Litvanya’nın başkenti Vilnius’ta düzenlenen NATO zirvesinin ikinci gününe Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski damga vurdu. İlk gün zirveye katılamayan Zelenski, bazı konuların Ukrayna olmadan tartışılmasına içerlemiş, “Görünüşe göre Ukrayna’yı ne NATO’ya davet etme ne de ittifaka üye yapmaya hazır değiller” diyerek tepki göstermişti. İşte zirvenin son gününde yaşananlar…
Zelenski zirveye katılmadan önce Telegram’dan yayımladığı mesajda, “Bugünün gündeminde üç önceliğimiz var. Birincisi savaş alanında ordumuz için yeni destek paketleri. İkincisi ise NATO’ya davet. Bu davetin güvenlik durumu elverdiğinde yapılabileceği konusunda bir uzlaşıya ihtiyacımız var. Üçüncüsü ise NATO yolundaki Ukrayna’ya sağlanabilecek güvenlik garantilerini görüşeceğiz” dedi.
Öte yandan İngiltere Savunma Bakanı, Zelenski’nin NATO’ya katılım sürecinde takvim verilmemesine tepkisi sorulduğunda, Ukrayna’nın Batı’dan aldığı yardımlar konusunda teşekkür etmeye daha çok önem vermesi gerektiğini söyledi. “Biz istesek de istemesek de insanlar biraz minettarlık görmek istiyor” diyen Wallace, “Yeri geliyor diğer ülkelerden kendi silah stoklarından feragat etmesini istiyorsunuz. Yeri geliyor ABD’deki Temsilciler Meclisi üyelerini ikna etmeniz gerekiyor” dedi.
Zelenski ise Wallace’nin yorumunu anlayamadığını söyleyerek, “Sabah kalkar kalkmaz bakana bizzat minnetimizi ifade edebiliriz. Ukrayna Birleşik Krallık’a daima minnettar” dedi.
G7’den Ukrayna’ya ‘tam destek’ bildirgesi
ABD, Kanada, Almanya, Birleşik Krallık, Fransa, İtalya ve Japonya’dan oluşan G7 ülkeleri, dün Kiev’in Rusya’yı yenmesine nasıl yardımcı olabileceklerine ve gelecek yıllarda yeni saldırıların önüne nasıl geçebileceklerine dair bir ortak bildiri yayımladı.
İngiltere Başbakanı Rishi Sunak deklarasyondan önce, “Ukrayna taarruzda stratejik bir ilerleme kaydederken, biz de Ukrayna’yı uzun vadede korumak için resmi düzenlemeleri hızlandırıyoruz” dedi.
“Ukrayna’nın güvenliği, aynı zamanda Avrupa-Atlantik bölgesinin güvenliğinin de ayrılmaz bir parçası” denilen bildiride, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ‘uluslararası barış ve güvenliğe yönelik bir tehdit, uluslararası hukukun açık ihlali ve G7’nin güvenlik çıkarlarıyla bağdaşmayan bir eylem” olarak değerlendirildi.
Stoltenberg uzun vadeli yardım paketini duyurdu
Zirve kapsamında NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ve Zelenski ortak basın toplantısı düzenledi. Stoltenberg, “Ukrayna artık NATO’ya hiç olmadığı kadar yakın” diyerek, “Müttefik olarak görüşeceğimiz günleri sabırsızlıkla bekliyorum. Savaş sona erdiğinde Ukrayna’nın güvenliği için Rusya’nın gelecekteki saldırılarını caydırmaya yardımcı olacak güvenilir düzenlemeler yapılmasını sağlamalıyız” dedi.
Soltenberg, ‘Ukrayna’yı NATO’ya daha da yakınlaştıracak’ üç parçalı, uzun vadeli paketi duyurdu. Pakete göre yeni bir NATO-Ukrayna Konseyi kurulacak, Ukrayna’nın NATO üyesi olacağı yeniden teyit edilecek. Üyelik eylem planlarına duyulan gereksinim ortadan kaldırılacak.
