Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), tüketici fiyatları endeksinin (TÜFE) ağustos ayında bir önceki aya göre yüzde 2,47, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 31,94, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 51,97 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 64,91 olarak gerçekleştiğini açıkladı. Enflasyon böylelikle son bir yılın en düşük düzeyine inmiş oldu. Aylık enflasyon beklentilere uygun gelirken yıllık enflasyondaki yüksek oranlı düşüşte yüzde 9,09 olarak gerçekleşen 2023 Ağustos enflasyonunun hesaplamadan çıkışı yani baz etkisi önemli rol oynadı. Temmuz ayında aylık enflasyon yüzde 3,23, yıllık enflasyon ise yüzde 61,78 olarak gerçekleşmişti. Bu arada gıda ve alkolsüz içecek fiyatlarındaki artıl hızının da 47 ay sonra ilk kez düşmesi enflasyonda beklentiye uygun gerçekleşmeye yardımcı oldu.
Yıllık bazda bakıldığında en az artış gösteren ana grup yüzde 28,96 ile ulaştırma oldu. Buna karşılık 12 aylık enflasyonun en yüksek olduğu ana grup ise yüzde 120,81 ile eğitim oldu. Gıda ve alkolsüz içecekler kategorisinde 12 aylık artış yüzde 44.88 ile 12 aylık enflasyonun altında kaldı.
Aylık artışlar bazında bakıldığında, ana harcama grupları itibariyle ağustos ayında bir önceki aya göre sürpriz gıda fiyatlarında oldu. Bu ana grup içindeki fiyatlar artmak bir yana yüzde 1,10 oranında ucuzladı TÜİK’e göre. Türkiye’de gıda enflasyonu aslında hala çok yüksek ama göreli olarak diğer fiyatlardan daha yavaş artıyor, hatta ağustosta ucuzladı bile.
Buna karşılık, 2024 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre en yüksek fiyat artışı ise yüzde 11,34 ile eğitim ana harcama grubunda gerçekleşti. Eğitim fiyatlarında bu denli yüksek artışın arka planında üniversite eğitimine yapılan zamlar var esas olarak.
Üniversite eğitim ücretinde artış çift haneli oldu
TÜİK verilerine göre, alt harcama kalemlerinde ağustosta fiyatı en çok artan yüzde 43,20 ile üniversite eğitim ücreti oldu. Onu yüzde 41,56 ile havayolu ile yolcu taşımacılığı, yüzde 38,58 ile şans oyunları, yüzde 27,64 ile şehir gazı ve doğalgaz, yüzde 17,90 ile demiryolu ve şehiriçi yolcu taşımacılığı, yüzde 9,62 ile şekerleme, çikolata ve kakao ürünleri, yüzde 7,61 ile otobüs ile şehiriçi yolcu taşımacılığı, yüzde 7,38 ile gerçek kira, yüzde 5,62 ile yumurta takip etti. Fiyatı en çok düşen ürün ise yüzde 13,54 ile taze meyveler oldu.
Endekste kapsanan 143 temel başlıktan (Amaca Göre Bireysel Tüketim Sınıflaması-COICOP 5’li Düzey) ağustos ayı itibariyle, 22 temel başlığın endeksinde düşüş gerçekleşirken üç temel başlığın endeksinde değişim olmadı. 118 temel başlığın endeksinde ise artış gerçekleşti.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, dezenflasyonun belirginleştiğini belirterek, “Son çeyrekte aylık enflasyonun ana eğiliminde düşüş bekliyoruz. Böylece yıl sonunda enflasyonun tahmin aralığında gerçekleşmesini öngörüyoruz” dedi. Şimşek yaptığı sosyal sosyal medya paylaşımında şu görüşleri dile getirdi:
Dezenflasyon belirginleşiyor. Yıllık enflasyon son 3 ayda 23,5 puan gerileyerek yüzde 52 gerçekleşti.
Geçici unsurların da etkisiyle aylık enflasyon ağustosta yüzde 2,5, yönetilen-yönlendirilen fiyatlar hariç ise yüzde 1,4 gerçekleşti. Aylık gıda enflasyonu 4 yıl sonra negatif… pic.twitter.com/qUa5qeikrS
— Mehmet Simsek (@memetsimsek) September 3, 2024
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası eski Başekonomisti ve Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof.Dr. Hakan Kara yaptığı sosyal medya paylaşımında enflasyon hedefine ulaşılması için yılın kalan aylarında fiyat artışlarının yüzde 1,3 olması gerektiğini belirtti:
Yıl sonunda %38 hedefine ulaşmak için kalan 4 ayda enflasyonun ortalama %1,3 olması gerekiyor. pic.twitter.com/lcob9C6Mez
— Hakan Kara (@ali_hakan_kara) September 3, 2024
Prof. Kara bir başka paylaşımında ise şu görüşleri ileri sürdü:
Ağustos’ta mevsimsel etkilerden arındırılmış çekirdek enflasyon (B ve C) %3’ün üzerinde, hizmet enflasyonu %4’ün üzerinde. Bu aşamada faiz indirimini destekleyecek bir veri yok.
