Türkiye, bir kez daha üretimde ve ihracatta yüksek teknolojili ürünlerin payını arttırmak, böylece daha yüksek katma değerli ürünler yaratacak girişimleri teşvik etmek istiyor. Bu teşvik kapsamında Merkez Bankası, girişimcilere ‘Yatırım Taahhütlü Avans Kredisi’ adı verilen bir ürünle kredi verecek. Bu kredinin verilmesine ilişkin esasları anlatan tebliğler de yayınlandı. Buna göre çeşitli yüksek teknoloji ürünleri sıralandı, bunların üretimi sırasında uyulacak şartlar için de bir puanlama sistemi getirildi. Yüksek puan alanlar daha çok krediden faydalanacak.
Bu yeni kredinin tanıtımını yapanlardan biri de Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek oldu. Şimşek, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) Yatırım Taahhütlü Avans Kredisi (YTAK) Programı kapsamında teknolojik ve stratejik yatırımlara yıllık 100 milyar lira olmak üzere 3 yılda toplam 300 milyar lira kredi kullandırmasıyla ilgili olarak ‘Programla dış ticarette önemli payı olan yüksek teknoloji ürünlerin üretimine güçlü destek sağlayacağız” dedi.
Şimşek X’teki paylaşımında Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır’ın programa ilişkin paylaşımını alıntılayarak şu görüşlere yer verdi:
Önemli bir program.
Dış ticarette önemli payı olan yüksek teknoloji ürünlerin üretimine güçlü destek sağlayacağız. Cari açığı kalıcı olarak azaltmayı hedefliyoruz.
Süreçte teknik yeterliliği Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, finansal fizibiliteyi bankalar inceleyecek, nihai… https://t.co/4llTJzAw9I
— Mehmet Simsek (@memetsimsek) November 27, 2023
Kacır da söz konusu programa ilişkin, “Merkez Bankası, teknolojik ve stratejik yatırımlara odaklanan, yıllık 100 milyar lira olmak üzere üç yılda 300 milyar lira limit tahsis edilmesi planlanan yeni Yatırım Taahhütlü Avans Kredisi Programı’nı duyurdu. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı olarak, teknoloji ve strateji değerlendirmesi yapacağımız, 1 milyar lira ve üzeri düzeyde yatırım projeleri için 281 üründen oluşan stratejik öncelikli ürün ve 261 başlıktan oluşan teknoloji alanları listesini yayımladık.” paylaşımını yapmıştı.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) Yatırım Taahhütlü Avans Kredisi (YTAK) Programı’nın işleyişine ilişkin “Yatırım Projelerinin Stratejik Öncelik ve Teknik Değerlendirmesine Dair Tebliğ”e göre aracı bankalar kanalıyla sağlanan finansal imkânlardan yararlanmak için başvuru yapacak projelere ilişkin Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından stratejik öncelik ve teknik değerlendirme yapılacak.
Tebliğe göre “Stratejik Öncelikli Ürün Listesi (Ek.1)” veya “Teknoloji Alanları Listesi (Ek.2)” kapsamına giren projeler puanlanarak kredi programlarından yararlandırılacak. Yeni sistem, ARGE’den başlayarak üretime geçme sürecinin teşvikli finansmanı imkânı sağlıyor.
Projeler süreç içinde de denetlenecek
Tebliğe göre yatırımcılar Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na elektronik portal üzerinden başvurarak görüş alacak. Ar-Ge harcamaları dâhil en az 1 milyar TL yatırımlar başvurabilecek. Bakanlığa başvuran projelere oluşturulacak “Teknik Komite” tarafından değerlendirilip puan verilecek. Bakanlığın verdiği görüş ve puan krediden yararlanmak için hak sahipliği doğurmayacak.
Bakanlık çeşitli finansman programlarına stratejik öncelik ve teknik değerlendirme alt kriterlerini, başvuru koşullarını önceden ilan edecek. Program durdurulursa, sona ererse ya da ayrılan limit dolarsa ilan edilerek başvuru alınması durdurulacak. Ayrıca projeleri izleme ve yatırımcılara yön gösterme amacıyla “Yönlendirme Komitesi” oluşturulacak.
En yüksek puan ithalatı azaltıp ihracatı artıranlara
Tebliğ eki olarak yayımlanan Stratejik Ürün Listesinde ağırlığı hammadde olan GTİP kodlarına göre belirlenmiş ve aynı zamanda teknoloji düzeyleri de yazılmış 284 ürün yer alıyor. Teknoloji Alanları Listesinde ise sistem ve teknoloji tanımı yapılarak 261 alan sıralandı. Değerlendirme kriterlerinin de yer aldığı ekte ise her bir kriterin puan düzeyi de yer aldı. Puanlama 100 üzerinden yapılacak. Buna göre, puana tabi olmadan ön değerlendirme şartı, başvurucu firmanın projeyi başarıyla hayata geçirebilecek, hedeflenen nihai ürünü üretebilecek gerekli yeterli teknik yeterlilik ve kapasiteye sahip olması olarak belirlendi. Şirketlerde bu yeterliliğin olduğu belirlendikten sonra; yatırımın ilgili sektörde rekabetçiliği ve teknolojik kapasiteyi artıracak nitelikte ve ekonomik ölçekte olması (15 puan) yatırımda yerli makine kullanımı (5 puan), üretimde yerli girdi ve yurt içi katma değer potansiyeli (15 puan), yatırım ile oluşturulacak ilave kapasitenin ve yurt içi üretimin ithal ikame etkisi ve ihracat potansiyeli (35 puan), projenin üretilecek ürün veya bu ürünün ara girdi olarak kullanıldığı ürünler bakımından belirgin kapasite artışı oluşturarak ülke arz sürekliliği, güvenliği ve fiyat istikrarına katkı sağlaması (25 puan) projenin yeşil üretim performansı ve sürdürülebilirliğe katkısı (5 puan) olarak belirlendi. Bakanlık programa göre bu kriterlerin alt kriterlerini internet sitesinde ilan edecek.