NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg Çin’in bir yandan Rusya’nın savaş çabalarını desteklerken diğer yandan Avrupalı müttefikleriyle ilişkilerini sürdürmeye çalışarak “iki yolu da denediğini” söyledi. Stoltenberg Washington ziyareti sırasında BBC’ye “Bu uzun vadede işe yaramaz” dedi.
Geniş kapsamlı röportajda Stoltenberg nükleer silahlar ve savunma harcamaları konularına da değindi. Stoltenberg’in açıklamaları Rusya-Ukrayna Savaşı’nın hafifleme yönünde hiçbir işaret göstermediği bir dönemde geldi.
Hafta sonunda İsviçre’de düzenlenen Ukrayna Barış Zirvesi’nde onlarca ülke Kiev’i destekleme taahhüdünde bulundu, ancak Rusya bunu zaman kaybı olarak nitelendirdi ve barış görüşmelerini ancak Ukrayna’nın teslim olması halinde kabul edeceğini söyledi.
Ekonomik yaptırımı işaret etti
Çin’in Rusya’ya verdiği destek konusunda NATO üyelerinin ne yapabileceği sorulduğunda Stoltenberg olası yaptırımlara ilişkin “devam eden bir müzakere süreci” olduğunu söyledi.
Stoltenberg Çin’in “Rusya’nın Ukrayna’ya karşı kullandığı füzelerin ve silahların yapımında kilit rol oynayan mikroelektronik gibi pek çok teknolojiyi paylaştığını” söyledi. NATO şefi “Bir aşamada Çin davranışlarını değiştirmezse bir tür ekonomik yaptırım düşünmeliyiz” diye ekledi.
Beijing Rusya’ya verdiği destek nedeniyle halihazırda bazı yaptırımlar altında bulunuyor. ABD geçen ay Çin ve Hong Kong merkezli yaklaşık 20 firmayı hedef alan kısıtlamalar getireceğini duyurmuştu.
Çin ölümcül silahlar satmadığını ve “çift kullanımlı ürünlerin ihracatını yasa ve yönetmeliklere uygun olarak ihtiyatlı bir şekilde ele aldığını” söyleyerek Moskova ile yaptığı işi savunmuştu.
Putin’in Kuzey Kore ziyaretine misilleme mi?
Stoltenberg’in Washington ziyareti Kremlin’in Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in bugün Kuzey Kore’ye gideceğini doğruladığı sırada gerçekleşti.
Bu ziyaret Putin’in geçen ay Çin’e yaptığı ziyareti takip ediyor.
Rusya 2022 yılında Ukrayna’ya başlattığı geniş çaplı savaştan bu yana dünya sahnesinde giderek yalnızlaşıyor. Putin defalarca Batı’nın güç dengesinin değişmekte olduğunu söyledi ve kendisi gibi düşünen liderlerle bağlarını güçlendirmeye çalıştı.
Stoltenberg İran, Çin ve Kuzey Kore’yi sayarak “Rusya şu an otoriter liderlerle giderek daha fazla ittifak kuruyor” dedi. Kuzey’in Rusya’ya top mermileri gönderdiğini ve karşılığında Rusya’nın Kuzey Kore’nin füze ve nükleer programları için ileri teknoloji verdiğini söyledi: “Yani Kuzey Kore Rusya’nın Ukrayna’ya karşı savaşı yürütmesine yardım ediyor.”
ABD Başkanı Joe Biden ile yapacağı görüşme öncesinde konuşan NATO şefi ayrıca 20’den fazla ülkenin bu yıl yüzde 2’lik savunma harcaması hedefini tutturmasının beklendiğini açıkladı. 2014’te ilk kez taahhüt edildiğinden bu yana diğer tüm yıllardan daha fazla.
Stoltenberg “Bu Avrupa için de Amerika için de iyi, özellikle de bu ekstra paranın büyük bir kısmı burada, ABD’de harcandığı için” diye ekledi.
İnglitere’de 4 Temmuz’da yapılacak genel seçimlerin ardından NATO’nun milli gelirin yüzde 2’sini savunmaya harcama sözüne bağlılığın devamını beklediklerini kaydeden NATO şefi “Soğuk savaş sonrası tansiyon düştüğünde savunmaya ayrılan bütçeyi düşürmüştük ancak tansiyon yeniden yükseliyor ve savunma harcamalarını artırmak gerekiyor” ifadelerini kullandı.
‘Putin kazanırsa korunmasız kalacağız’
Stoltenberg Avrupa ve ABD’deki aşırı sağın yükselmesiyle ilgili bir soruya yanıt vererek “Daha tehlikeli bir dünyada yaşıyoruz ve NATO’nun güçlü kalması tüm İttifak üyelerinin yararınadır. Bu tehlikeli ortamda Avrupa ve Kuzey Amerika’nın birlikte hareket etmesi büyük önem taşıyor” şeklinde konuştu.
