Yeni Zelanda anakarasının yerli Polinezya halkı Maori yerlilerin kralı Kiingi Tuheitia Pootatau Te Wherowhero VII, 69 yaşında hayatını kaybetti. Kral, 18 senedir tahttaydı. Kral, taç giymesinin 18. yıldönümünden kısa süre sonra hastaneye kaldırılarak bir kalp ameliyatı olmuştu. Maori Kralı’nın son yıllarda diyabet ve kanser gibi sağlık sorunlarıyla baş ettiği biliniyordu. Kral’ın cenaze töreni önümüzdeki perşembe gerçekleştirilecek.
Tuheitia, Maoriler için kutsal olan ve önceki kralların da mezarlarının bulunduğu Taupuri Dağı’na defnedilecek.
Maoriler kimdir?
Maori kabilesini duymadıysanız da filla ki “Haka Dansı” size bir şeyler çağrıştıracaktır. Maoriler, Yeni Zelanda anakarasının yerli Polinezya halkıdır. Maorilerin kökeni, Yeni Zelanda’ya kabaca 1320 ile 1350 yılları arasında çeşitli waka (kano) seferleri dalgasıyla gelen doğu Polinezya’dan gelen yerleşimcilere dayanır. Fiji ve Polinezya kökenlilerdir.
Maori Krallığı, 1858’de kuruldu. Yerlilerin o dönemki Kingitanga hareketi İngiltere sömürgesine karşı hak kazanımları için mücadele ediyordu. Yüzlerce Maori kabilesinin şefi ve İngiltere arasında imzalanan anlaşmalar, sömürgeci kral ve Yeni Zelanda kralını statü olarak eşitliyordu. Maori Krallığı bugün, Yeni Zelanda’da herhangi bir yasal otoriteyi temsil etmese de önemli bir sembolik anlama sahip. Maori kültürü, Yeni Zelanda kültürünün ayırt edici bir parçasını oluşturur. Ayrıca, büyük bir diasporaya sahip olması ve Maori motiflerinin popüler kültüre dâhil edilmesi nedeniyle dünya çapında tanınır. Çağdaş Maori kültürü hem geleneksel kültürlerini hem de 20. yüzyıl etkilerini kapsar.
Maori halkı Yeni Zelanda nüfusunun yüzde 17’sini oluşturuyor. Topluluk sayılarına rağmen çoğu zaman ayrımcılığa uğruyor, eğitim ve sağlıkta fırsat eşitsizliğiyle mücadele ediyor. Maoriler, Yeni Zelanda siyasetinde de önemli bir yere sahip. Reuters, geçen ocak ayında 10 bin Maori’nin hükümetle yerli halkın haklarının iyileştirilmesi konusunda görüştüğünü aktarmıştı. Yeni Zelanda’nın sağcı hükümeti ve Maorilerin arası da pek iyi değil.
‘Bir ağaç devrildi’
Tuheitia, 1955 yılında doğdu, eğitimini Waikato ve Auckland’da tamamladı. Annesinin ölümünün ardından 2006 senesinde tacı ondan devraldı. Yeni Zelanda Başbakanı Christopher Luxon “Halkına olan sarsılmaz bağlılığı ve Kiingitanga’nın değerlerini ve geleneklerini sürdürme konusundaki çabaları, ulusumuz üzerinde silinmez bir iz bıraktı” diyerek Kral’ı andı.
Tuheitia’nın ölümüne dair bir resmi açıklama da Birleşik Krallık’tan geldi. Birleşik Krallık, 1800’lerden 1900’lerin başına kadar Yeni Zelanda’yı bir sömürge olarak yönetiyordu. Eski sömürgesindeki Maori halkının kralının ölümüne dair, Kral Charles, kendisinin ve Kraliçe Camilla’nın Tuheitia’nın ölümünü öğrendiklerinde “derin üzüntü duyduklarını” söyledi. Kral Charles bir Maori atasözüne de atıfta bulunarak “Muhteşem bir Totora ağacı devrildi. Kiingi Tuheitia’yı tanımaktan büyük mutluluk duydum” dedi.
