Halep ve Hama’yı kısa süre önce kontrolü altına alan Suriyeli cihatçı muhalifler şimdi de başkent Şam’a doğru ilerliyor. Muhalifler başkenti kuşatmak için “son aşamaya geçtiklerini” söyledi. Suriye ordusu geri çekilmeye başladığını kabul etmiyor ve muhalifleri, sivilleri paniğe sürüklemekle suçluyor. Ne var ki dünden bugüne ülkenin güneyindeki Dera ve Süveyda’nın kontrolü de muhaliflerin eline geçti.
Cihatçı Heyet Tahrir El Şam (HTŞ) öncülüğünde devam eden yürüyüşte muhalifler, sıranın Şam’ı kuşatmaya geldiğini söyledi. HTŞ’nin sözcüsü Hasan Abdülgani, “Şam’ı kuşatma operasyonunun son aşamasına başladıklarını” söyledi. Suriye ordusu ise Şam’dan çekildikleri yönündeki haberleri yalanlayarak çıkan haberlerin “Şam kırsalındaki sivilleri paniğe sürükleyip korkutmak amacıyla silahlı terör örgütlerinin yaydığı sahte bilgiler” olduğunu söyledi.
Yıllar içinde muhaliflerin eline geçen topraklar. Harita: New York Times
Ancak Irak medyası binden fazla Suriyeli askerin Suriye’nin doğusundaki El Kaim geçiş kapısından Irak’a girdiğini iddia etti. Bir diğer iddia da Esad’ın Şam’dan ayrıldığı yönünde. Ancak Esad’ın ofisinden yapılan açıklamada yabancı medyada çıkan haberlerin “yalan” olduğu söylendi. Açıklamada “Cumhurbaşkanı olayları başkent Şam’dan takip ediyor” dendi. Bazı kaynaklara göre Esad’ın Şam’ın neresinde olduğu bilinmiyor. Bir kaynağın CNN International’a verdiği bilgiye göre Esad’ın muhafızları ikamet ettiği yerde değil. Zaten Şam’dan kaçtığı söylentilerini körükleyen de bu. Normalde bu muhafızlar Esad’ın güvenliğini sağlamaktan sorumlu. Kaynağa göre muhalifler de Esad’ın nerede olduğunu bilmiyor.
Muhalifler Suriye’deki Birleşmiş Milletler ve uluslararası örgütlere bağlı ofislerin işleyişine dokunmayacağını söyledi. HTŞ bu ofislerin “Suriyelilere yardım eden kurumlara” ait olduğunu söyleyerek bu kurumları korumakla yükümlü olacaklarını açıkladı.
Esad yalnız kaldı
İran Esad rejimini kendi başına bıraktı. Esad’ın tek destekçisi olarak Rus hava kuvvetleri kaldı, ama Rus Büyükelçiliği de Suriye’deki sivillere bir an önce ülkeyi terk etmelerini tavsiye etti. NPR’ın ABD’li yetkililere dayandırdığı haberinde Rusya’nın da yakında Suriye’den çekilebileceğini yazdı. Yetkililere göre Ruslara ait donanma gemileri normalde Lazkiye’deki Tartus Limanı’nda demirlenmiş halde beklerken şimdi denizde tutuluyor. Irak ise Şam’ın talebi olmadığı için yardım göndermeyeceğini söyledi.
Öte yanda Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Rus mevkidaşı Sergey Lavrov ve İranlı mevkidaşı Abbas Arakçi ile Katar’ın başkenti Doha’da Suriye’deki gelişmeleri görüşmek üzere bir araya geldi. Lavrov Türkiye ve İran ile Suriye’deki gerginliğin dinmesi çağrısını yapacaklarını söyleyerek üç ülkenin dışişleri bakanlarının da Suriye hükümeti ile “meşru muhalefet” arasında diyalog yolunun açılmasını istediklerini söyledi.
Katar lideri Muhammed bin Abdurrahman El Sani’ye göre Esad, ülkedeki iç savaşın durulduğu dönemde Suriye halkıyla ilişkilerini düzeltme fırsatını değerlendiremediğini söyledi. Doha Forumu’nda gazetecilerin sorularına yanıt veren El Sani “Ne mültecilerin ülkelerine dönüşü ne de halkıyla barışması konusunda ciddi bir adım attığını gördük” dedi.
Muhaliflerin ilerleyişinin bu kadar hızlı olması Sani’yi de şaşırtmış: “Endişemiz bunun bizi geçmişteki iç savaş döngüsüne götürüp Suriye devletinin toprak bütünlüğünün tehlikeye girmesi. Dürüst olmak gerekirse bölgede yaşananlara acilen siyasi bir çerçeve çizilmezse geride kalanlar zarar görecek.”
Humus’ta ne oluyor?
Üç günden kısa sürede Halep düştü, buna herkes şaşırdı. Muhalif güçler Halep’in ardından 120 kilometre Güneydeki Hama’ya yöneldi, burası da iki gün içinde düştü.
Şimdi daha da güneyde ve Suriye içindeki yolların kesişme noktası olduğu için stratejik bir noktada olan Humus’a ilerliyorlar, hatta bu şehrin bazı mahallelerine girdiler bile.
Önceki akşam Hama’da Esad’a bağlı Suriye ordusu ‘Sivilleri korumak için biz Hama’dan çekildik’ diye açıklama yapmıştı, dün Humus’a varan muhalifler burada şiddetli çatışmalara girdi. Suriye Hava Kuvvetleri ve Rus uçakları da bombardımana devam ediyor.
2011’de başlayan Suriye iç savaşında muhalif güçler Humus’u hiçbir zaman tam olarak kontrolleri altına alamamıştı. Bu şehir son derece stratejik bir noktada; onu kontrol eden güç bir yerde Suriye’yi ortasından ikiye bölmüş de oluyor. Muhaliflerin burayı ele geçirmesi Esad rejimin ülkenin önemli bölümüyle bağını tamamen kesebilir.
