Dış ticaret açığı, artan ihracat ve azalan ithalat nedeniyle sekiz aydan bu yana düşmeye devam ediyor. Ticaret Bakanlığı’nın mart ayına ilişkin dış ticaret verilerine göre ihracat mart ayında 22 milyar 578 milyon dolar, ithalat ise 30 milyar 95 milyon dolar olurken dış ticaret açığı martta yüzde 10,3 düşüşle 7,52 milyar dolara geriledi. Ancak bu dönemde şubatta olduğu gibi sanayinin hammaddesi olan ara malları ithalatında yüzde yüzde 9,3, yatırım malları ithalatında ise yüzde 9 azalma yaşanırken tüketim mallarında 19,3 artış olması dikkat çekti. Sanayinin hammaddesi olan ara malı talebinin ve ithalatının azalması sanayide durgunluğun kapıda olduğu anlamına geliyor. Zaten 2 Nisan’da açıklanan İSO Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) verileri de sanayide “durağanlığını” sürdüğünü gösteriyordu.
Takvim etkisi ortaya çıktı
Mart ayı ihracat rakamı 2024 Ocak ayındaki 20 milyar dolar ve şubat ayındaki 21,1 milyar doların üzerinde gerçekleşerek mart ayında ihracatın aylık artışının devam ettiğini gösterdi. Ticaret Bakanlığı’nın açıklamasında şu bilgilere yer verildi:
“2023 yılı Mart ayına kıyasla yüzde 4,1 oranında bir gerileme gerçekleşse de tarihsel olarak en yüksek 3’üncü mart ayı ihracat değeri olarak kaydedildi. Yıllık bazdaki gerilemenin en önemli nedeni 2024 Mart ayındaki takvim etkisidir. Şöyle ki; 2024 Mart ayında 5 defa cumartesi-pazar tatil günleri olmuştur. Hâlbuki 2023 Mart ayında 4 defa cumartesi-pazar tatil günleri vardı. İhracat ve ithalat, pazartesiden cumaya hafta içi işgünlerinde yoğun yapılmakta, cumartesi-pazar ise çok düşük miktarda gerçekleşmektedir. Öte yandan 2023 yılı Mart ayında 23,548 milyar dolar ile Cumhuriyetimizin 100 yıllık tarihindeki en yüksek aylık rakam elde edilmişti. Bunda, 6 Şubat depreminden dolayı 2023 Şubat ayı içinde yapılamayan bir kısım ihracatın Mart 2023’te yapılabilmesi etkili olmuştu.”
İhracatta Almanya, ithalatta Çin öne çıktı
Mart ayında en fazla ihracat yapılan ülkeler sırasıyla 1 milyar 749 milyon dolarla Almanya, 1 milyar 301 milyon dolarla İtalya ve 1 milyar 264 milyon dolarla ABD oldu. Mart ayında ihracatta en çok paya sahip ilk 10 ülkenin toplam ihracat içerisindeki payı yüzde 47,6 oldu. Şubat ayında en fazla ithalat yapılan ülke sıralamasında Rusya önde iken martta en fazla ithalat yapılan ülkeler sırasıyla 3 milyar 900 milyon dolarla Çin oldu. Çin’i 3 milyar 680 milyon dolar Rusya ve 2 milyar 148 milyon dolar Almanya izledi. Mart ayında ithalatta en çok paya sahip ilk 10 ülkenin toplam ithalat içindeki payı ise 58,5 oldu.
Mart ayında Geniş Ekonomik Grupların (BEC) sınıflamasına göre en çok ihracat yüzde 4,9 azalışla 11 milyar 293 milyon dolarla hammadde (ara malları) grubunda yapılırken bu grubu sırasıyla yüzde 4,7 azalışla 8 milyar 71 milyon dolarla tüketim malları ve yüzde 1,0 artışla 3 milyar 77 milyon dolarla yatırım (sermaye) malları grupları takip etti.
Tüketim malı ithalatı rekor kırdı
Mart ayında Türkiye’nin ithalatında gerileme izlenirken tüketim malı ithalatında ise yeni rekor dikkat çekti. Mart ayında yıllıklandırılmış tüketim malı ithalatı 50 milyar dolara yükseldi. Ticaret Bakanlığı’nın öncü verilerine göre mart ayında tüketim malı ithalatı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 19,3 artışla 4,6 milyar dolar oldu. Mart ayı itibariyle yıllıklandırılmış tüketim malı ithalatı ise 50 milyar dolara çıkarak yeni rekor seviyesini kaydetti. Aynı dönemde sanayinin kullandığı hammadde ve yatırım malları ithalatında ise gerileme dikkat çekti. Ticaret Bakanlığı verilerine göre hammadde ithalatı yüzde 9,3 düşüşle 21,1 milyar dolar olurken yatırım malları ithalatındaki düşüş yüzde 9 olarak gerçekleşti.
Satılan 100 araçtan 70’i ithal
Tüketim malları kategorisinde öne çıkan segmentlerden biri olan otomotivde bir süredir ithal araçların pazar hakimiyeti dikkat çekiyordu.
Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği (ODMD) verilerine göre mart ayında toplamda 109 bin 828 araç satılırken bunların 76 bin 768’ini ithal araçlar oluşturdu. Başka deyişle mart satışları içinde ithal araçların payı yüzde 70 oldu.
Ocak-mart dönemine bakıldığında da benzer bir pay görüldü. Ocak-Mart döneminde satılan 295 bin 519 aracın yüzde 68’i ithal araçlardan oluştu.
