Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski bu yıl parlamentodaki ilk konuşmasını dün yaptı. Konuşmasında öne çıkan konu Rusya’ya karşı üçüncü yılına yaklaşan savaşta zaferi nasıl kazanacaklarıydı. “Güç yoluyla barış” stratejisini savunan Zelenski, Kiev’in müttefiklerinin “adalet” kelimesini geçirmeden “müzakere”den bahsetmesini eleştirdi. Ancak Zelensk’nin “güç yoluyla barış” strtejisini devreye sokabilmesi büyük ölçüde dış desteğe bağlı.
Zelenski’nin planı, Kremlin’i Kiev’in de çıkarına olacak bir müzakereye zorlamak için gerekli olacağını savunduğu beş hedefe odaklandı. Listenin başında da Ukrayna’nın NATO’ya koşulsuz olarak davet edilmesi geliyor. Kiev NATO’a katılmak için Batılı yetkililerle sık sık görüşüyor ancak henüz resmi daveti alamadı. Başta ABD olmak üzere bazı üye ülkeler Ukrayna’nın ittifaka katılabilmesi için önce savaşın bitmesi gerektiğini savunuyor.
Oysa savaşın tetikleyicisi de Ukrayna’nın NATO’ya katılma ihtimaliydi. Rusya Soğuk Savaş döneminde ABD öncülüğünde oluşturulan bu askeri ittifakın dibine kadar gelmesinden duyduğu rahatsızlığı Ukrayna’ı işgal ederek gösterdi. Gerçi her şey planladığı gibi gitmedi, Ukrayna’ı NATO’ya kaptırmayayım derken İsveç ve Finlandiya’yı kaptırdı.
NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, Zelenski’nin planını açıkladığı gün “Ukrayna’nın bir gün NATO üyesi olacağına inancım tam. O gün geldiğinde de alkışlayanlardan biri olacağım. Bu konuyu nasıl ele alacakları müttefiklere kalmış” dedi. Bu bağlamda Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan Ukrayna’nın NATO üyeliğine sıcak baktığını birkaç kez söylemişti.
Ukrayna Meclis Başkanı Ruslan Stefançuk milletvekillerinin Zelenski’nin zafer planını uygulamak için gereken yasa tasarılarına öncelik vereceğini söyledi. Yeni yasa tasarıları arasında Ukrayna’nın NATO’nun üyelik standartlarını karşılamasına yardımcı maddeler olacak.
Diğer maddeler ne?
Planın ikinci maddesi Kiev’in müttefiklerini ilgilendiriyor. Ukrayna’nın savunma kapasitesini güçlendirmek için Batı’nın desteği gerekiyor. Zelenski’ye göre savunma kabiliyetini güçlendirmek yeterli değil, bu silahları bir de Rus topraklarında kullanması için izin verilmesi gerekiyor. Ancak Ukrayna’ya silah sağlayan ülkelerden bazıları, ki bunlar arasında ABD de var, Rusya’nın misillemede bulunmasından korktuğu için bu fikre karşı çıkıyor. Esas endişelendiren şey Rusya’nın misillemesinin nükleer silah kullanma ihtimali. Ukraynalı lider ayrıca Doğu Avrupalı komşularının Ukrayna’yı korumak için kendi hava sahalarından Rus füzelerini ve insansız hava araçlarını vurmalarını istiyor.
Zelenski’nin zafer planının üç unsuru daha var: Ukrayna içinde “nükleersiz kapsamlı stratejik caydırıcılık paketi” oluşturmak, Ukrayna’nın doğal kaynakları uranyum, titanyum, lityum ve grafite yatırım yapılabilmesi için yabancı ortaklarla anlaşmalar yapmak ve Ukrayna askerlerinin Avrupa’daki Amerikan birliklerinden bir kısmının yerine geçerek NATO güvenliğini artırmak. Ukrayna’nın Rusya’ya karşı verdiği mücadelede asker sıkıntısı çektiğini hesaba katarsak son maddenin ne kadar mantıklı olduğu düşündürücü.
Ukraynalı lider “Savaşın sona ermesi için müttefiklerimizle el ele verip koşulları değiştirmeliyiz” dedi. Zelenski bu konuşmayı toprak kaybetmeye devam ettikleri ve Moskova’nın elektrik altyapısını hedef alarak elektrik kesintilerine neden olduğu bir dönemde yapıyor. Ukrayna ordusunun Rus toprağı Kursk’a girmiş olması Rusya’nın saldırı kabiliyetini azaltmadığı gibi Ukrayna’nın cephedeki gücünü daha da böldü. Daha salı günü Ukraynalı yetkililer Kupyansk şehrindekilere zorunlu tahliye emri verdi.
Moral verici olmasını umdu ama…
Dolayısıyla Zelenski’nin bu konuşmayı yaparken hedefi,cephede işler yolunda gitmezken savaşı bir yıl daha sürdürebilmesini sağlayacak desteği bulmaktı. Ukraynalı lider “Bu zafer planını şimdi uygulamaya başlarsak savaşı en geç gelecek yıl sonlandırabiliriz” dedi. Ukrayna’da savaşın getirdiği yorgunluk artmış durumda. Hatta bir noktada savaşta zafer kazanacaklarına duydukları kararlılık da sarsılmaya başladı. Kiev Uluslararası Sosyoloji Enstitüsü’nün ağustos ayında yayınladığı bir araştırmaya göre Ukraynalıların yüzde 57’si Kiev’in Moskova ile barış görüşmelerine başlaması gerektiğine inanıyor.
Ayrıca Zelenski’nin planı herkesi ikna etmiş sayılmaz. Ukrayna muhalefeti planı gerçekçi bulmayarak Ukrayna’nın bu şekilde başka ülkelere bağımlı hale geleceğini savunuyor. Ukrayna’nın Avrupa Dayanışması Partisi’nin üyelerinden Oleksiy Gonşarenko “Bu plana göre birileri bizim için her şeyi yapmalı” dedi.
Rusya da Zelenski’nin önerisini kınadı. Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov, Kiev’in “kendine gelip bu çatışmaya yol açan sebeplerin farkına varması gerektiğini” söyledi. Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharova, Zelenski’nin NATO’yu doğrudan Rusya ile savaşa sokmaya çalıştığını savundu.
Zelenski planını bir de bugün Avrupalı liderlere sunmak için Brüksel’de olacak. Planını geçen ayın sonunda ABD Başkanı Joe Biden’a da göstermişti. Biden bunun karşılığında Ukrayna’ya 425 milyon dolarlık yeni yardım paketini duyurmuştu. Ancak 5 Kasım’da ABD’de yapılacak seçimleri Cumhuriyetçilerin adayı Donald Trump kazanırsa Zelenski’nin planı uygulamaya konmadan rafa kaldırılabilir. Çünkü Trump Ukrayna savaşını desteklemiyor ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüşüp orta yol bulmakta bir beis görmüyor.
