Venezuela'da yapılan seçimlerin galibi Devlet Başkanı Nicolas Maduro oldu. Maduro'nun oyların yüzde 51'ini aldığını söylediği seçimlerde muhalefet de zaferini ilan etti ama, nafile. Venezuela'nın birçok şehrinde protestolar patlak verdi.

Dünyanın en yoğun seçim yıllarından 2024 dolu dizgin devam ediyor. Avrupa Parlamentosu, Fransa, İngiltere, Tayvan derken Venezuela ile birlikte 2024’ün 21’inci seçimini de geride bıraktık. Güney Amerika’nın jeopolitiğini ve güç savaşının öznelerini derinden etkileyebilecek seçimlerde Maduro, üçüncü dönemini elde etse de oy oranlarında ciddi bir gerileme söz konusu. Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro ve rakibi Edmundo Gonzalez 28 Temmuz’da sandıklarda kozlarını paylaştı. Maduro’nun da Gonzalez’in de zaferini ilan ettiği seçimlerde ülke ikiye bölündü.

Seçim sonuçlarından hemen önce muhalefetin zafer elde ettiğini söyleyen Arjantin’in aşırı sağcı lideri Javier Milei, Venezuela ordusunu Maduro’ya karşı darbe yapmaya çağırmıştı. Milei, Maduro’nun zaferi ardından kendisine destek veren tweetleri “RT” ediyor.

Yüzde 51 ile üçüncü dönem

Venezuela seçim otoritesi tarafından yapılan açıklamada muhalefetin galibiyetine işaret eden çok sayıda sandık çıkış anketine rağmen Maduro’nun oyların yüzde 51’ini alarak üçüncü dönemini kazandığı duyuruldu.

Yetkili makam muhalefet adayı Gonzalez’in oyların yüzde 44’ünü kazandığını açıklarken muhalefet önde olduklarını belirterek seçmenlerinden sonuçları takip etmelerini istemişti.

Her iki taraf da zafer ilan ederken Maduro destekçilerinin tezahüratları arasında Başkanlık Sarayı Miraflores’e gitti. Yeniden seçilmesinin barış ve istikrarın zaferi olduğunu söyleyen Maduro Venezuela’nın seçim sisteminin şeffaf olduğunu da iddia etti.

Maduro’nun konuşmasını yaptığı sıralarda başkent Caracas’ta da havai fişekler yükseliyordu. İnsansız hava araçları da başkanlık sarayının semalarında ışık gösterisiyle Maduro’nun bir görüntüsünü oluşturdu.

Muhalefet lideri orduya seslendi, Maduro ‘diyalog’ dedi

Muhalefet liderlerinden Maria Corina Machado ise o sırada kazananın Gonzalez olduğunu ifade ediyordu. Gonzalez’in oyların yüzde 70’inin aldığını söyleyen Machado birden fazla sandık çıkış anketinin de onun zaferine işaret ettiğini belirtti. Daha önce Machado orduya çağrıda da bulunmuştu: “Orduya mesajdır: Venezuela halkı konuştu, Maduro’yu istemiyorlar. Kendinizi tarihin doğru tarafına koymanın zamanı geldi. Bir şansınız var ve bu da şimdi.”

Gonzalez ise destekçilerine sokaklara çıkmamalarını ve şiddet eylemine bulaşmamaları çağırısı yaptı. Maduro ise ulusal diyalogu vurguladı. Maduro seçim sonuçlarına saygı duyulması gerektiğini belirterek ulusal diyalog çağrısında bulundu. Devlet Başkanlığı Sarayı Miraflores’in önünde toplanan binlerce destekçisine seslenen Maduro demokrasiyi savunmaya devam edeceklerini vurgulayarak “Sizler bana yetki verdiniz. Vatanımız için, halkımız için ülkemizde her daim barış olacak. Kimse şiddete başvurmaya kalkışmasın, faşizm yapmaya çalışmasın. Ayrışma ve kutuplaşma Venezuela’ya zarar verir. Sokaklarda şiddet olması, kime fayda sağlar” dedi.

