Çiftçilerin tarım sektöründe artan sorunlara dikkat çekmek için başlattığı traktörlü eylemler Avrupa’nın birçok ülkesine yayıldı. Başta Almanya, Fransa, İspanya, Belçika, Hollanda, Polonya, İtalya ve Macaristan’da olmak üzere çiftçiler Avrupa Birliği’nin (AB) tarım politikalarını traktörleriyle protesto ediyor. Çiftçiler özellikle iklim değişikliğiyle mücadele kapsamındaki politika ve düzenlemelerin pahalıya mal olduğunu belirterek protestolarını artırıyor.
İlk Hollanda’da başladı
Bu protestoların en güçlü ve geniş çaplı olanı ilk olarak 2019’da 2000’den fazla traktörün çeşitli bölgelerde trafiği tıkadığı Hollanda’da yaşandı. Çiftçiler kara, deniz ve hava kirliliğine yol açan nitrojen emisyonlarını azaltmak için sert önlemler alınmasına yönelik bağımsız bir komite raporunun hükümete sunulmasının ardından traktörleriyle yollara dökülmüştü. Söz konusu nitrojen emisyonlarının en fazla tarım sektöründen kaynaklandığı, tavsiye edilen sert önlemler ise sektörü etkileyecek adımlar gerektirdiğinden çiftçiler raporu protesto etmişti. Hollanda’nın ardından Belçika’da da çevre düzenlemelerinin maliyetlerindeki artış nedeniyle çiftçiler geçen yıl traktörleriyle Brüksel’de çevre yolunda trafik akışını durdurmuştu.
Rusya-Ukrayna savaşı tetikledi
Şiddeti ve yoğunluğu artış gösteren bu protestolara son dönemde Avrupa’nın yeni başkent ve şehirleri de eklendi. Berlin, Paris ve Roma’nın yanı sıra diğer şehirlerin ana yollarını traktörleriyle kapatarak kamuoyunun dikkatini çekmeye çalışan çiftçiler birliğin tarım politikalarıyla gelirlerinin düşmesine dikkat çekiyor.
Çiftçiler büyüyen mevzuatı, verilen desteklerdeki kesintileri, Rusya-Ukrayna savaşıyla ortaya çıkan yüksek enerji, yakıt ve gübre maliyetlerini, Ukrayna’dan gelen ucuz tahıl ürünlerini ve su kullanım kısıtlamalarını eleştiriyor. Avrupalı çiftçiler AB’ye “Yeşil Mutabakat kapsamında karbon gübre ve pestisit kullanımına ilişkin katı kurallar getirerek tarımsal üretimi zorlaştırıyorsunuz” eleştirisi yapıyor.
Özellikle Polonya ve Romanya’da ucuz Ukrayna tahılının ithalatının yasaklanması talebi öne çıkarken Fransa’da tepkilerin odak noktasını artan yakıt fiyatları oluşturuyor.
Almanya’da çiftçiler 8 Ocak’ta eylemleri genişletti
Hükümetin tarım alanında sübvansiyonları kaldırmayı planlaması nedeniyle çiftçiler, Almanya’nın birçok bölgesinde aralık ayından beri protesto düzenliyor. Almanya’da çiftçiler son olarak tarımsal mazot sübvansiyonlarında yapılması planlanan kesintilere karşı, hükümeti oluşturan partilerin genel merkezleri önünde traktörlerle gösteri yaptı. Alman hükümeti, aralık ayındaki protestoların ardından, çiftçiler için tarımsal mazot üzerindeki vergi indirimine aniden son vermek yerine, bunu bu yıl için yüzde 40, 2025 için yüzde 30 azaltmayı, 2026’dan itibaren de tamamen kaldırmayı planladığını, çiftçilerin araçlarına vergi muafiyetini de kaldırmaktan vazgeçtiğini açıklamıştı.
Buna rağmen çiftçiler, 8 Ocak’ta bir haftalık geniş kapsamlı protesto başlatmıştı.
Fransa’da çiftçiler yolları kapatmayı sürdürüyor
AB’nin en büyük tarım üreticisi olan Fransa’daki çiftçiler hükümet ve perakendecilerin gıda enflasyonunu düşürme çabalarının birçok üreticiyi enerji, gübre ve nakliye gibi yüksek maliyetleri karşılayamaz hale getirdiğini savunarak hükümetin taleplerine kulak vermesi için traktörleriyle günlerdir yol ve otoyolları trafiğe kapatıyor. Çiftçiler çevreyi koruma konusundaki “aşırı düzenlemeler” nedeniyle de sorun yaşadıklarını belirtiyor ve ödemeleri yetersiz buluyor. Çok sayıda şehirde gelirlerinin az olmasını ve pestisit yasağı dahil olmak üzere hükümetin tarım politikasını protesto eden çiftçiler dün de traktörleriyle Paris’e giriş-çıkışları kapatarak eylem yaptı.
Fransız protestocuların eylemlerine bir rahipten de destek geldi. Rahip protestolara katılan çiftçilerin traktörlerini kutsadı.
FRANCE
Priest blesses farmers in tractors taking part in large scale protests as they travel through Bergerac #AgriculteursEnColere pic.twitter.com/khGLHqgiBA
— Catholic Arena (@CatholicArena) January 29, 2024
İtalyan çiftçilere müdahale edildi
AB’nin tarım politikalarını yetersiz bulan İtalyan çiftçilerin protestolarına da traktörleri eşlik ediyor. Düşük ücretler ve fiyat baskılarından rahatsız olan İtalyan çiftçilerin tepkilerinin odağında Yeşil Mutabakat yer alıyor.
