Rusya devlet Başkanı Vladimir Putin’in en popüler muhalifi Aleksey Navalni, 16 Şubat’taki şüpheli ölümünün ardından bugün başkent Moskova’da düzenlenen cenaze töreniyle defnedildi. Cenaze için Kremlin tarafından alınan yoğun güvenlik önlemlerine rağmen yüzlerce kişi Navalni’ye veda için toplandı.
Putin’in muhalifleri içinde en popüler olanı ve Batı’nın da en çok desteklediği Aleksey Navalni, 16 Şubat’ta “Kutup Kurdu” olarak bilinen Sibirya’daki ceza kolonisinde şüpheli bir şekilde ölmüştü. Tutulduğu cezaevinin bahçesinde yürüdüğü sırada kendisini iyi hissetmediğini söylemesinin ardından düşerek öldüğü açıklanan Navalni, Moskova’nın Maryino bölgesindeki bir kilisede yapılan dini törenin ardından Borisovskoye Mezarlığı’nda toprağa verildi.
Navalni’nin ailesiyle birlikte uzun yıllar boyunca yaşadığı mahallede yapılan tören öncesinde kiliseye giden yüzlerce kişi ellerinde çiçeklerle kuyruk oluşturdu.
Şüpheli şekilde ölen muhalifin ekibinin morgdan gecikmeli olarak teslim aldığı cenaze, kiliseye getirildiğinde çok sayıda kişi “Navalni” diye tezahürat etti.
Kalabalık Navalni’ye, “Navalni, seni unutmayacağız… Teşekkür ederiz” diyerek veda etti.
Rus devlet televizyonlarında yer verilmeyen cenaze töreni, Navalni’nin kurucusu olduğu Yolsuzlukla Mücadele Vakfı’nın sosyal medya hesaplarından canlı yayınlandı. Öte yandan muhalif Rus basını da canlı blog olarak gelişmeleri okuyucularına aktardı.
💔 Alexei Navalny’s mother says farewell to her son in the church pic.twitter.com/MOu9CJTgo0
— NEXTA (@nexta_tv) March 1, 2024
Ailesinden sadece annesi ve babası cenazeye katıldı
Cenazeye, yetkililerini oğlunun cesedini kendisine teslim etmemekle ve kendisine sessiz sedasız gömülmesi için şantaj yapmakla suçlayan Navalni’nin annesi Lyudmila ve babası dışında Navalni’nin ailesinden cenazeye kimse katılmadı. Navalni’nin 23 ve 15 yaşındaki iki çocuğu var ve yurtdışında yaşıyorlar. Ölüm haberinin açıklandığı gün Münih Güvenlik Konferansı’na katılmakta olan eşi Yulia’nın da hangi ülkede olduğu bilinmeksizin Avrupa’da yaşadığı tahmin ediliyor.
Rus muhalif Aleksey Navalni’nin annesi Lyudmila Navalnaya’nın daha önce basına sızan ses kaydında oğlunun eşi Yulya Navalnaya’ya tepki gösterdiği iddia edilmişti. Navalnaya’nın “Sevgili Yulya Borisovna Abresova, sana hitap etmek istiyorum. Oğlumu en son Şubat 2022’de gördün. Rusya’ya giriş yasağın yok, hakkında herhangi bir ceza davası açılmadı, ancak iki yıldır bir kez bile onu ziyarete gelmedin. Aslında, 2021 baharından beri oğlumla evli değilsin” ifadelerini kullandığı belirtilmişti.
Navalni’nin eşi: Sensiz nasıl yaşayacağım bilmiyorum
Annesinin sızan ses kaydındaki iddialar ne kadar doğrudur bilinmez ancak cenazeye katılmayan Navalni’nin eşi Yulia Navalyana X platformu eşine duygusal bir veda mesajı yayınladı. Navalnaya, “26 yıllık mutlak mutluluk için teşekkür ederim. Aşk için, beni her zaman desteklediğin için, hapishanede bile beni güldürdüğün için, her zaman beni düşündüğün için. Sensiz nasıl yaşayacağımı bilmiyorum ama orada benim adıma mutlu olmanı ve benimle gurur duymanı sağlamaya çalışacağım. Üstesinden gelebilir miyim, gelemez miyim bilmiyorum ama deneyeceğim. Bir gün mutlaka buluşacağız. Sana henüz anlatamadığım bir sürü hikayem var ve telefonumda senin için kayıtlı bir sürü şarkı var, genel olarak aptal ve komik, dürüst olmak gerekirse berbat şarkılar, ama bunlar bizimle ilgili ve gerçekten dinlemeni isterdim. Ve gerçekten onları dinlemeni, gülmeni ve sonra bana sarılmanı dilerdim . Seni sonsuza kadar seviyorum. Huzur içinde uyu” dedi.