— Hakan Kara (@ali_hakan_kara) September 3, 2024
Külliye ne diyor?
Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığının hazırladığı bilgi notuna göre yüzde 8,51 oranında artan konut grubu fiyatları Ağustos ayı enflasyonunun temel belirleyicilerinden biri oldu. Grubun enflasyona katkısı 1,31 puan olarak gerçekleşti. Bilgi notunda yüzde 2,95 oranında artan ulaştırma grubu fiyatlarının da ağustos ayı enflasyonunun temel belirleyicilerinden bir diğeri olduğu belirtilirken grubun enflasyona 0,48 puan katkı yaptığı ifade edildi.
Yüzde 1,10 oranında azalan gıda ve alkolsüz içecekler grubu fiyatları ise ağustos ayı enflasyonunun diğer temel belirleyicilerinden biri oldu. Grubun enflasyona düşürücü etkisi 0,27 puan olarak gerçekleşti. Yıllık enflasyona en büyük etki ise 12,50 puanla geçen yıl olduğu gibi konut grubu harcamalarında geldi. Enflasyona diğer yüksek katkılar11,48 puanla gıda ve alkolsüz içecekler ile 5,75 puanla lokanta ve oteller gruplarından geldi.
Reuters anketine katılanlar ekonomistler TÜFE’nin konutlarda kullanılan doğalgaz zammının ardından ağustos ayında aylık yüzde 2.64 artmasını, baz etkisinin katkısıyla yıllık olarak düşüşünü sürdürmesini ve yüzde 52.2 seviyesinde gerçekleşmesini bekliyorlardı. Dokuz ekonomistin katılımıyla yapılan ankete göre enflasyonun 2024’ün sonunda Merkez Bankası’nın (TCMB) yüzde 38 tahmininin üstünde yüzde 42.95 seviyesinde gerçekleşmesi bekleniyordu. Ankette aylık tahminler yüzde 2.15 ile yüzde 3.1 arasında yer alırken yılsonu tahmin aralığı ise yüzde 40 ve yüzde 45 aralığında seyrediyor.
Türkiye gıda enflasyonunda OECD birincisi
Gıda fiyatlarının ağustosta ilk defa düştüğü Türkiye gıda enflasyonu açısından OECD üyeleri arasında en kötü durumdaki ülke olmaya devam ediyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne (İBB) bağlı İstanbul Planlama Ajansı (İPA) Başkanı Dr. Buğra Gökce, sosyal medya hesabından TÜİK’in açıkladığı enflasyon verileri hakkında yaptığı açıklamada Türkiye’deki gıda enflasyonunun 45 Afrika ülkesinin 43’ünden daha yüksek olduğunu belirtti. “Mutfakta yangın büyüyor” diyen Gökce paylaşımında şu görüşleri dile getirdi:
💥 Mutfakta yangın büyüyor: Gıda enflasyonu açısından OECD üyeleri arasında en kötü durumdaki ülkeyiz!
📌 TÜİK verilerine göre Türkiye’de gıda enflasyonu yüzde 44,88 olarak açıklandı.
📌 🇪🇺AB ülkelerinde gıda enflasyonu ortalama yüzde 1,6 olurken, Türkiye hariç 🌐OECD… pic.twitter.com/Fyg6G4mTX0
— Dr. Buğra Gökce (@gokcebugra) September 3, 2024
ENAG’ın enflasyonu yüzde 3,47
Akademisyenlerin ve ekonomistlerin bağımsız biçimde oluşturduğu Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) ağustos ayı enflasyon araştırmalarının sonucunu açıkladı. ENAG Tüketici Fiyat Endeksi (E-TÜFE) ağustos ayında yüzde 3,47 arttı. E-TÜFE’nin son 12 aylık artışı ise yüzde 90,35 olarak gerçekleşti. ENAG, E-TÜFE’nin temmuz ayında yüzde 5,91 arttığını duyurmuştu. E-TÜFE’nin son 12 aylık artışı ise yüzde 100,88 olarak gerçekleşmişti.
2024 Ağustos ayında İstanbul Ticaret Odası’nın İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi bir önceki aya göre yüzde 1,73, toptan fiyat hareketlerini yansıtan Toptan Eşya Fiyatları İndeksi ise yüzde 0,98 oranında artmıştı. Bir önceki yılın aynı ayına göre değişim ise İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) 1995 bazlı Ücretliler Geçinme İndeksinde yüzde 61,57, Toptan Eşya Fiyatları İndeksinde ise yüzde 46,87 olarak gerçekleşmişti.
