Türkiye karşıtı açıklamalarıyla Washington’ın Ankara’ya F-16 satmasına sert bir şekilde karşı çıkan Demokrat Senatör Bob Menendez, ABD Senatosu Dış İlişkiler Komitesi başkanlığını karıştığı yolsuzluk suçlaması sebebiyle bırakmak zorunda kalmıştı. Şimdi yerine gelen Demokrat Senatör Ben Cardin’in Türkiye’ye F-16 satışına nasıl baktığı merak konusuydu. Cardin çok bekletmeden konuyla ilgili ilk yorumunu yaptı.
Konuyla ilgileneceğini belirten Cardin, komisyonun F-16 satışında Türkiye’nin İsveç’in NATO üyeliğini kabul etmesinden başka konuların da etkili olacağını söyledi. Gazetecilerin sorularını yanıtlayan Cardin, “Bu konuyu önce ilgili yönetimle görüşmeyelim çünkü bu, tek bir açıdan ele alınacak bir mesele değil” dedi.
Türkiye ile İsveç meselesini çarşamba günkü NATO Büyükelçileri toplantısında ele aldıklarını belirten Cardin, “Türkiye İsveç’in üyeliğinin gelecek ayın ilk yarısında hallolacağını söylüyor. Böyle olursa en azından NATO sorunu çözülmüş olur. Ama müzakereler devam ettikçe İsveç meselesine ek başka konuları da tartışmamız gerekecek” diye belirtti.
Türkiye’ye F-16 satışı konusunda diğer açıklama ise Cumhuriyetçi Senatör Jim Risch’ten geldi. Senato Dış İlişkiler Komitesi’nin kıdemli bir üyesi olan Risch, VOA Türkçe’ye yaptığı açıklamada, “Türkiye sorumluluk sahibi bir NATO müttefiki gibi davranmaya karar verir de aslında geçen yıl yapmış olması gerekeni yaparsa F-16 yolunun açık olacağını düşünüyorum” dedi.
Cardin ve Risch’in sorumluluktan kasıtları muhtemelen Yunanistan ile Türkiye arasında geçen seneden beri yükselen ancak bu sene Kahramanmaraş depremlerinden sonra yoluna girmeye başlayan ilişkiler. Erdoğan ve Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis bu ay Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu’nda bir araya gelerek gelecek aydan itibaren bir dizi normalleşme görüşmeleri yapılmasında mutabık kaldı.
Cardin 2022’deki bir konuşmasında, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın tüm NATO ve Batı’yı tek yürek haline getirdiğini anlatırken Türkiye’yi örnek göstererek, “Bir NATO müttefiki olmasına rağmen her zaman bizim tarafımızı tutmayan Türkiye bile Ukrayna’ya silah verirken, Boğazları Rus savaş gemilerine kapattı” demişti.
F-16 ve İsveç’in NATO üyeliği
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın temmuz ayındaki NATO zirvesinde İsveç Başbakanı Ulf Kristersson ve NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ile yaptığı görüşmenin ardından, konunun TBMM’ye taşınacağının sinyalini vermişti. Bunun üzerine ABD Başkanı Joe Biden, senatörlere ‘Türkiye’ye F-16 satışında hızlı davranma’ çağrısında bulunmuştu. Bu da ABD’nin F-16 satışıyla İsveç’in NATO üyeliğini bağlantılı gördüğünü göstermişti.
Erdoğan salı günü Nahçıvan ziyareti dönüşünde gazetecilere verdiği demeçte, “İsveç’i F-16 ile bağlı hale getiriyorlar. Biz de diyoruz ki ‘Sizin Kongreniz varsa bizim de parlamentomuz var” sözlerini dile getirmişti. Ayrıca Menendez’in görevini bırakmasının bir ‘fırsat’ olduğunu dile getiren Erdoğan, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın ABD’li mevkidaşı Antony Blinken ile F-16 meselesini yeniden görüşmesi gerektiğini vurgulamıştı.
ABD’de komite başkanlığı yapan bir kişinin hakkında herhangi bir yolsuzluk iddiası bulunmaması gerekiyor. Dolayısıyla Menendez, Mısır’ı da içine alan bir yolsuzluk iddiasına adının karışması üzerine istifa etmek zorunda kaldı. Menendez’e yöneltilen iddianamede, Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi hükümetine Washington tarafından yapılan 1 milyar dolarlık yıllık askeri yardımın insan haklarını ihlal edici faaliyetlerde bulunmasına yardımcı olduğu yönünde ifadeler yer alıyor. Ancak hem Menendez hem de eşi kendilerine yöneltilen suçlamaları reddetti.
Türkiye’ye F-16 satılmamasına yol açan olay, Ankara’nın Moskova’dan S-400 almasıydı. S-400 alımı üzerine ABD’nin CAATSA yaptırımlarına uğramasında en etkili isimlerden biri Menendez’di. Menendez bu senenin başlarında yaptığı bir konuşmada 90 saniye boyunca Türkiye’yi eleştirmiş ve bu eleştirisinde Ankara’nın Moskova ile yakınlığının yanı sıra, Yunanistan ile gergin ilişkiler, Doğu Akdeniz’den gaz çıkarma faaliyetleri ve İsveç’in NATO üyeliğini kabul etmemesi gibi konulara değinmişti.
Erdoğan Nahçıvan dönüşünde, “Sadece F-16 değil, diğer bütün konularda Menendez ve onun zihniyetindekiler bize karşı engelleyici faaliyet yürütüyor. Menendez’in devreden çıkması bize avantaj sağlıyor ancak F-16 meselesi sadece Menendez’e bağlı bir konu değil” diye belirtmişti.
