Türkiye eskiyen envanterini yenilemek için ABD’den alacağı F-16’larla modernizasyon kitlerinin yanı sıra Avrupa’dan EuroFighter almak istiyor. Alışverişin ABD ayağı uzun bekleyişin ardından çözülse de Avrupa ayağında Almanya sorun yaratıyor. Ancak EuroFighter’ın diğer ortağı ülkeler satışın gerçekleşmesine sıcak bakıyor gibi görünüyor. EuroFighter CEO’su Giancarlo Mezzanatto İngiltere’de düzenlenen Farnborough Uluslararası Havacılık Fuarı’nda (FIA) gazetecilere satışa engel olanın Almanya olduğunu söylerken Almanya’daki metal işçileri hükümetin sipariş alma konusunda daha esnek davranması gerektiğini savunuyor.
EuroFighterler tek bir ülke tarafından üretilmiyor. Türkiye’nin bu 4.5 nesil, çift motorlu, delta kanatlı, çok rollü savaş uçağından 40 adet alabilmek için İngiltere, İtalya, İspanya ve Almanya’nın dördünden de onay alması gerekiyor. İspanya bu konuda sorun yaratmayan bir ülke. İngiltere ve İtalya da şimdiye kadar satışla ilgili olumsuz mesaj vermedi. Ancak Almanya’daki Scholz hükümeti EuroFighter Typhoon satışına Türkiye’nin Rus hava savunma sistemi S-400’ü alması, Suriye’nin kuzeyindeki operasyonları ve Doğu Akdeniz’deki faaliyetleri nedeniyle karşı çıkıyor.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan 12 Temmuz’da Washington’daki NATO zirvesi sonrası Almanya Şansölyesi Olaf Scholz’dan EuroFighter Typhoon jetlerinin satışına koyduğu engeli kaldırmasını istedi. Erdoğan basın açıklaması sırasında da “hem İngiltere’de hem de Almanya’da olumlu gelişmeler olduğunu” söyledi. Alman hükümetinin siparişlerdeki seçiciliğinden üreticiler de şikayetçi. EuroFighter CEO’su Mezzanatto geçen haziranda bu yıl için belirledikleri uçak satışı miktarının 150 ila 200 arasında olduğunu söylüyor. Ancak şimdiye kadar sadece 69 sipariş alabildiler. Mezzanatto yine de yıl sonuna kadar bu hedefi tutturabileceklerine inanıyor. Aslında Alman hükümeti evet derse Türkiye’nin alacağı 40 EuroFighter ile hedeflerine çok daha yaklaşmaları mümkün.
Metal işçileri isyanda
İtalyan CEO Almanya’nın bu sert duruşunun özellikle Doğu Akdeniz’deki doğalgaz arama çalışmalarındaki sondaj faaliyetlerinden kaynaklanıyor olabileceğine dikkat çekiyor. Türkiye’nin dışında Doğu Akdeniz’de faaliyet yürüten diğer ülke şirketleri ABD’li Exxon Mobil ve Noble, Fransız Total, İtalyan Eni, Güney Koreli Kogas, Katar Petroleum, İngiliz BG ile İsrailli Delek ve Avner.
Metal işçileri sendikası IG Metall Alman yetkililere daha fazla EuroFighter sipariş kabul etmesi için baskı yapıyor. Savunma fonunun büyük kısmının ABD’nin silahlarına harcanmasını eleştiren işçiler dışarıdan alacakları silahları bizzat kendilerinin üretebileceğine dikkat çekiyor. Geçen yıl sonlarında Manching’deki Airbus fabrikasında yaklaşık üç bin çalışanın katıldığı protestolar düzenlendi.
EuroFighter’ın 2030 yılına kadar üretime devam etmesi bekleniyor. Ancak 2030’dan sonra fabrikanın geleceği meçhul. Airbus savunma bölümünün Genel İş Konseyi Başkanı Thomas Pretzl 2030’dan sonra ışıkların sönmesinden endişe ettiklerini belirtiyor. Havacıların beşinci nesil EuroFighter’lara ihtiyacı olmasına rağmen gelen bir sipariş olmadığı söyleniyor. Airbus yönetimi normalde sendika protestolarının fabrikanın dışında yapılmasını isterken siparişler için düzenlenen protestoların fabrikanın ortasında yapılmasına izin vermesi yönetimin de işçilere katıldığını gösteriyor.
Geçen yılki protestolara katılan işçiler. Fotoğraf: IG Metall
IG Metall uçak ve diğer savunma ihtiyaçlarını ABD’den karşılamaya devam ederlerse bağımlılık sorununun ortaya çıkacağını vurguluyor. Eski ABD Başkanı Donald Trump bir kez daha Beyaz Saray’a gelirse Almanya’nın ihtiyaçlarını karşılamak için Almanya’nın eski başkanın kaprislerine katlanması gerekeceğinin de altını çiziyorlar.
Erdoğan geçen yıl kasım ayında özellikle EuroFighter konusunu görüşebilmek için Almanya’ya gittiğinde Gazze konusunda Scholz ile anlaşmazlığa düştü. Bu anlaşmazlığın kamuoyuna yansıması Erdoğan’ın basın toplantısı sırasında “Bizim Holokost geçmişimiz olmadığı için İsrail’e borcumuz da yok” sözleriyle oldu. Almanya yakın zamanda Suudi Arabistan’a uyguladığı ambargoyu kaldırarak 48 uçak sipariş etmesine izin verdi. Belki sıra Türkiye’dedir.
