Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin (UCM) İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve Savunma Bakanı Yoav Gallant için çıkardığı tutuklama kararlarına yönelik uluslararası tepkiler oldukça farklılık gösteriyor. Bazı ülkeler kararı desteklerken, diğerleri karşı çıkıyor.
Kararı kimler destekliyor?
Fransa ve Belçika gibi Avrupa ülkeleri, UCM’nin kararını desteklediklerini açıkladılar. Bu ülkeler, uluslararası hukukun uygulanmasının önemine vurgu yaptı ve kararı uluslararası adalet için bir dönüm noktası olarak değerlendirdi.
Fransa: Netanyahu ve Gallant hakkında çıkardığı tutuklama emrinin, “bir yargılama değil, bir suçlamanın resmileştirilmesi” olduğunu belirtti. Fransa Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, UCM Ön Yargılama Dairesinin, “UCM Başsavcısı Kerim Han’ın 20 Mayıs’taki talebi üzerine” tutuklama emirlerini çıkardığı ifade edildi. Açıklamada, UCM’nin açıkladığı tutuklama emirlerinin “bir yargılama değil, bir suçlamanın resmileştirilmesi” olduğu savunulurken, Fransa’nın, UCM’nin Roma Statüsü kapsamındaki bağımsızlığına olan bağlılığının sürdüğü kaydedildi.
İsviçre: Federal Adalet ve Polis Bakanlığı Federal Adalet Ofisi İletişim Sorumlusu Ingrid Ryser, UCM İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında çıkardığı tutuklama emri kapsamında İsviçre’nin, Netanyahu’yu ülkeye gelmesi halinde tutuklamakla yükümlü olduğunu bildirdi.
Avustralya: Dışişleri Bakanı Penny Wong, X hesabından yaptığı paylaşımda, UCM, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama emri çıkarmasına ilişkin “çatışmanın tüm taraflarının uluslararası insancıl hukuka uyması gerekiyor” vurgusu yapıldı.
Hollanda: Hollanda Dışişleri Bakanı Caspar Veldkamp, Temsilciler Meclisi’nde yaptığı konuşmada, UCM’nin tutuklama emrine saygı duyduklarını belirtti. Netanyahu’nun Hollanda’ya geldiğinde tutuklanacağını ifade eden Veldkamp, “Hollanda, Netanyahu ile artık zorunlu olmayan temaslar kurmayacak. Hollanda’nın UCM’nin Roma Statüsü’ne uyması mecburidir” diye konuştu.
İrlanda: Başbakan Simon Harris tutuklama emrine ilişkin, “İrlanda UCM’nin üstlendiği role saygı duymaktadır. Mahkemenin hayati çalışmalarını yürütmesine destek verecek pozisyonda olan herkes de acilen böyle yapmalı” açıklamasını yaptı. İrlanda Başbakanlığı’ndan yapılan yazılı açıklamada Harris, “Mahkeme, Gazze’de insanlığa karşı işlenen cinayet, zulüm ve diğer insanlık dışı suçlar ile açlığı bir savaş yöntemi olarak kullanma suçlarının cezai sorumluluklarını Netanyahu ve Gallant’ın taşıdığına dair makul gerekçeler olduğunu ileri sürüyor” ifadelerini kullandı.
İtalya: Savunma Bakanı Guido Crosetto, UCM’nin kararının ‘yanlış’ olduğuna inandığını, ancak Netanyahu ve Gallant’ın İtalya’ya gelmeleri durumunda uluslararası hukuk gereği onları tutuklamak zorunda kalacaklarını söyledi.
Litvanya ve Estonya:
- Litvanya Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, UCM’nin İsrail Başbakanı Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Gallant için çıkardığı tutuklama kararına bağlı kalınacağı bildirildi.
- Estonya Dışişleri Bakanı Margus Tsahkna da X hesabından yaptığı paylaşımda, “Estonya, taraf olduğu UCM’nin tutuklama kararlarını dikkate almaktadır. Uluslararası hukuk ve kurallara dayalı uluslararası düzenin korunması bizim için önemlidir” ifadelerini kullandı.
Slovenya: Başbakan Robert Golob, Uluslararası Ceza Mahkemesinin (UCM) İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkındaki tutuklama emrine destek verdi. Golob, “Gazze’de işlenen savaş suçları ve insanlığa karşı suçlardan ötürü” İsrail Başbakanı Netanyahu ile eski Savunma Bakanı Gallant hakkındaki karara saygı duyduğunu kaydetti.
Cezayir: Cezayir söz konusunu kararı, “İsrail’in dokunulmazlığını ortadan kaldırmaya yönelik önemli bir adım” olarak nitelendirdi.