Şu anda en önemli işin Ukrayna’ya daha fazla silah tedarik etmek olduğunu söyleyen Stoltenberg, “Ukrayna’nın kendi yolunu seçme hakkı vardır, buna karar verecek olan Moskova değil” diyerek Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in savaşı kazanmasının büyük bir risk olacağını ifade etti.
Zelenski ise ‘Ukrayna’nın savaş halindeyken NATO’ya katılamamasının anlaşılabilir olduğunu’ ancak Kiev’e en azından ittifaka katılım daveti yapılmasının daha iyi olacağını söyledi. NATO zirvesinin sonuçlarının iyi olduğunu belirten Zelenski, Ukrayna’nın Üyelik Eylem Planı’na uymak zorunda kalmamasının kabul edilmesinin önemli olduğunu belirtti.
Ukraynalı lider, Ukrayna’nın uzun menzilli silahlara ihtiyacı olduğunu dile getirerek, misket bombaları konusunda ‘zorlu’ bir karar alan ABD Başkanı Joe Biden’a teşekkür etti.
ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, CNN’e verdiği demeçte Ukrayna’nın NATO’ya katılmasının ‘Rusya ile savaş anlamına geleceğini’ söyleyerek, ittifakın ihtiyatlı tutumunu desteklediğini belirtti.
Zelenski ise gazetecilere yaptığı açıklamada, NATO üyeliğine takvim verilmesi konusunda fikrinin değişmediğini belirterek, “En önemlisi Ukrayna’nın NATO’ya ne zaman ve hangi koşullarda katılacağında uzlaşmamız” dedi.
Bu arada Almanya, Ukrayna’nın yeni Patriot rampaları ve füzeleri göndermeyi kabul etti. Zelenski, Almanya’ya desteğinden dolayı teşekkür etti.
Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, zirvenin ilk gününde Fransa’nın Ukrayna’ya uzun menzilli füzeler tedarik etmeye başlayacağını söylemişti. “Ukrayna’nın topraklarını savunmasına yardımcı olma doktrinimizi korurken, Ukrayna’nın daha etkili saldırı kapasitesine sahip olmalarını sağlamak için silah ve teçhizat teslimatını artırmaya karar verdim” diyen Macron, füzelerin sayısı ya da türleri konusunda ise ayrıntı vermemişti.
Japonya’ya açılacak NATO ofisinin lafı geçmedi
Çin tehdidinden giderek daha çok endişe duyan Avustralya, Japonya, Yeni Zelanda ve Güney Kore’nin devlet başkanları da geçen yılın üstüne bu sene de zirveye katıldı.
Daha önce Fransa Tokyo’da NATO irtibat ofisi açılması planına Çin’i kızdıracağı ve toprak ihlali olarak yorumlanacağı endişesiyle açıkça karşı çıkmıştı. Çin’in Avrupa Birliği misyonu, Fransa’nın belirttiği gibi dün NATO’nun ‘genişleme hırsı ve Asya-Pasifik’te doğuya doğru hareket etmesinden endişe duyduğunu’ belirtti.
Zirve sonrası yayımlanan ortak bildiride, ittifakın Asya-Pasifik’teki ortaklarıyla işbirliğini derinleştirme planının bir parçası olarak tartışılan ofis projesinden bahsedilmedi. Bildiride sadece ‘Çin’in hırsları ve zorlayıcı politikasının ittifakın çıkarlarına, güvenliğine ve değerlerine meydan okuduğu’ söylenildi ve söz konusu Asya ülkesinin ‘Rusya ile derinleşen stratejik ortaklığından endişe duyulduğu’ ifade edildi.
Biden ve Zelenski görüşmesi
Biden ve Zelenski ikili görüşme çerçevesinde bir araya geldi. Ukrayna’nın NATO’ya katılacağı günü sabırsızlıkla beklediğini söyleyen Biden, Zelenski’ye “Direnciniz ve kararlılığınız tüm dünyanın görmesi gereken bir örnek oldu” dedi.
