Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) eski başkanı ve Cumhuriyetçilerin kasım ayındaki seçimlerinde öne çıkan ismi Donald Trump İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile bir araya gelecek. Bu hafta ABD Başkanı Joe Biden ve Biden’ın halefi Başkan Yardımcısı Kamala Harris ile görüşmek üzere Washington’a giden Netanyahu, Trump ile yüz yüze görüşme talebinde bulundu.
Trump Salı günü İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’yu cuma günü Florida Palm Beach’teki malikanesinde ağırlayacağını açıkladı. Bu da kasım ayındaki seçimlerde kazanması yüksek ihtimal görünen Trump’ın Netanyahu ile ilişkilerini geliştirmek istediğini gösteriyor.
Trump kendi sosyal medya platformu Truth Social’da Netanyahu’nun takma adını kullanarak “Bibi’yi [Netanyahu] Palm Beach, Florida’daki Mar-a-Lago’da ağırlamak için sabırsızlanıyorum” dedi. Paylaşımında Abraham Anlaşmalarının kendi başkanlığı döneminde imzalandığını anımsatan Trump bölgede istikrar sağlanmasının kendisinin başkan seçilmesiyle mümkün olduğunu ifade etti.
Başkanlığından bu yana ilk buluşma
İkilinin Trump’ın başkanlığının sona ermesinden bu yana ilk kez yapacağı görüşme Netanyahu’nun Biden yönetimiyle arasının açık olduğu bir dönemde olacak. Biden ve Demokrat yönetimi İsrail’in en güçlü müttefiklerinden biri olmasına rağmen Gazze’de yürütülen savaşın gidişatı nedeniyle Tel Aviv’i eleştiriyor. Hatta eleştirilere kulak asmayan Netanyahu yönetimine tepki için Washington İsrail’e silah sevkiyatını durdurmuştu.
Böyle bir ortamda Trump da barış mesajlarını verirken izleyeceği denge politikasının imalarını da sosyal medya paylaşımlarıyla gözler önüne seriyor. Mesela yine Truth Social’daki bir paylaşımında hem İsrail Başbakanını sabırsızlıkla beklediğini yazdı hem de aynı paylaşıma Filistin Yönetimi Başkanı Mahmud Abbas’ın kendisine suikast nedeniyle “geçmiş olsun” dediği mektubunu iliştirdi. O paylaşımda Trump tam olarak şunları söyledi: “Cuma günü Bibi Netanyahu’yu görmeyi sabırsızlıkla bekliyorum ve Ortadoğu’da barışa ulaşmak için de sabırsızlanıyorum! DJT”
Abbas’ın suikast girişimi sonrasında “iyi olduğunu umuyorum” dediği mektuba Trump’ın da tahta kalemi kadar kalın uçlu bir kalemle cevap yazması da dikkat çekti. Trump el yazısıyla mektuba “Mahmud, iyiyim. Her şey çok daha iyi olacak, teşekkürler” yazdı.
‘S*ktir et onu’
Trump ile Netanyahu İsrail’in ABD’nin Demokrat yönetimiyle arasının açık olduğu bir süreçte bir araya gelecek olsa da küçük bir zaman yolculuğu bize onların da arasının çok iyi olmadığını anımsatacak. Trump’a göre Biden 2020 yılındaki seçimlerden hile sayesinde zaferle çıktı. Netanyahu da Biden’ı tebrik edince eski başkanın deyim yerindeyse şalteri attı. Trump 2021’de Axios’a verdiği röportajda Netanyahu’nun Biden’ı tebrik etmesini “s*ktir et onu” diye eleştirmişti.
Trump ayrıca Netanyahu’yu rehineleri Gazze’den eve getirmek için daha hızlı hareket etmeye de çağırmıştı. Yani birçok İsrailli gibi Trump da Netanyahu ve yönetiminin rehineler için gerektiği kadar çabalamadığı fikrinde. Trump geçen hafta Milwaukee’deki Cumhuriyetçi Ulusal Kongre konuşmasında “Rehinelerimizi geri istiyoruz ve ben göreve gelmeden önce evlerine dönmüş olsalar iyi olur, yoksa çok büyük bir bedel ödersiniz” uyarısında bulunmuştu. Trump Netanyahu’yu Gazze’deki savaşa yaklaşımı ve liderliği konusunda da eleştirmiş ve bu yılın başlarında İsrailli liderin “halkla ilişkiler savaşını kesinlikle kaybettiğini” söylemişti.
Netanyahu, Trump’ı nelere ikna etmeye çalışacak?
Trump seçildiği dönemde hem Rusya-Ukrayna Savaşı hem de İsrail’in Gazze saldırılarına son verilmesine dair çalışmalar yapacağını vurgulayıp duruyor. Ancak Trump’ın bahsettiği barışı Netanyahu ve yönetiminin istemeyeceği aşikar. O sebeple cuma günkü görüşmede İsrail Başbakanının Trump’ı Hizbullah tehdidinden bahsederek çatışmanın devamı konusunda ikna etmeye çabalayacağı yapılan yorumlar arasında. Trump’ın Kasım ayında seçilmesi halinde, Biden yönetiminin İsrail politikasından çok uzaklaşması pek mümkün değil. Yani ABD, İsrail’e her yıl yaklaşık 3 milyar dolar askeri yardım tahsis etmeye ve Gazze konusunda daha çok Tel Aviv’i aklamaya çalışacak adımlar atmayı sürdürecektir. Ancak ekstra destek konusunda ABD Trump ile daha farklı bir sürece girebilir. Çünkü Trump kendisini sandıktan çıkaracak desteğin büyük çoğunu ülke içine harcanması gereken paraların dünyanın başka bölgelerine harcanmasını eleştirdiği için topladı. O sebeple yıllık askeri destek devam edecek olsa da ek yardımlar konusunda İsrail Başbakanının ikna çalışması içine girmesi muhtemel.
Özetle, Netanyahu muhtemelen Trump’ı İsrail Savunma Kuvvetleri’nin hem Gazze’de hem de Hizbullah’la savaştığı İsrail’in kuzey sınırındaki operasyonlarında Amerikan desteğine ihtiyaç duymaya devam edeceklerine ikna etmeye çalışacak.
Para konusunda isteksiz davranmasına kesin gözüyle bakılsa da çoğu analiste göre ikinci bir Trump dönemi Netanyahu’ya Gazze’de daha rahat davranma şansı sağlayacak. Netanyahu ve Trump, 2017-2021 dönemi boyunca ideolojik ve politik olarak çoğunlukla uyum içindeydi. ABD o dönemde büyükelçiliğini Tel Aviv’den Kudüs’e taşıdı ki bu İsraillileri memnun eden ve Filistinlileri öfkelendiren bir gelişmeydi.