ABD’li Senatör Sanders: ABD’li Senatör Bernie Sanders, UCM’nin Netanyahu ve Gallant hakkında tutuklama emri çıkarmasının ardından, karara katıldığını belirtti. Sanders, “Dünya uluslararası hukuka uymazsa, daha fazla barbarlığa sürükleneceğiz” ifadesini kullandı.
Desteklemeyenlere Orban da eklendi: Ülkeye davet edeceğim
Macaristan Başbakanı Viktor Orban, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin (UCM) İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu hakkındaki tutuklama emrine rağmen, İsrail Başbakanı’nı ülkesine davet edeceğini söyledi. Macaristan Devlet Radyosu’na açıklamasında UCM’nin dün Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkındaki tutuklama kararına değinen Orban, mahkemenin kararını “ateşe benzin dökmek” olarak yorumladı.
Orban, UCM’nin kararıyla yüzleşmek gerektiğini ileri sürerek, “Bu nedenle, İsrail Başbakanı Netanyahu’yu bugün Macaristan’a davet edeceğim. Gelmesi durumunda, UCM’nin kararının burada hiçbir etkisinin olmayacağı ve içerdiği şartlara da uymayacağımızın garantisini kendisine vereceğim” dedi. Burada sadece Macaristan-İsrail ikili ilişkilerinin görüşüleceğini belirten Orban, böylelikle Netanyahu’nun güven içinde görüşmelerde bulunabileceğini ifade etti. UCM, dün yaptığı açıklamada, Gazze’de işlenen savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar nedeniyle Netanyahu ve Gallant hakkında tutuklama emrinin çıkarıldığını duyurmuştu.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin hakkında da tutuklama kararı çıkarılmıştı. Moğolistan UCM’ye taraf olmasına rağmen Putin’i güzel şekilde ağırlamıştı.
Diğerleri ne demişti?
ABD: ABD Başkanı Joe Biden İsrail’in Hamas’a karşı kendini savunma hakkını desteklediğini ifade ederek kararın “rezalet” olduğunu söyledi.
İngiltere: İçişleri Bakanı Yvette Cooper, Uluslararası Ceza Mahkemesinin (UCM) İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu hakkında verdiği tutuklama kararına ilişkin, “UCM soruşturmalarının büyük bir çoğunluğu İngiliz hukuku, güvenlik kurumları ve hükümetinin meselesi haline gelmiyor” diye konuştu. Netanyahu’nun İngiltere’ye gelmesi halinde tutuklanıp tutuklanmayacağına yönelik soruları yanıtsız bırakan Cooper, “Bu, İçişleri Bakanı olarak benim konum değil. UCM bağımsız bir mahkemedir ve biz de onun bağımsızlığına ve üstlendiği göreve saygı duyuyoruz.” dedi.
Almanya: Hükümet Sözcüsü Steffen Hebestreit, yaptığı yazılı açıklamada, Alman hükümetinin UCM’nin Netanyahu ve Gallant ile ilgili tutuklama kararını not ettiğini belirtti. Hebestreit, “Ülke içinde atılacak adımlar titizlikle incelenecek.” ifadesini kullandı. Ayrıca Hebestreit, diğer başka adımların ancak Netanyahu ve Galant’ın Almanya’ya ziyaret yapmalarının öngörüldüğünde atılabileceğini kaydetti.
Kritik bir karar
Bu tartışma, UCM’nin tarihsel olarak Batı destekli liderlere karşı nadiren adım attığı düşünüldüğünde, uluslararası hukuk açısından önemli bir dönüm noktası olarak değerlendiriliyor. Şimdi Netanyahu’nun Putin, Libya’nın devrik lideri Muammer Kaddafi ve Sudan Devlet Başkanı Ömer El Beşir ile aynı kefeye konduğunu söyleyebiliriz. Kaddafi hakkındaki tutuklama kararından aylar sonra iktidardan düşürülerek linç edilerek öldürüldü. Beşir de iktidardan düşürüldü ve şu an hapiste.
Ne olmuştu?
UCM, dün açıkladığı kararda, “Gazze’de işlenen savaş suçları ve insanlığa karşı suçlardan ötürü” İsrail Başbakanı Netanyahu ile eski Savunma Bakanı Gallant hakkında tutuklama emri çıkardığını duyurmuştu. Avrupa Birliği (AB) Dış Politika Başkanı Josep Borrell de perşembe günü UCM’nin çıkardığı yakalama kararına ilişkin olarak yaptığı açıklamada, kararın “bağlayıcı” olduğunu vurgulayarak, mahkemeye taraf olan tüm ülkelerin “ki buna AB’nin tüm üyeleri dahil” kararı uygulaması gerektiğini söylemişti. Netanyahu ve diğer İsrailli liderler, UCM Başsavcısı Karim Khan’ın tutuklama emrini utanç verici ve “antisemitik” olarak nitelendirerek, kararı kınamıştı.