Maduro Venezuela’da faşizmin kaybettiğini kaydederek “Ekonomik yaptırımlarla yapamadılar, saldırganlık ve tehditlerini bertaraf etmeyi başardık. Şimdi de yapamayacaklar ve asla başaramayacaklar. Venezuela halkının onuruyla oynamalarına asla müsaade etmeyeceğiz” diye konuştu.

ABD sonuçtan rahatsız

Çin ve Rusya’nın yakın müttefiki olan Maduro’nun kazanmasını istemeyen ABD ise seçim sonuçları nedeniyle endişeli olduklarını dile getirdi. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ülkesinin “açıklanan sonucun Venezuela halkının iradesini yansıtmadığına dair ciddi endişeleri” olduğunu söyledi. ABD seçimlerinde yaptığı anketlerle tanınan Edison Research’ün bir sandık çıkış anketinde Gonzalez’in oyların yüzde 65’ini, Maduro’nun ise yüzde 31’ini kazanacağı tahmin edilmişti. Yerel Meganalisis firması ise Gonzalez’in yüzde 65, Maduro’nun ise yüzde 14’ün biraz altında oy alacağını öngörmüştü.

Birçok Maduro destekçisi akıl hocası Chavez’den coşkuyla bahsediyor ve Chavez’in 2013’teki ölümünden bu yana iktidarda olan Maduro’yu, Chavez’in yoksullara yardım mirasının devam ettiren bir figür olarak görüyordu. Diğerleri ise Maduro’nun sicilini karışık bulduklarını ancak onu yine de destekleyeceklerini ifade etmişlerdi. Mesela 57 yaşındaki Jose Lopez oy vermek için beklediği sırada Reuters’a “Ülkemizde şüphesiz iyileştirilmesi gereken şeyler var, ancak bu hükümet yaptırımlar ve ablukalarla mücadele etti. Bu yüzden Başkan Maduro’yu destekliyorum ve bir şansı daha hak ettiğini düşünüyorum” demişti.

Gonzalez ve Machado kazanmaları halinde büyük değişiklik sinyali vermişlerdi. “Yeni bir başlangıç” olarak hem IMF’yi hem de başka ülkelere giden Venezuelalıları dönmeye teşvik edecekleri bir dizi politikaları göstermişti. Gonzalez’in kazanması Güney Amerika’daki jeopolitiği de büyük ölçüde etkileyecekti.

Venezuela’da 2018 yılında yapılan seçimlerde Maduro yüzde 67.85 ile seçimlerin galibi olmuştu. Bu da seçimlere katılım oranın düşük olduğu o dönem nüfusu 29 milyon olan Venezuela’da 6 milyon oya tekabül ediyordu. Maduro bu sene seçimlerin galibi olsa da oy oranı ciddi bir şekilde düşmüş durumda. Maduro bu seçimde yüzde 51 aldı.

Halk tavalarıyla tencereleriyle sokakta

Öte yandan başkent Caracas’ta protestocular yolları kapattı. Yüzlerce Venezuelalı Maduro’nun zaferini protesto etmek için tencere ve tavalarına vurarak ilerledi. Kimisi de Maduro’nun seçim afişlerini ateşe verdi.

Muhalif aktivist Esthefania Natera CNN International’a “İnsanlar gerçek sonuçları bildiklerini göstermek ve gerçeğin kabul edilmesini istemek için sokaklarda” dedi. Natera polisin protestoculara karşı göz yaşartıcı göz kullandığını söyledi.

İddiaya göre Falcón’daki protestocular Maduro’nun selefi Hugo Chavez’in heykelini devirdi. O anlar sosyal medyaya da yansıdı ancak gerçekliği henüz teyit edilmedi. Önümüzdeki 24 saatlik süreç Maduro’nun iddialara nasıl yanıt vereceğini görmek açısından kilit önemde olacak. Analistler yönetime karşı protestoların sürmesi halinde Venezuela’da yeni bir huzursuzluk dalgası görülebileceğini söylüyor.

Hangi lider nasıl tepki verdi?