İtalya’daki çiftçiler son günlerde bazı küçük şehirlerin giriş ve çıkışlarında traktörleriyle konvoy yaparken A1 Otoyolu’nun başkent Roma’ya 80 kilometre mesafedeki Orta kasabası mevkiini kapatmak isteyen çiftçilere güvenlik güçleri izin vermeyerek müdahale etti ve tansiyonun yükseldiği anlar yaşandı. Bir grup çiftçi de Viterbo kentinin giriş-çıkışında trafik akışına engel olarak protestolarını gerçekleştirdi. Güneydeki Foggia kentinde de çiftçiler 400 kadar traktörle şehir merkezinde konvoy yaptı. Kuzeydeki Udine şehrinde ise 70 traktörle konvoy oluşturarak AB’nin tarım politikalarını protesto etti.
İspanyollar şubatta yeniden sokağa çıkacak
İspanya’daki rekor sıcaklıkların ardından hükümetin kuraklıktan etkilenen Tagus nehrinden su kullanımına kısıtlama getirmesinin ardından çiftçiler Ocak 2023’te Madrid sokaklarına dökülmüştü. Avrupa’nın diğer ülkelerinde protestolar yayılırken, İspanyol çiftçiler birliğin düzenlemelerini ve hükümet desteğinin yetersizliğini protesto etmek için şubatta yeniden sokaklara çıkmayı planlıyor.
AB’nin çevreyi korumaya ilişkin düzenlemelerinin mahsullerin karlılığını baltaladığını ve gıda fiyatlarını artırdığı eleştirisinde bulunan İspanyol çiftçiler diğer ülkelerdeki meslektaşlarıyla benzer şikayetler paylaşıyor.
Belçikalılar gelirlerinin azalmasından şikayetçi
Belçika’da gelirlerindeki azalmadan rahatsız olan çiftçiler idari işlemlerin uzun sürmesi ve iklim düzenlemelerini eleştiriyor.
Çiftçiler trafiğin yoğun olduğu saatlerde Brüksel çevre yolunun bir kısmını traktörleriyle kapatarak trafik akışını durdururken bir başka grup da traktörlerini Avrupa Parlamentosu’nun önüne çekerek sorunlarına dikkati çekmeye çalıştı.
Romanyalı çiftçiler Ukrayna sınır kapısına erişimi engelledi
Romanya’da çiftçiler iki hafta önce yüksek iş maliyetlerini protesto ederken Ukrayna sınır kapısına erişimi de engelledi.
Çiftçilerin protestolarının odağında yüksek mazot fiyatları, sigorta maliyetlerindeki artış, AB’nin çevreyi korumaya yönelik tedbirleri ve Ukrayna’dan ithal edilen tarım ürünlerinin iç piyasadaki fiyatlar üzerinde yarattığı baskılar yer aldı. Polonya’daki çiftçilerin de odağında Yeşil Mutabakat ve Ukrayna’dan gelen tahıl ürünleri var. Geçen hafta traktörleriyle ülke genelinde sokağa dökülen Polonyalı çiftçiler Brüksel’in politikalarını protesto ederken Ukrayna gıda ürünlerinin Polonya pazarına akın etmesini önlemek için Ukrayna ile ticaret kısıtlamalarının geri getirilmesi talep ediyor ve Yeşil Mutabakatın getirdiği önlemlere karşı çıkıyor.
İlk tavizlerini aldılar
Sonuç olarak AB ülkelerindeki çiftçiler haftalardır sürdürdükleri protestoların ardından AB’den ilk tavizi aldı. Avrupa Komisyonu tüm bu protestoların ardından AB liderlerinden çiftçilerin arazilerinin belli bir kısmını nadasa bırakması yönündeki yasanın uygulamaya konmasının ertelenmesini istediği bir önerge hazırladı. Önergeye göre hükümetlerin çiftçilere dayattıkları yasa en azından gelecek yıla kadar uygulanmayacak.
Komisyondan yapılan açıklamada “Bu teklif çiftçilerin gelir kaygılarını gidermek için siyasi ilk somut yanıtı gösteriyor. Ayrıca Tarım Konseyi toplantılarında bazı üye devletlerin dile getirdiği talepleri de yansıtıyor” dendi.
Avrupa Komisyonu’nun Avrupa Yeşil Mutabakatı’ndan sorumlu Başkan Yardımcısı Maros Sefcovic gazetecilere verdiği brifingde çiftçileri savunarak yasayı erteleme kararının çiftçilerin geçen yaz yaşanan seller, orman yangınları ve iklim değişikliğine bağlı olağanüstü sıcak hava dalgası ve kuraklıklar nedeniyle olağanüstü zor bir yıl geçirmesi nedeniyle alındığını söyledi.
Gazetecilere tahıl üretiminin yüzde 30 oranında düştüğünü bildiren Sefcovic “Tarımı ve ekonomik modelimizi sürdürmek için ne tür büyük değişiklikler yapmak gerekiyor? Milli gelirde ne oranda azalma yaşanır? Yunanistan’a bir bakalım. Yangın ve seller nedeniyle tüm tarım sektörü yanılmıyorsam yıllık gelirin yüzde 20’sinden fazlasını kaybetti” dedi.
