Üniversite öğrencileri yalnızca barınma kriziyle değil, yoksulluk sınırıyla da baş etmeye çalışıyor. CHP Yoksulluk Dayanışma Ofisi tarafından yayımlanan ‘Genç Yoksulluğu Dosyası’na göre üniversite öğrencilerinin yaklaşık yüzde 60’ı göreli yoksulluk sınırının altında yaşamak zorunda kaldı. 2023 verilerine göre her 2 gençten 1’inin (yüzde 55,4) yaşadığı en büyük zorluk beslenme giderleri oldu. Rapora göre, öğrenciler, 1250 TL’lik KYK bursu ile okul yemekhanesinin üç öğün 1275 TL tutan masrafını karşılayamıyor. Bu nedenle öğün atlayarak yaşıyorlar.
Okulu dondurmayı düşünenlerin sayısı artıyor
Rapora göre 2023-2024 eğitim öğretim dönemi yaklaşırken, ekonomik zorluklar nedeniyle zar zor geçinmeye çalışan ve hatta okulu dondurmayı düşünen öğrencilerin sayısı artıyor. Diğer bir yandan gençlerin barınma, eğitim, beslenme gibi çeşitli temel hakları ihlal ediliyor. Raporda, fiyatlarını açıklayan okulların yemek ücretlerine yaptıkları zam oranları, öğrencilerin beslenmede yaşadığı zorluklar ve barınmada yaşanan kriz dikkat çekiyor.
Okul yemekhanelerine yüzde 80 zam
Henüz güncel yemekhane fiyatlarını açıklayan az sayıda okul olsa da, güncel fiyatlarını açıklayan okullardan olan Hacettepe Üniversitesi’nde yemek ücretlerine yüzde 76’lık zam yapılırken, ODTÜ yemek ücretini yüzde 80 zamla 15 TL olarak açıkladı. Raporda, önlisans ve lisan öğrencilerine 1250 TL KYK bursu verildiği hatırlatılarak, üç öğün okul yemekhanesinden beslenen bir üniversite öğrencisinin aylık yemek masrafının 1275 TL olduğu vurgulandı.
Aylık yemek ücretinin burs miktarının üzerinde olduğu kaydedilen raporda, “Yemek ücretlerinin bu denli hızlı bir şekilde artması, öğrencilerin sadece beslenmeye ayırdığı mevcut burslarını aşmış durumdadır. Bu, öğrencilerin adil bir eğitim hakkını sürdürebilir ve sağlıklı bir şekilde kullanmalarını engellemekte, bu da onların eğitim fırsatlarına erişimini tehdit etmektedir” ifadelerine yer verildi.
Yüzde 52’sinin ev yada özel yurt kaynağı yok
Devlet yurdu, özel yurt, ev kiralama gibi yollara başvuran gençlerin önündeki problemlerin 2023-2024 eğitim öğretim yılında daha da derinleştiği belirtilen raporda, İstanbul’daki önde gelen üniversitelerde yurt krizi yaşandığı belirtildi. Raporda, Boğaziçi Üniversitesi Öğrenci Temsilciliği Kurulu (ÖTK) Yurtlar Çalışma Komitesi tarafından yapılan bir ankete göre, ankete katılan öğrencilerin yüzde 88’inin yurt konaklama hakkı elde edemediği ve yüzde 89’unun İstanbul dışından geldiği kaydedildi. Ankete katılan ve yurt hakkı kazanamayan öğrencilerin sadece yüzde 7,6’sı özel yurt veya ev kiralamayı düşünebilecek ekonomik imkana sahip olurken yüzde 52,2’si ise bunun için gerekli maddi kaynağa sahip olmadığını belirtti.
Boğaziçi’nde yüzde 53’2 yurt çıkmadı
Ankete katılan yurt hakkı kazanamayan öğrencilerin 39’u depremzede, 73’ü burslu, 62’si düşük gelirli öğrencilerdi. Ayrıca, 27 öğrenci yalnızca bir veya her iki emekli ebeveyninin emekli maaşıyla geçim sağladığını ifade etti. Ankete göre, zor durumda olan öğrencilerin yüzde 70’i kadınlardan oluştu. ÖTK Yurtlar Çalışma Komisyonu Yurt Krizi İBB Raporu’na göre ise; geçtiğimiz yıl yurtta kalan yaklaşık 2600 lisans öğrencisinin 1400’üne yurt verilmediği, bu kişilerin de en az yarısının başka yerde kalacak bütçesinin olmadığı sonucuna varıldı.
Ev kiraları bir yılda yüzde 151.4 arttı
Ankara, İstanbul, Eskişehir, İzmir, İstanbul gibi büyük şehirlerde ev kiralarının artmasıyla öğrencilerin barınma haklarına olan erişimlerinin sekteye uğradığı belirtilen raporda şu saptamalar yapıldı:
* Ankara’da üniversite öğrencilerinin yoğunlukta yaşadığı ve ODTÜ’lü öğrencilerin mahallesi olarak bilinen 100. Yıl İşçi Blokları Mahallesi’nin kira fiyatlarına baktığımızda, son 1 yıl içinde metrekare başına kira bedelinin yüzde 151,4 oranında yükseldiği görülüyor.
* Eskişehir’de üniversite yakını ev kiralarında ise benzer şekilde yüzde 138,35 oranında bir yükseliş görünmekte.
* KYK yurdunda kalan bir öğrencinin en ucuz KYK odasında kaldıktan sonra elinde kalan para 905 TL.
* Hafta içi her gün 2 öğün okul yemekhanesinde yiyen; nefes almak ve yemek yemek dışında hiçbir şey yapmayan bir öğrencinin elinde ay sonu kalacak para 245 TL.
Her 2 gençten 1’inin en büyük zorluğu beslenme oldu
Türkiye’de gerçekleştirilen, 13 bin 85 öğrenciyle yapılmış geniş kapsamlı bir araştırmanın sonuçlarına yer verilen raporda, üniversite öğrencilerinin yaklaşık yüzde 60’ının göreli yoksulluk sınırının altında olduğu belirtildi.
Ayrıca başka bir çalışmada, üniversite öğrencileri arasındaki yoksulluğun özellikle temel ihtiyaçlar ve eğitim alanında yoğun olarak hissedildiği kaydedildi. Bu öğrencilerin; balık, tavuk, et gibi beslenme açısından önemli olan gıdalara ulaşmakta zorlandıkları, haftada en az ise birkaç gün öğün atladıkları ortaya kondu.
16 ilden 18-25 yaş arası 2 bin 140 katılımcıyla gerçekleştirilen, Konrad-Adenauer-Stiftung Derneği adına Hacettepe Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ali Çağlar’ın hazırlamış olduğu Türkiye Gençlik Araştırması 2023 verilerine göre ise, her 2 gençten 1’inin (yüzde 55,4) yaşadığı en büyük zorluk beslenme giderleri oldu.
Bunu takip eden diğer zorluklar ise, yüzde 51,4’lük bir oranla internet ve telefon harcamaları; yüzde 50,4 ile eğitim masrafları. Eğitimle ilgili hareketlilik ve konaklama masrafları da sırasıyla yüzde 42,2 ve yüzde 37,6 oranlarıyla gençlerin zorlandığı alanlar arasında.
