Taliban Afganistan’da yönetimi ele geçirdiğinden beri gün yüzü görmeyen kadınlara yeni bir kısıtlama getirildi: Afgan kadınlar artık ülkelerinde hemşirelik ve ebelik eğitimi alamayacak. İnsan hakları grupları bu yasağı “çirkin, cahilce alınmış bir karar” olarak kınadı.
Yasağın detayları bilinmiyor ancak medyada yer alan haberlerde Taliban’ın bu talimatı pazartesi günü Halk Sağlığı Bakanlığı’yla yapılan bir toplantıda duyurduğu ve kısa sürede eğitim kurumlarına iletildiği belirtiliyor. Kabil’deki ve taşradaki hemşirelik öğrencileriyle sağlık eğitmenleri, İngiliz gazetesi The Guardian’a enstitülere eğitimlerin askıya alınması konusunda yazı geldiğini teyit etti.
22 yaşındaki hemşirelik öğrencisi Seher (gerçek adı değil), “Pazartesi gecesi öğretmenimden enstitünün kapatıldığıyla ilgili mesaj aldığımda sınava çalışıyordum. Gözyaşlarımı tutamadım. Bu benim son umudumdu” dedi. Kabil’deki bir tıp öğrencisi de “Kadın doktorların ve sağlık çalışanların olmadığı toplum ölmeye mahkumdur” dedi.
Kız öğrenciler bu kararı kabul etmeye hazır değildi. Herat vilayetinde bir grup öğrenci perşembe günü Herat Valiliği önünde toplanarak sağlık bilimleri enstitülerinin kapatılmasını protesto etti. “Haklarımızdan vazgeçmeyeceğiz” ve “Eğitim hakkımızdır” sloganları attılar.
Uluslararası kuruluşlar ve insan hakları örgütleri de Afgan kadınlara destek çıkarak yasağı eleştirdi. Kadınların eğitim hakları ve sağlık hizmetlerine erişimlerinin bu durumdan nasıl etkileneceği konusunda endişelerini dile getiren gruplar oldu.
Kadınlara ‘ölün’ demekle eşdeğer
Uluslararası Af Örgütü’nde çalışan ve kendisi de Afgan aktivist olan Samira Hamidi “Taliban’ın Afganistan’daki kadın ve kız çocuklarını karşı yürüttüğü savaşın çirkin, cahil bir başka adımı daha. Bu acımasız karar, başta kadınlar ve kız çocukları olmak üzere milyonlarca Afgan’ın yaşamı üstünde uzun vadede yıkıcı etkilere sahip olacak” dedi.
“Afganistan geleneksel ve kültürel uygulamalara bağlı bir ülkede kadınların erkek doktorlar tarafından muayene ve tedavi edilmesine izin verilmiyor” diyen Hamidi “Bu yasakla birlikte kadın hastaları tedavi eden ebe, hemşire, kadın laborant ve sağlık personeli kalmayacak” diye ekledi.
İnsan Hakları İzleme Örgütü’nden Heather Barr ise “Erkek sağlık çalışanların kadınları tedavi etmesini yasaklayıp üstüne kadınların sağlık alanında çalışmasına izin vermezseniz sonuç belli: Kadınlar sağlık hizmetlerine erişemeyecek ve dolayısıyla ölecekler” diyerek durumun ciddiyetine dikkat çekti.
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre Afganistan’da anne sağlığıyla ilgili sorunlar Taliban iktidara gelmeden önce bile yaygındı. Afganistan’da 2020 yılında 100 bin doğumda 620 kadın öldü. Referans olması için aynı yıl İngiltere’de doğumda ölen kadınların sayısı sadece 10’du. Birleşmiş Milletler’e bağlı Nüfus Fonu’na (UNFPA) göre Afgan kadınların doğum sırasında yeterli yardım görebilmesi için Afganistan’da 18 bin vasıflı ebeye ihtiyaç var.
