.
‘Filistin’deki katliama dur deyin’
Özel katliamlar ve soykırımlar olduktan sonra böyle günler ilan etmek yerine uluslararası toplumun zamanında tedbir alması gerektiğine işaret ederek Filistin’de yaşananlara susanların bundan utanç duyacağını ve tarih önünde sorumlu olacaklarını ifade etti.
“Filistin’deki katliama dur deyin” çağrısında bulunan Özel “Biz Türkiye olarak da Türkiye özelinde CHP olarak da o günkü duruşumuzla, o günkü Genel Başkanımızın tutumuyla partimizin tutumuyla bugün burada gurur duyuyoruz” dedi.
Özel Bosna Hersek’teki savaşta hayatını kaybeden, katledilen herkesi rahmetle anarak “Bu büyük acıyı bu büyük katliamı, soykırımı bir kez daha lanetliyoruz” dedi.
CHP Genel Başkanı Özel’e Genel Sekreter Selin Sayek Böke, Genel Başkan Yardımcısı İlhan Uzgel, Tekirdağ Milletvekili İlhami Özcan Aygun ve Parti Meclisi Üyesi Melisa Uğraş eşlik etti.
Erdoğan’dan video mesaj: Srebrenitsa’yı unutturmayacağız
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da Saray Bosna’daki törene video mesaj gönderdi. Bugünün insanlık tarihine kapkara bir leke olarak geçen Srebrenitsa Soykırımı’nın 29’uncu senesi olduğunu anımsatan Erdoğan bu hüzün dolu günde şehitlerin kederli ailelerine ve tüm Boşnak halkına taziyelerini iletti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ‘Srebrenitsa Soykırımının 29. Yıl Dönümü Anma Töreni’ne video mesajı gönderdi. / Fotoğraf: AA
Bosna Hersek’in ilk Cumhurbaşkanı Aliya İzzetbegoviç’in “Ne yaparsanız yapın ama soykırımı unutmayın çünkü unutulan soykırım tekrarlanır” sözündeki hikmeti ve acı gerçeği akıldan çıkarmadıklarını vurgulayan Erdoğan “Benzer bir mezalimin dünyanın hiçbir yerinde tekrar yaşanmaması için Srebrenitsa’yı unutmayacağız ve unutturmayacağız. Şehitlerimizin ruhları şad, mekanları cennet olsun. Rabb’im tüm şehitlerimizi cennetiyle cemaliyle müşerref eylesin” dedi.
Srebrenitsa’da yakınlarını kaybedenlerin acılarının daha dün gibi taze olduğunu belirten Erdoğan her 11 Temmuz’da acıları yenilenen şehitlerin ailelerine ve Boşnak halkına Allah’tan sabır diledi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan Türkiye’nin eş sunucularından olduğu, 11 Temmuz’un “Srebrenitsa Soykırımı’nı Anma Uluslararası Günü” olarak ilan edilmesine dair karar tasarısının 23 Mayıs’ta Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda kabul edildiğini hatırlatarak şunları söyledi:
“Bu kararın hazırlanmasından kabul edilmesine kadar tüm aşamalarında emeği geçen herkese ayrı ayrı teşekkür ediyorum. Srebrenitsa Soykırımına benzer bir karanlığın dünyanın hiçbir yerinde tekrarlanmaması için bu kararın ibret olması gerektiğine inanıyoruz. Ancak 29 yıl önce Srebrenitsa’da yaşanan vahşetin bir benzerine bugün Gazze’de ve işgal edilmiş Filistin topraklarında Filistin halkı maruz kalıyor. 16 bini çocuk olmak üzere yaklaşık 40 bin masum insanın katledilmesini, uluslararası kurum ve kuruluşlar tıpkı 29 sene evvel olduğu gibi sadece seyrediyor. Tüm dünya olarak insanlık ve samimiyet imtihanından geçiyoruz. Şunun bilinmesini isterim, Gazze’deki barbarlığın sorumluları da aynı Srebrenitsa’da olduğu gibi uluslararası hukuk önünde er ya da geç hesap verecektir. Türkiye olarak adaletin tecellisi ve katliamın faillerinin hesap vermesi için elimizden geleni yapmaya devam edeceğiz.”
‘Her türlü nefret söylemi geride bırakılmalı’
Uluslararası mahkeme kararlarına rağmen Bosna Hersek’teki soykırımı hala inkar edenleri ve savaş suçlularını yüceltenleri esefle karşıladıklarının altını çizen Erdoğan savaş sonrası evlerine geri dönen kişilere yönelik saldırı ve tacizleri de endişeyle takip ettiklerini söyledi.
Hangi etnik kökenden olursa olsun, her bir Bosna Hersek vatandaşının yaşadığı yerde kendisini emniyette hissetmesi için yerel makamların üzerlerine düşen görevi yapmalarını beklediklerini dile getiren Erdoğan “Bosna Hersek’te kalıcı barış ve istikrarın muhafazası için her türlü nefret söylemini artık tamamen geride bırakmalı, barış, hoşgörü ve uzlaşma kültürünü yaymanın yollarını aramalıyız” diye konuştu.
Bosna Hersek’te tüm kesimleri kapsayan bir iç uzlaşının hakim kılınmasının en samimi temennileri olduğunu belirten Erdoğan çatışma ve gerilimden kimsenin kazançlı çıkmayacağını herkesin aklında tutması gerektiğini vurguladı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan Türkiye’nin Bosna Hersek’in bir istikrar, barış ve refah havzasına dönüşmesi için üstüne düşeni yapmaya devam edeceğinin altını çizerek “Bosna Hersek’in toprak bütünlüğü, siyasi birliği ve egemenliğine yönelik koşulsuz desteğimizi daima sürdüreceğiz. Sizlerden, gönüllerinizi ferah tutmanızı bekliyorum. Srebrenitsa şehitlerimize bir kez daha Allah’tan rahmet diliyor, aziz hatıraları önünde saygıyla eğiliyorum” dedi.
