Türkiye’de yaklaşık 7 milyondan fazla çalışanı doğrudan, çok sayıda çalışanı da dolaylı olarak ilgilendiren asgari ücret pazarlığında ilk toplantı dün yapıldı. Taraflar ilk toplantıda ücreti konuşmazken, vergi indirimi konusunda görüş birliği içinde olduklarını söylediler. 2024 yılında uygulanacak asgari ücretin belirleneceği toplantılardan ilkine Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Prof. Dr. Vedat Işıkhan’ın yanı sıra Türk-İş ve TİSK katıldı. Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun, Bakan Prof. Dr. Vedat Işıkhan başkanlığında yaptığı ilk toplantı yaklaşık 1 saat sürdü ve ikinci toplantının ise 18 Aralık saat 13.30’da yapılması kararlaştırıldı.
Bakan Işıkhan toplantının açılışında yaptığı konuşmada asgari ücretin bir sosyal politika aracı olduğunu belirtirken, bunun ücretlerin en alt sınırı olduğunu söyledi. Bakan Işıkhan, hem ekonomiyi büyütecek, hem işvereni hem de işçiyi koruyacak bir asgari ücret belirlemek istediklerini bildirdi. İşveren adına katılan TİSK Başkanı Özgür Burak Akkol ile işçi temsilcisi TÜRK-İŞ Başkan Yardımcısı Ramazan Ağar, gelir vergisi dilimlerinde düzeltme istediler.
‘1 yılda yüzde 100 zam yaptık’
Çalışanların bugüne kadar enflasyona ezdirilmediğini belirten Işıkhan, “Asgari ücreti geçen yıl satın alma güçlerini ve yaşam standartlarını korumak adına yıl ortasında ikinci kez artırdık. 2023 başında yüzde 55, Temmuz ‘a yüzde 34 artırıldı. TÜFE artış beklentisi yüzde 65 dikkate alındığında enflasyonun oldukça üzerinde artış gerçekleştirildi. 1 yılda yüzde 100 üzerinde zamla enflasyona ezdirmeme iradesi gösterdik. Tahribata karşı koruduk, refah artışından da pay vermiş olduk. Hayata geçirdiğimiz diğer uygulama da 2023 6 aylık dönemi için aylık 400 liralık desteği ikinci 6 ay için 500 liraya çıkardık” dedi.
Asgari ücretin bugüne kadar sosyal diyalog temellerinde belirlendiğinin altını çizen Bakan Işıkhan, ücret alt sınırı olan asgari ücretin sadece asgari ücretli çalışanları değil, tüm sektörleri ve işverenleri de ilgilendirdiğini bildirdi. Çalışma barışı yanı sıra işsizlik ve kayıt dışı istihdam gibi işgücü piyasası dinamikleri açısından da asgari ücretin ayrı bir öneme sahip olduğunu belirten Bakan Işıkhan, işsizlik oranının son 11 yılın en düşük düzeyine indiğini belirtti.
‘Ekonomideki toparlanmayla daha çok istihdam bekliyoruz’
Ekonomideki toparlanma ve yeniden büyüme serisiyle daha çok istihdam artışı beklediklerini belirten Vedat Işıkhan, 2024 için geçerli olacak asgari ücretin de sosyal diyalog ve istişare yoluyla, ekonomiyi büyütecek, çalışanı enflasyona ezdirmeyecek makul noktada belirlenmesi için çalışacaklarını anlattı. Kendilerinin hakem rolü üstlendiklerini, asgari ücretin mutabakatla belirlenmesini istediklerini ifade eden Işıkhan, ücret belirlenirken ücretler genel düzeyi, geçim şartlarının dikkate alındığını söyledi.
Küresel gelişmeler ve doğal afeti atlatma çalışması içinde bağımsız ve güçlü Türkiye mücadelesi verildiğini vurgulayan Işıkhan, hem çalışana hem de işverene her türlü desteğin verildiğini aktardı.
Asgari ücret nominal 61, reel 3 katına çıktı
Asgari ücretin 2002 yılından bu yana nominal 61 kat, reel olarak 3 katına çıktığını dile getiren Vedat Işıkhan, geçen yıl enflasyonun oldukça üzerinde artış gerçekleştirildiğini, çalışanların ücret tahribatına karşı korunduğunu, refah artışından da pay verildiğini anlattı.
