Rusya’nın geçen Şubat ayında Ukrayna’yı işgal etmesinden bu yana Slovakya, Kiev’in en sadık müttefiklerinden biri oldu. Ukrayna ile ortak sınırı olan Slovakya, Kiev’e hava savunma sistemlerini gönderen ilk ülkeydi ve on binlerce Ukraynalı mülteciye de kucak açmıştı.
Ancak bugün Slovakya sandığa gidiyor ve oylamadan çıkacak sonuç, Bratislava ve Kiev’in müttefikliğini bozabilir. Zira seçim anketlerinin favori ismi Robert Fico, Kremlin yanlısı bir tutuma sahip. Eski başbakan, Kremlin’e olan sempatisini gizlemiyor. Fico daha önce birçok kez ‘Ukraynalı Nazi ve faşistleri’ savaşı başlatan taraf’ olmakla suçlayarak, Putin’in işgalini meşrlaştırmaya çalışmıştı.
Slovak hükümetinden Kiev’e silah tedarikini durdurmasını isteyen Fico, başbakan olması halinde Bratislava’nın Kiev’e ‘yeni mühimmat göndermeyeceğini’ vaat ediyor. Ayrıca Ukrayna’nın NATO üyeliğine de karşı çıkıyor.
Slovak düşünce kuruluşu Institute Public Affairs’in yöneticisi ve siyasi analist Grigorij Meseznikov, pek çok Rusya sempatizanı gibi Fico’nun da Moskova’ya verdiği desteği ‘barış girişimi’ olarak nitelendirdiğini söylüyor.
CNN International’a konuşan Meseznikov, “Fico ve müttefikleri, Ukrayna’ya silah göndermememiz gerektiğini çünkü bunun savaşı daha da uzatacağını savunuyor. ‘Ukrayna’ya silah göndermeyi bırakırsak barış yapılır’ diyorlar. Biz silah tedarik etmezsek savaş daha çabuk bitecek. Yani özünde barış yanlısı falan değiller, Rus taraftarılar” dedi.
10 yıllık Fico iktidarının ardından yeni hükümet belini doğrultamadı
Fico daha önce 2006 ila 2010 yılları arasında, sonra da 2012 ve 2018 yılları arasında olmak üzere 10 yıl boyunca Slovakya’nın başbakanı olarak görev yaptı. Araştırmacı gazeteci Jan Kuciak ve nişanlısı Martina Kusnirova’nın öldürülmesi sonrasında başlayan ve haftalarca süren kitlesek protestoların ardından Fico istifa etmek zorunda kalmıştı. Zira Kuciak, hem Fico hem de partisi SMER ile doğrudan bağlantılı kişiler de dahil olmak üzere ülkenin elit kesimindeki yolsuzluklar hakkında haberler kaleme almıştı.
Seçmenler 2020’deki yeni seçimde SMER’den uzaklaşarak merkez sağdaki Sıradan İnsanlar ve Bağımsız Şahsiyetler Partisi’ni (OLaNO) seçti. Başta siyasete yeni bir soluk olarak görülen OLaNO ve lideri İgor Matoviç, seçmenlerinin büyük bir kısmını hayal kırıklığına uğrattı.
Kendi çabasıyla milyoner olan Matoviç, Slovakya’yı ‘temizleme’ sözü vererek, büyük bir yolsuzluk karşıtı kampanya yürüttü. Ancak yolsuzluk karşıtı kimliği daha başkanlığının ilk zamanlarında darbeler aldı. Önce yüksek lisans tezinde intihal yaptığı kabul etmek zorunda kalan Matoviç, sonrasında kendi kendini yiyip duran bir hükümete başkanlık etti.
Matoviç’in iktidarına son darbeyi vuran ise Rusya’dan Covid-19 aşırı satın alma yönündeki tek taraflı kararı oldu. Bunun üzerine koalisyon hükümeti içinde çıkan kaos sonucu Matoviç istifasını verdi. Matoviç, Maliye Bakanı Eduard Heger ile yer değiştirse de karışıklık devam etti. Önce pandemi, sonra Ukrayna savaşı derken, iç çekişmeler aralık ayında iktidardaki koalisyonun sonunu getirdi.
Heger geçici başbakan olarak bir süre görevine devam etse de mayıs ayında o da istifa etti ve yerine teknokrat Ludovit Odor getirildi. Son yıllarda yaşanan bu istikrarsızlık, Fico’ya yeni bir şans verdi.
Meseznikov, “Son seçimlerden bir yıl sonra SMER’in yok olmasına ramak kalmıştı. Ancak Fico, imajını düzeltmeyi başardı ve şu anda önde gidiyor. SMER hâlâ çekirdek seçmeni arasında güçlü bir destepe sahip. Bu destek duygusal olarak Fico’ya duyulan sevgiden geliyor” diyor.
Rus yanlıları birleşip hükümet kurabilir
Slovakya’nın seçim sistemi biraz karmaşık. Yaklaşık 10 siyasi parti, parlamentoya girmek için gereken yüzde 5 barajını geçme potansiyeline sahip. Bu da Fico’nun kazansa bile en az bir tane koalisyon ortağına ihtiyaç duyacağı anlamına geliyor. Bu doğrultuda Fico, savaşın çıkmasındaki asıl sebebin ‘NATO’nun genişleme politikası’ ve Kiev’in ‘doğu Ukrayna’daki Rus azınlığına karşı saldırganlığının’ bir sonucu olduğunu söyleyen aşırı sağcı Republika ile çalışmayı tercih etti.
Bratislava merkezli güvenlik kuruluşu GlobSec’in bir anketine göre Slovakların sadece yüzde 40’ı Ukrayna savaşından Rusya’nın sorumlu olduğunu düşünüyor. Bu oran, GlobSec’in odaklandığı sekiz Orta ve Doğu Avrupa ile Baltık ülkesi arasındaki en düşük oran.
Aynı araştırmada Slovakların yüzde 50’sinin, uzun yıllardır müttefiki olan ABD’yi güvenlik tehdidi olarak algıladığı gözler önüne serildi. GlobSec Demokrasi ve Dayanıklılık Merkezi’nin politika yöneticisi Dominika Hajdu, Slovakya’nın Rus propagandasına karşı savunmasız olduğunu söylüyor. Hajdu, “Şu anda ankerlerde önde giden partilerden bazıları da aynı söylemi yayıyor. Mesela Batı’nın Slovakları da savaşa sürüklemeye çalıştığını ve Ukrayna yanlısı olan herkesin Slovak karşıtı olduğunu söylüyorlar” dedi.
Hajdu’ya göre anketlerin böyle gelmesinin bir diğer sebebi de Slovakların büyük bir kısmının önceden de Rus yanlısı olması. Bir bakıma Rusya’nın Slovaklar üzerindeki imajı ‘geçmişte Slovakları Macarlardan ve Nazilerden kurtaran güçlü kardeş’ olduğu söylenebilir.
Önümüzdeki günlerde Ukrayna’yı her türlü zor günler beklediğini söyleyebiliriz. Zira bir yandan kötüleşen hava şartları, diğer yandan Polonya’yla girilen tahıl polemiğinin üzerine Slovakya da Rus yanlısı lidere giderse Ukrayna bölgedeki kritik müttefiklerini kaybetmiş olacak.