Navalnaya, eşi Navalni için yayınladığı bu mesajı duygusal bir video ile paylaştı.
Лёша, спасибо тебе за 26 лет абсолютного счастья. Да, даже за три последних года счастья. За любовь, за то, что всегда поддерживал, за то, что смешил даже из тюрьмы, за то что ты обо мне всегда думал.
Я не знаю, как жить без тебя, но я постараюсь так, чтобы ты там, наверху,… pic.twitter.com/ybF31AuD47
— Yulia Navalnaya (@yulia_navalnaya) March 1, 2024
Yoğun güvenlik önlemleri
Mart ayında seçimlere gidecek olan Rusya’da, Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Navalni’nin cenazesinin bir sevgi gösterisine dönüşmesini istemediği yorumları yapılıyordu. O yüzden bugün düzenlenen törenlerdeki polis yoğunluğu da şaşırtıcı olmadı. Navalni’nin öldüğü gün düzenlenen anma gösterilerinde 400’den fazla Navalni destekçisi gözaltına alınmıştı. Bugün tüm bu önlemlere rağmen yüzlerce kişi ona veda etmeye geldi. Kilisenin bulunduğu mahallenin yanı sıra mezarlığa giden yol boyunca da demir parmaklık yerleştirildi. Rus basınındaki haberlere göre polis, alana girenlerin belgelerini ve çantalarını aradı. Mobil internetin kesildiği, kiliseye de film ve fotoğraf çekilmemesi için bir uyarı asıldığı belirtildi. Alman gazetesi Bild, kilisenin çevresindeki çatılarda da silahlı polislerin görevlendirildiğini yazdı.
Cenazeden önce Kremlin’den yapılan açıklamada izinsiz gösterilere karşı uyarıda bulunulmuş ve bu gösterilere katılanların gözaltına alınacağı belirtilmişti.
Navalni’nin ekibi, cenazeye katılanların sayısının 1000’i geçtiğini savunuyor.
47 yaşındaki Navalnıy, 16 Şubat’ta Kuzey Kutup Bölgesi’ndeki cezaevinde ölmüştü. Ailesi ve Batılı ülkeler, ölümden Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i sorumlu tutmuştu. Kremlin bu suçlamayı reddetmişti.
Ölümün ardındaki esir takası iddiası
Muhalif lidere yakın isimlerden Maria Pevçik Pazartesi günü tüm dünyanın ilgisini çeken bir iddiaya imza atmıştı. İddiada Navalni’nin esir takasıyla serbest bırakılmasına yönelik prensipte anlaşmaya varıldığı bir görüşmenin hemen ertesi günü ölmesine değinilmişti. Bu iddianın ardından geçenlerde manşetler yeniden 16 Şubat’ta ölen Navalni ile dolmuştu. İngiltere merkezli haber ajansı Reuters Rusya ve Ukrayna arasındaki esir takası görüşmelerine yakın bir kaynağa dayandırdığı haberinde Navalni’nin takasta serbest bırakılması istenmediği için öldürüldüğünü yazdı. Reuters’a göre bu iddiayı gündeme getiren kişi Navalni’ye yakın isimlerden Maria Pevçik. Rusya’da yaşamayan ancak nerede olduğu da güvenlik gerekçeleriyle haberde belirtilmeyen Pevçik iddiasını temellendirecek bir kanıt göstermiş değil. YouTube’da konuşan Pevçik, Navalni ve adı açıklanmayan iki ABD vatandaşının, Almanya’da hapiste bulunan Rus istihbaratçısı Vadim Krasikov ile takas edilmesinin görüşüldüğünü iddia ederek Navalni öldüğü sırada görüşmelerin son aşamasında olduğunu öne sürmüştü. Rusya tarafından “yabancı ajan” olarak tanımlanan ve yetkililer tarafından aşırılık yanlısı bir örgüte dahil olmakla suçlanan iddiaların sahibi Pevçik 15 Şubat akşamı takas görüşmelerinin son aşamaya geldiğini teyit ettiğini öne sürdü. Navalni’nin bir gün sonra öldürüldüğünü çünkü Putin’in onun özgür kalması düşüncesine tahammül edemediğini iddia etti. Pevçik Putin’in neden esir takasını reddetmediği sorusunu ise cevapsız bıraktı.
Navalni’nin esas ölüm nedenine dair soru işaretleri sürüyor.