Gazetecilerin önünde konuşan Biden, “Size yemin ederim ABD ihtiyacınız olan her şeyi sağlamak için elinden geleni yapıyor” sözlerini dile getirdi.
“Ne kadar sürerse sürsün buradayız” diyen Biden sözlerine, “Ukrayna’nın karada, havada ve denizde güçlü ve yetenekli bir savunma hattı oluşturmasına yardımcı olacağız. Bu kuvvetler bölgenin istikrar gücü olacak ve her türlü tehdide karşı caydırıcı bir nüfuzu olacak” dedi.
Erdoğan: İsveç’in NATO üyeliği TBMM açılana kadar rafta
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, zirvede düzenlenen basın toplantısında, “Türkiye, NATO’nun açık kapı politikasını daima desteklemiş bir ülkedir. Şimdiye kadar hiçbir ülkenin ittifaka girmesine keyfi sebeplerle engel çıkarmadık” dedi.
İsveç’in NATO üyeliğinin TBMM’nin yeniden açılacağı sonbahara kadar bekleyeceğini söyleyen Erdoğan, İsveç’in TBMM’den gelecek onay öncesi Türkiye’ye terörle mücadele konusunda atacağı adımlara dair bir yol haritası sunacağını söyledi ve sözlerine, “”İsveç’in NATO’ya katılım protokollerini onaylayacak merci, milli iradenin temsilcisi TBMM’dir. Bizim gibi milletvekillerimiz de süreci yakından takip edecek” diyerek devam etti.
Erdoğan F-16 konusunda ise Biden’in konunun takipçisi olduğunu söylediğini aktararak, “Ama bizde nasıl parlamentodan geçmesi gerekiyorsa onlarda da kongreden geçmesi gerektiğini ifade etti. Bu konunun takipçisi olacağını bizlere söylediler. Bu süreç içerisinde umarım olumlu bir netice alırız. Her zamankinden daha umutluyum” dedi.
Erdoğan’ın konuşmasının tamamını aşağıdan izleyebilirsiniz.
Rusya’nın zirveye tepkisi
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Endonezya’da yayımlanan Kompas gazetesine verdiği demeçte, ‘ABD liderliğindeki Batı’nın amacının küresel hegemonyasını güçlendirmek’ olduğunu söyledi.
Rusya Dışişleri Bakanlığı’nın internet sitesinde yayımlanan mülakat metnine göre, “Ukrayna’daki silahlı çatışma neden bitmiyor? Cevabı çok basit. Batı egemenliğini koruma planlarından vazgeçene ve Kiev’deki kuklalarıyla Rusya’yı stratejik bir yenilgiye uğratma saplantısının üstesinden gelene kadar devam edecek. Şu an için bu pozisyonda herhangi bir değişiklik belirtisi yok” dedi.
Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba’nın Ukrayna’nın ittifaka katılımı konusunda atılacak adımların net olmadığı yönündeki yorumlarına Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharova, eleştirici ve alaycı bir dille, “Aptalca. Kuralları oyuna başlamadan önce öğrenmelisiniz, oyuna başlayınca değil. Girdiğiniz şey, Batılıların icat ettiği ‘kurallara dayalı dünya düzeni’. Akıllı olan buna uymaz, çünkü kural diye bir şey yok. İş başındayken kural diye önünüze konur, oyunun sonucu istendiği gibi olmazsa değiştirilir. Bunun alternatifi ise aklı başında insanların desteklediği uluslararası hukuktur. Bunlar Rusya Dışişleri Bakanlığı’nın diplomasi akademisinde öğretiliyor, uzaktan eğitim programına katılırsa Kuleba bile bir şeyler öğrenebilir” dedi.
Öte yandan Kremlin, Batı’nın Ukrayna’ya güvenlik garantileri vermesinin ‘yanlış’ ve ‘çok tehlikeli’ olduğunu söyleyerek, bu garantilerin Rusya’nın güvenliğini ihlal edeceğini belirtti.
