Ekim ayı başında X hesabından yaptığı paylaşımda eylülde cari fazla verilebileceğini söyleyen Ticaret Bakanı Ömer Bolat’ın tahmini tuttu. Cari işlemler dengesi, eylül ayında 1 milyar 876 milyon dolarla iki aylık aranın ardından yeniden fazla verdi. Haziran ayında Türkiye ekonomisinde 693 milyon dolarlık cari fazla verilmişti. Bundan önce 2021 yılında dört aylık bir cari fazla serisi kaydedilmiş, 2021 Ekim ayında 4,1 milyar dolarlık cari fazla görülmüştü. 1 milyar 876 milyon dolarlık cari fazla son iki yılın ikinci en yüksek aylık cari fazla rakamı oldu.
Cari dengenin ticaret açığındaki daralma ve turizm desteğiyle 1,4 milyar dolar fazla vermesi bekleniyordu. Ancak dış ticaret açığının 3 milyar 657 milyon dolar ile beklentilerin altında gerçekleşmesi cari dengeye önemli katkı yaptı. İş Yatırım Araştırma Direktörü Serhat Gürleyen ile ekonomist Dağlar Özkan’ın hazırladığı bilgi notuna göre beklentilerden çok daha güçlü turizm ve navlun gelirleri ile karşılıksız dış yardımlar tahminlerdeki sapmada etkili oldu. Bilgi notunda Eylül ayı ödemeler dengesi verisinin iç talebin soğutulması için atılan adımların sonuç vermeye başladığını teyit ettiği ifade ediliyor. Net hata ve noksan kalemi olarak tanımlanan kimliksiz para girişi eylülde 208 milyon dolar, ocak-eylül döneminde ise 1 milyar 410 milyon dolar olarak kayıtlara geçti.
Çekirdek fazla 7,1 milyar dolarla eylülde zirve yaptı
Merkez Bankası verilerine göre; eylül ayında cari işlemler hesabı 1 milyar 876 milyon dolar fazla kaydetti. Altın ve enerji ithalatını hariç tutan çekirdek cari fazla 7,1 milyar dolar ile tarihin en yüksek eylül performansını gösterdi. Ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret açığı 3 milyar 657 milyon dolar olarak gerçekleşti. Hizmetler dengesi kaynaklı girişler 6,253 milyon dolar olarak kayıtlara geçti. Bu kalem altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler 5 milyar 33 milyon dolar oldu. Birincil gelir dengesi kalemi 851 milyon dolar net çıkış, ikincil gelir dengesi kalemi ise 131 milyon dolar net giriş kaydetti.
Portföy yatırımlarında 1 milyar dolarlık net giriş
Ekim ayında doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net çıkışlar 337 milyon dolar oldu. Portföy yatırımları 1 milyar 18 milyon dolar tutarında net giriş gösterdi. Alt kalemler itibarıyla incelendiğinde, yurt dışı yerleşiklerin hisse senedi piyasasında 263 milyon dolar net satış, devlet iç borçlanma senetleri piyasasında ise 90 milyon dolar net alış yaptığı görüldü.
Yurt dışındaki tahvil ihraçlarıyla ilgili olarak, bankalar 1 milyar 429 milyon dolar ve diğer sektör 400 milyon dolar net borçlanma gerçekleştirdi. Diğer yatırımlar altında, yurt içi bankaların yurt dışı muhabirlerindeki efektif ve mevduat varlıkları 3.258 milyon dolar net azalış gösterdi.
Yurt dışı bankaların yurt içindeki mevduatlarında, yabancı para cinsinden 162 milyon dolar ve Türk lirası cinsinden 252 milyon dolar net artış olmak üzere toplam 414 milyon dolar net artış görüldü.
4 ayda rezervlere 26,7 milyar dolar girdi
Yurt dışından sağlanan kredilerle ilgili olarak, bankalar, diğer sektörler ve genel hükümet sırasıyla 1 milyar 632 milyon dolar, 354 milyon dolar ve 152 milyon dolar net kullanım gerçekleştirdi.
Beklentilerin üzerinde cari fazla ve güçlü finansman girişi sayesinde rezervlerdeki güçlenme devam ediyor. Yılın ilk beş ayında 37,7 milyar dolarlık rezerv kaybının ardından haziran-eylül döneminde 26,7 milyar dolar rezerv girişi oldu. Eylül ayında resmi rezervlerdeki net artış ise 7 milyar 663 milyon dolar oldu.
Cari açıkta 5 milyar dolar düşüş var
Yıllıklandırılmış bakıldığında cari açık önceki aya göre 5,0 milyar dolar azalarak 51,8 milyar dolara geriledi. Bu iyileşmenin büyük kısmı altın ve enerji ithalatının azalmasından kaynaklandı. Altın ve enerji ithalatını hariç tutan son 12 aylık çekirdek çok sınırlı artışla 37,6 milyar dolardan 38 milyar dolara çıktı.
İş Yatırım’ın bilgi notuna göre cari açığın alt kırılımında 3,7 milyar dolarlık dış ticaret ve 0,7 milyar dolarlık gelirler açığına karşı 6,3 milyar dolar hizmetler fazlası görülüyor. Hizmetler dengesinde büyük gelir kalemleri yıl bazında yüzde 13,7 ‘lik artışla 5,6 milyar dolara, yüzde 11,7’lik artışla 2,1 milyar dolara ulaşan yolcu taşımacılığı olmuş.
Cari denge ekimde de fazla verebilir
Bilgi notunda ödemeler dengesindeki iyileşmenin hız keserek devamını etmesini bekleyen İş Yatırım’a göre öncü dış ticaret verileri ekim ayında cari fazlanın en çok 200 milyon dolar olacağını gösteriyor.
İş Yatırım beklentiden iyi gelen veri ve petrol fiyatlarındaki gerileme nedeniyle 2023 geneli için cari açık tahminini 2 milyar dolar aşağı yönlü güncelleyerek 47 milyar dolara (2023 tahmini milli gelirinin yüzde 4,6’sı) çekmekle birlikte güncel perakende satış verilerinin iç talebin zayıfladığına işaret etmesi nedeniyle cari açığın beklentisinden bir miktar daha düşük gerçekleşmesinin mümkün olduğunun altını da çiziyor.
Şimşek: İyileşme devam ediyor
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, sosyal medya hesabından Merkez Bankası (TCMB) tarafından açıklanan eylül ayı ödemeler dengesi verilerine ilişkin paylaşım yaptı.
Cari dengedeki olumlu seyre işaret eden Şimşek, paylaşımında “Yıllık cari dengede son iki ayda 7,3 milyar dolar iyileşme sağlandı. Program öngörülerimiz doğrultusunda bu iyileşmenin devamını bekliyoruz” dedi.