Tüm gelirlerin asgari ücrete kadar olan kısmının vergi dışı bırakıldığını dile getiren Işıkhan, “Tüm tarafları uzlaştıracak yeni bir düzenlemeyi hep birlikte hayata geçireceğiz. Bugüne kadar her çalışan ve işverenin yanında olduysak, bugün de aynı hassasiyetle hareket edeceğiz. İşçimiz, işverenimiz kazanırsa Türkiye kazanır anlayışıyla çalışmalarımızı sürdüreceğiz” diye konuştu.
TİSK Başkanı Akkol: ‘Dengeli bir rakam için masada olacağız’
TİSK Başkanı Özgür Burak Akkol, komisyon toplantısının tüm taraflar için fayda sağlayacak bir kararla tamamlanmasını temenni etti. Devlet, işçi ve işveren ortak mutabakatıyla geçen yılın ortasında ara dönem artışı yapıldığını hatırlatan Akkol, “Bütün imkanlarımızı zorlayarak masadaydık. İçinde bulunduğumuz süreçte de çalışma arkadaşlarımız ve işletmelerin beklentilerini dikkate alan sürdürülebilir ve dengeli rakam için masada olacağız” dedi.
İşletmeleri ayakta tutacak devamlılığın sağlanmasının önemine işaret eden Akkol, ücretlerin asgari ücret kadar kısmının vergi dışı bırakılmasını tarihi bir adım olarak nitelendirdi.
İyileşme sürecinin korunması, sürdürülebilir büyüme için desteklerin son derece önemli olduğunu söyleyen Özgür Burak Akkol, “Kritik bir dengeyi ifade ediyoruz. İşçi olmadan işveren olmaz, işveren olmadan işçi olmaz. Devlet olmadan bunların hiçbiri olmaz. Devlet tarafından istihdamın korunması desteklerinin de kıymetli olduğunun farkındayız. Desteklerin büyüklüğüne bakılmadan tüm işyerlerini kapsayacak şekilde hayata geçirilmesinin kritik olduğunu düşünüyoruz”dedi.
TÜRK-İŞ Başkan Yardımcısı: ‘İşçi ve emekli enflasyonuyla TÜİK enflasyonu uyumsuz’
İşçi kesimini temsilen toplantıya katılan TÜRK-İŞ Başkan Yardımcısı Ramazan Ağar, çalışanların geçim şartlarının göz önünde bulundurulmasının Anayasal hüküm olduğunu söyledi.
Bunun bir pazarlık ücreti olmadığını, zorunlu ihtiyaçları karşılayacak bir ücret olduğunu ifade eden Ağar, toplantı sürecinde işçilerin karayolu, hastane, enerji ve AVM çalışanı asgari ücretliler tarafından temsil edileceğini söyledi.
Sosyal devlet anlayışında iktisaden zayıf kesimlerin korunmasının amaçlanması gerektiğini ve burada hükümetin yaklaşımının belirleyici olacağını ifade eden Ağar, vergide adalet sağlamaya yönelik başlatılan adımların devam etmediğini, ücret vergi tarife oranlarının düşük kaldığını anlattı.
İşçi, memur, emeklinin yaşadığı enflasyon ile açıklanan enflasyon arasında büyük uyumsuzluk olduğunu belirten Ramazan Ağar, “Aylardır açlık sınırının altında, günlük net asgari ücret 380 liradır. İşçi ve ailesi hangi zorunlu ihtiyacını karşılayabilecektir. Ekonomideki olumsuzlukların bedeli işçiler değildir. İşgücü maliyeti de son yıllarda geriliyor zaten. Ücretli çalışanların sayısı yükselmesine rağmen milli gelir payı düşüyor” dedi.
Ağar, sosyal tarafların ücret politikasını değil gelir politikasını gözden geçirmesi gerektiğini dile getiren Ağar, refahın adil paylaşımının gereğinin yapılmasını istedi.
