Kasım ayında yapılacak başkanlık seçimlerinin favorilerinden olan eski ABD Başkanı Donald Trump belki de şimdiye kadarki en zorlu mahkeme sürecinden geçti. 2016 yılındaki seçimlerde porno yıldızı Stormy Daniels’a geçmişte yaşadıkları ilişkiyi açıklamasın diye 130 bin dolar veren Trump, bu parayı seçim harcaması olarak gösterdiği için belgelerde tahrifat yapmaktan suçlanmıştı. Aslında Trump’ın amacı bu davayı da diğer üç dava gibi seçim sonrasına saklamaktı ancak mahkemeden kaçamadı ve korktuğu başına geldi: Jüri onu suçlu buldu. Yani Trump kasımdaki seçime mahkemede suçlu bulunmuş ilk başkan adayı olarak girecek ve seçimi kazanırsa ülkenin suçlu ilk ABD başkanı olacak. Çünkü Amerikan Anayasası suçlu bulunmuş olsa da onun adaylığına bir engel getirmiyor.
Mahkeme haftalardır devam ediyordu. Mahkemenin olduğu günler Trump’ın işini gücünü bırakıp duruşmaya katılması gerekiyordu. Konuyla bağlantısı olan herkes dinlendi. Verilen ifadeler genelde Trump’ın işine gelmeyecek şekildeydi. Sonunda karar günü geldi. 12 New Yorkludan oluşan jüri, iki gün boyunca enine boyuna tartıştıktan sonra savcıların Trump’a sus payı davasında yönelttiği 34 suçlamanın tamamında eski başkanı suçlu buldu. Jüri, Trump’ın bir zamanlar avukatı Michael Cohen’e Daniels’i susturmak için verdiği parayı gizlemek amacıyla kayıtlarda sahtecilik yaptığına kanaat getirdi.
Suçlu bulunsa da aday olabiliyor, peki oy kullanabilir mi?
Trump suçlu bulunmuş olsa da seçimlere katılabiliyor. Çünkü başkanlık seçimlerinde adaylardan beklenen kriterler olan ‘ABD’de doğmuş, en az 14 yıl ABD’de yaşamış ve 35 yaşını doldurmuş olmak’ dışında bir şey yok. Yani Anayasa adaylığı ve seçilmeyi sadece bu kriterlerde kısıtlıyor. Bu kriterleri sağladıktan sonra mahkum olup olmadığınızın bir önemi kalmıyor.
Yine de jürinin kararı Amerika tarihinde silinmez bir iz bıraktı. ABD’de hüküm giymiş kişilerin oy kullanıp kullanamayacağı konusu eyalete göre değişkenlik gösteriyor. Trump Florida’ya kayıtlı ve bu eyalette 2018 yılında hüküm giymiş suçlulara oy verme hakkı tanınması ezici bir çoğunlukla desteklendi. New York’ta da hüküm giymiş ancak şu anda hapiste olmayan suçluların oy kullanmasına izin veriliyor. Dolayısıyla uzmanlar Trump’ın da oy kullanırken bir sorun yaşamayacağını düşünüyor.
Duruşmada içeriye kamera sokulmasına izin verilmedi. Fotoğraf: Christine Cornell
‘Asıl kararı seçimde halk verecek’
Mahkeme salonunda bulunan gazetecilere göre kararı duyan Trump kameralara ve muhabirlere doğru yürürken “çökmüş” bir görüntüye sahipti. Kararın “tam bir rezalet” olduğunu söyleyen Trump, “Bu, yolsuzluğa bulaşmış yargıcın yürüttüğü düzmece bir yargılamaydı” dedi. Yargıcın taraflı davrandığını söyleyen Trump, savcunun davayı Trump’ı başkanlık seçimlerinden uzak tutmak için açtığını söyledi ve ekledi: “Asıl kararı 5 Kasım’da halkımız verecek.”
This is a very sad day for AMERICA, and NEW YORK—The whole WORLD is watching…it’s all RIGGED, the whole system is RIGGED… pic.twitter.com/F12vSpbgFP
— Donald J. Trump Posts From His Truth Social (@TrumpDailyPosts) May 30, 2024
Trump toplamda üç dakikadan kısa konuştu ve “Amerikalıların neden hüküm giymiş bir suçluya oy vermeleri gerektiğini” soran gazeteciye yanıt vermedi. Belki bir zamanlar ABD sicilinde suç bulunan bir adayı kendilerine lider olarak seçmeyebilirdi. Ama mevcut koşullarda Trump’ın düzene isyan edişi destekçilerini memnun ediyor. Bugüne kadar her bir duruşmanın ardından destekçileri Trump’ın bağış çağrılarına milyon dolarlar akıtarak karşılık verdi.
Beyaz Saray Danışmanlık Ofisi Sözcüsü Ian Sams, “Hukukun üstünlüğüne saygı duyuyoruz. Başka da bir yorumumuz yok” dedi. Mevcut ABD Başkanı Joe Biden şu anda ailesiyle birlikte Rehoboth Beach’te ve en azından bugün halkın önüne çıkacağı bir programı yok. Biden’ın kampanya ekibiyse, “Trump’ı Oval Ofis’tenuzak tutmanın tek yolu var: Sandık” diye yazarak bağış toplama sayfasına yönlendiren bir link paylaştı.
Temsilciler Meclisi Başkanı Mike Johnson, Trump hakkında verilen kararı “Amerikan tarihinin utanç verici bir günü” olarak niteledi ve adalet sisteminin silah haline getirildiğini söyledi. Johnson, “Amerikan halkı bunu bir hukuk savaşı olarak görüyor ve kararın yanlış ve tehlikeli olduğunun farkında. Başkan Trump haklı olarak bu saçma karara itiraz edecek ve KAZANACAK!” dedi.
The New York Times gazetesinin kağıda basılı versiyonu.
Hapse girerse gizli ajanları da yanında götürecek
Davaya bakan Yargıç Juan Merchan, Trump’ın ne kadar hapis yatacağını 11 Temmuz’da, yani partinin adayı olacağı Cumhuriyetçi Ulusal Kongre’den sadece birkaç gün önce açıklayacak. Merchan’ın Trump’a dört yıla kadar hapis cezası verme hakkı var. Öte yandan Trump şartlı tahliye edilebilir ve hapse hiç girmeyebilir. Kararı temyize götürme sözü veren Trump, mahkeme yeni kararını verene kadar serbest kalacak ve bu süreçte başkanlık için kampanyasını yürütebilecek.
Bu arada ilginç bir bilgiyi de araya sıkıştıralım: Normalde ABD Gizli Servisi, yasalar gereği eski başkanları 7/24 korumak zorundalar. Yani Trump olur da hapse gerçekten girerse ajanların Trump’ı korumak için hapse girmesi gerekecek. Şimdiye kadar konuyla ilgili birtakım görüşmeler yapılsa da eski başkanın hapis cezasına çarptırılması durumunda nasıl güvenliğine zarar gelmeyecek şekilde hapsedileceği konusu doğrudan ele alınmadı. Bunun nedeni biraz önce de belirttiğimiz üzere temyiz başvurusu nedeniyle Trump’ın hemen hapse girmeyecek olmasına duydukları güven.
Trump hakkında açılmış üç dava daha var. Ancak o davaların duruşmaları seçim sonrasına ertelendi. Diğer davalar sus payı davasından çok daha ağır suçlamalar içeriyor. Biri devlet belgelerini gizlemek, diğeri 6 Ocak Kongre baskınını kışkırtmak.