NATO’nun Ukrayna’ya olan desteğini de ele alan Stoltenberg “Eğer Putin Ukrayna’da galip gelirse kendimizi daha savunmasız bir durumda bulacağız. Putin askeri güç kullanarak başka ülkeler üzerinde istediğini elde etti. Bu duruma izin veremeyiz ve savunma harcamalarımızı artırmalıyız. Güvenliğimiz için Putin’in Ukrayna’da zafer kazanmasını engellemek şart” dedi.
Stoltenberg Ukrayna’ya sağlanan askeri yardımların yüzde 99’unun NATO ülkelerinden geldiğini ve bu destek sayesinde Ukrayna’nın savaşın başlangıcından bu yana kaybettiği toprakların yarısını geri aldığını da söyledi.
‘Ukrayna’da öncü olacağız’
Stoltenberg ABD Başkanı Joe Biden ile Beyaz Saray’da yaptığı görüşmenin ardından da gazetecilere açıklama yaptı. NATO’nun Ukrayna’ya güvenlik yardımı ve eğitim konularında liderlik edeceği konusunda uzlaşacaklarını ifade eden Stoltenberg “Bu önemli çünkü Ukrayna’ya verdiğimiz desteği daha öngörülebilir ve hesap verebilir hale getirecek” dedi.
Ayrıca bu durumun ABD’nin yükünü hafifleteceğini belirten Stoltenberg, ABD Kongresi’nin Ukrayna’ya sağladığı 60 milyar dolarlık yardım kararını memnuniyetle karşıladıklarını dile getirdi. Ukrayna’ya yönelik güvenlik yardımı operasyonlarının büyük ihtimalle Almanya’daki bir ABD askeri üssünden yürütüleceğini belirten NATO şefi bu sayede NATO’nun daha etkin bir rol oynayacağını vurguladı.
Rusya’nın Ukrayna ile bir ateşkes anlaşmasının ön koşulu olarak daha fazla toprak talep ettiğine dikkat çeken Stoltenberg “Bu bir barış teklifi değil, Rusya’nın Ukrayna’yı egemenliğinden ve toprak bütünlüğünden feragat etmeye zorlayarak savaşta amaçlarına ulaşma girişimidir” diye konuştu.
Ukrayna’da kalıcı ve adil bir barışın sağlanmasının en iyi yolunun askeri kapasitelerini artırmak olduğunu belirten Stoltenberg bu durumun Ukrayna’nın egemen, bağımsız bir ülke olarak varlığını sürdürmesini sağlayacağını savundu.
‘NATO nükleer bir ittifak olmaya devam edecek’
NATO Genel Sekreteri ayrıca pazar günü Telegraph’a yaptığı ve NATO’nun Rusya ve Çin’den gelen artan tehditlere karşı caydırıcı bir unsur olarak konuşlandırılabilir savaş başlığı sayısını artırmayı düşünebileceğine işaret eden yorumlara da değindi.
Rusya ve Çin’in nükleer silah kapasitesine önemli yatırım yaptıklarına dikkati çeken Stoltenberg 2020’lerin sonunda iki ülkenin toplam 1000 nükleer başlıklı silaha sahip olma beklentisine işaret etmişti.
Genel sekreter Çin, Rusya ve Kuzey Kore’de nükleer silahlar bulunurken NATO’da olmamasının daha tehlikeli bir dünyayı ortaya çıkaracağını söylemiş, NATO’nun nükleer caydırıcılığını artırmaya çalıştığını da vurgulayarak şöyle devam etmişti:
“ABD B61 bombalarını (havadan karaya serbest düşümlü taktik nükleer bomba) modernize ediyor. Avrupa’da da başlıkları bulunuyor. Avrupalı müttefikler ise NATO’nun nükleer misyonuna hizmet eden uçaklarını modernize ediyor. İngiltere’nin kendi nükleer silahları bulunuyor. Kaç savaş başlığının hazır, kaç başlığın depolarda olacağına ilişkin operasyonel detaylara girmeyeceğim ancak bunları birbirimize danışmamız gerek ve NATO şu an bunu yapıyor.”
Bu yorumlar Kremlin sözcüsü Dimitri Peskov tarafından “gerilimin tırmandırılmasından başka bir şey değil” şeklinde eleştirilmişti.
Ancak Stoltenberg bunların NATO’nun nükleer bir ittifak olduğuna ve bir NATO üyesine yönelik herhangi bir saldırının “tüm ittifakın yanıtını tetikleyeceğine” dair “genel bir mesaj” olduğunu söyledi.
“NATO’nun amacı savaşmak değil, savaşı önlemektir” diyen Stoltenberg “Nükleer tehdit var olduğu müddetçe NATO nükleer bir ittifak olmaya devam edecektir” diyerek sözlerinden geri adım atmadı.