Rakam konuşulmadı
Toplantı sonrası konuşan Ağar, “Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun ilk toplantısında herhangi bir rakam konuşulmadı. Pazartesi saat 13.30’da tekrar komisyon olarak bir araya geleceğiz ve süreç bu şekilde devam edecek. Toplantı yine Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ev sahipliğinde gerçekleşecek” dedi.
4 işçinin de görüşleri alındı
Toplantıda TÜRK-İŞ heyetinde yer alan asgari ücretli 4 işçinin görüşlerinin alındığını bildiren Ağar şöyle konuştu:
“İşçi arkadaşlarımızın görüşlerini sordular ve arkadaşlarımız da sunumları gerçekleştirdiler. Asgari ücretle çalıştıklarını, geçinemediklerini, geçinebilecek bir ücret talep ettiklerini aktardılar. Bunun üzerine de işveren temsilcileri de değerlendirmelerini yapacaklar.”
‘Bu ücretin altında kalmanın anlamı yok’
Basın mensuplarının herhangi bir ücretin masaya yatırılıp yatırılmadığı sorusuna da yanıt veren Ağar, “Basın sürekli bir takı ücretler belirliyor zaten fakat bizim TÜRK-İŞ olarak herhangi bir ücret söyleme şansımız yok. Biz ücret söylediğimiz zaman burada bağlanır kalırız. Ücreti veren işveren tarafından teklif gelecek ki biz de ona göre değerlendirme yapacağız. Şu anda herhangi bir ücret söylemenin bir anlamının olmadığını söylüyorum. Belirli bir ücret söyleyip de bu ücretin altında kalmanın anlamı yok. Burada da kamuoyunu yanlış yönlendirmemek lazım” değerlendirmesinde bulundu.
İlk kez 4 işçi yer alıyor
Bu yılki görüşmelerde önceki yıllardan farklı olarak, 5 kişilik TÜRK-İŞ heyetinde ilk kez 4 işçi birden yer alıyor. Kasiyer, sağlık çalışanı, enerji işçisi ve karayollarında çalışan bir taşeron işçi, bu yıl yeni asgari ücretin belirlenmesi sürecine katkı verecek.
Asgari ücret ne kadar olacak?
* Asgari ücrete yüzde 45 zam yapılırsa brüt 19 bin 451 liraya, net 16 bin 533 liraya çıkacak. İşverene maliyeti de yaklaşık 22.855 lira olacak.
* Asgari ücrete yüzde 50 zam yapılması halinde brüt 20 bin 121 liraya, net 17 bin 104 liraya çıkacak. İşverene maliyeti de yaklaşık 23.641 lira olacak.
* Asgari ücrette yüzde 55 artış yapılırsa brüt 20 bin 791 liraya, net 17 bin 673 liraya çıkacak. Bu durumda işverene maliyeti ise yaklaşık 24 bin 428 lira olacak.
Asgari ücret ne kadar?
Asgari ücret, bir işçi için aylık brüt 13 bin 414 lira 50 kuruş, vergiler ve kesintiler düştüğünde net 11 bin 402 lira 32 kuruş olarak uygulanıyor.
Asgari ücretin işverene toplam maliyeti, bir işçi için 15 bin 762 lira 4 kuruş. Bunun 13 bin 414 lira 50 kuruşu brüt asgari ücret, 2 bin 79 lira 25 kuruşunu sosyal güvenlik primi, 268 lira 29 kuruşunu işveren işsizlik sigorta primi oluşturuyor.
Doç. Dr. Ekonomist Orhan Karaca da sosyal medya platformu X’te yaptığı paylaşımla asgari ücretin, ortalama ücrete oranının zaman içinde başladığını vurguladı:
DİSK-AR'ın araştırmasına (bkz.https://t.co/q5Vo2TMOIi) göre, 2005-2015 arasında %45 civarında olan asgari ücretin ortalama ücrete oranı sonrasında hızla yükselerek %60'a ulaşmış.👇En son veri 2021'e ait. Bu oran 2022 ve 2023'te %60'ın da üzerine çıkmış olabilir. pic.twitter.com/1SqnlrffGK
— Orhan Karaca (@Dr_OrhanKaraca) December 6, 2023