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin: “Rusya-Venezuela ilişkileri stratejik bir ortaklık niteliği taşımaktadır. Devlet Başkanı olarak yürüttüğünüz faaliyetlerin bu ilişkilerin her yönde ilerlemesine katkıda bulunmaya devam edeceğinden eminim. İkili ve uluslararası gündemdeki güncel konularda yapıcı ortak çalışmalarımızı sürdürmeye hazır olduğumuzu teyit etmek isterim. Rus topraklarında her zaman hoş karşılanan bir misafir olduğunuzu unutmayın.”

Nikaragua Devlet Başkanı Daniel Ortega: “Büyük zaferi selamlıyoruz… Size Nicolas Başkan, Cilia’ya, PSUV’a, gençlere ve tüm Venezuelalı ailelere saygı ve selamlarımızı sunuyoruz.”

Arjantin Cumhurbaşkanı Javier Milei (Sonuçlar açıklanmadan önce): “Arjantin yeni bir sahtekarlığı tanımayacaktır ve bu kez Silahlı Kuvvetlerin demokrasiyi ve halk iradesini savunacağını ummaktadır. Venezuelalılar Nicolas Maduro’nun komünist diktatörlüğüne son vermeyi seçti. Veriler muhalefetin ezici bir zaferini duyuruyor ve dünya, muhalefetin yıllar süren sosyalizm, sefalet, çöküş ve ölümün ardından yenilgiyi kabul etmesini bekliyor.”

Avrupa Birliği Dışişleri ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi: “Venezuela halkı ülkelerinin geleceği için barışçıl bir şekilde oy kullandı. Onların iradesine saygı gösterilmelidir. Oyların detaylı bir şekilde sayılması ve seçim merkezlerindeki oy kayıtlarına erişim de dahil olmak üzere seçim sürecinde tam şeffaflığın sağlanması hayati önem taşımaktadır.”

Şili Devlet Başkanı Gabriel Boric Font: “Maduro rejimi sonuçlara inanmanın zor olduğunu anlamalıdır. Uluslararası toplum ve özellikle de sürgündeki milyonlarca Venezuelalı da dahil olmak üzere Venezuela halkı tam bir şeffaflık talep etmektedir … Şili olarak doğrulanabilir olmayan hiçbir sonucu tanımayacağız.”

Küba Devlet Başkanı Miguel Diaz-Canel: “Nicolas Maduro kardeşim, emperyalizm yanlısı muhalefeti temiz ve kesin bir şekilde mağlup etmiştir. Ayrıca bölgesel, müdahaleci ve Monroist sağı da yendiler. Halk konuştu ve Devrim kazandı.”

Kolombiya Dışişleri Bakanı Luis Gilberto Murillo: “Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yer alan tüm siyasi aktörlerle sürekli temas halinde olduktan sonra… Tüm kesimlerin seslerinin duyulmasının elzem olduğunu düşünüyoruz. Sonuçlara ilişkin her türlü şüphenin giderilmesi önemlidir… Oyların tamamının sayılması, doğrulanması ve bağımsız denetiminin mümkün olan en kısa sürede gerçekleştirilmesi çağrısında bulunuyoruz.”

İspanya Dışişleri Bakanı Albares: “Venezuela halkının demokratik iradesine saygı gösterilmeli ve sonuçların tam olarak doğrulanabilmesi için tüm oy verme merkezlerinin tutanakları sunulmalıdır. Seçim günü yaşanan sükûnet ve nezaketin muhafaza edilmesini talep ediyoruz.”

Uruguay Devlet Başkanı Luis Lacalle Pou: “Bu şekilde değil! Bu ortalığa dökülen bir sırdı. Gerçek sonuçlar ne olursa olsun ‘kazanacaklardı’. Seçim gününe kadar olan süreç ve sayım açıkça kusurluydu. Eğer bir zafere ulaşmak için kullanılan mekanizmalara güvenemiyorsanız, o zaferi kabullenemezsiniz.”

Maduro’nun zorlu sınavı: Venezuela seçimleri kıtanın jeopolitiğini nasıl etkiler?