“Çin dünyanın ABD, Avrupa ve Japonya tarafından kontrol edilen eski bilim düzenini sona erdirdi.” Bu artık genel kabul gören bir ifade. The Ekonomist dergisine göre Çin’in üstünlüğünü kanıtlayan iki temel veri mevcut. Birincisi Çin’in ürettiği yüksek kaliteli bilimsel makalelerin alıntılanma sayısı. Clarivate isimli araştırma şirketine göre Çin’de üretilen makalelerin alıntılanma sayısı Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Avrupa Birliği’ni (AB) geride bıraktı.
Bilimsel başarının arkasındaki nedenler arasında Çin’in yükselen üniversiteleri de var. The Economist “Henüz Batı’da bilinen isimler olmayabilir ancak Şanghay Jiao Tong, Zhejaing ve Pekin (Beida) üniversitelerinin Cambridge, Harvard ve Zürih ile aynı anda duyulmasına alışın” diyor. Oxford Üniversitesi’nden Profesör Simon Margison The Economist dergisindeki bir analizde Tshinghua Üniversitesi’nin dünyada bilim ve teknoloji alanında bir numara olduğunu söylüyor.
Çin’in bilimsel üstünlüğünün bir diğer göstergesi ülkenin aldığı patent sayısı. Ülke şu anda patent sayısı bakımından dünya lideri. Ülkenin nitelikli makale alanında Batı’yı geride bıraktığı alanların başında fizik, mühendislik, çevre bilimi/botanik, matematik ve bilgisayar bilimi geliyor.
Bilimsel makalelerde yazılanlar kağıt üstünde kalmıyor ve kısa sürede ticari ürün olarak dünya piyasalarına çıkıyor. Bugün ise yakın zamana kadar başta ABD olmak üzere batılıların borusunun öttüğü yapay zeka alanı da Çin’in radarına girdi. Çok sayıda Çinli şirket bu alanda üretim yapıyor ve birbirleriyle kıyasıya rekabet ediyor… Çin’de yıkıcı rekabet yaşanan ürünler arasına yapay zeka (AI) sohbet robotlarının da katıldığını yazan The Economist dergisi gelişmeleri “Çin’in yapay zeka modeli üreticileri arasında fiyat savaşı patlak verdi” başlıklı bir haberde inceledi. Haberi aynen yayınlıyoruz:
Çin’de fiyat savaşlarının ardı arkası kesilmiyor. Yüzlerce benzer şirketin bir gecede ortaya çıkması, elektrikli araçlardan bisiklet paylaşımına ve bubble tea’ye kadar her şeyin perakende fiyatını aşağı çekiyor. Bu yıkıcı mücadeleye katılan en son ürünler yapay zeka (AI) sohbet robotları.
Bu şaşırtıcı görünebilir. Yakın zamana kadar Çin’in sorunu, ChatGPT’yi insan benzeri bir içerik yaratıcısı haline getiren türden büyük dil modellerinin (llm) fazlalığı değil, eksikliğiydi. 2023’ün başında uzmanlar, var olan Çin büyük dil modellerinin Amerika’nın en ileri teknolojisinin on yıl gerisinde olduğunu düşünüyordu.
ÇİN’DE CHATBOTLAR PARA BASIYOR (Milyar yuan)
2024 ve sonraki yıllara ilişkin ciro rakamları tahminidir.
Şimdi aynı uzmanlar, bu farkın bir yıl ya da daha kısa bir süreye indiğini düşünüyor. Büyük dil modellerinin (llms) performansını ölçen lmsys Chatbot Arena, beş Çinli modeli dünyanın ilk 20’si arasına alıyor.
Şanghaylı yapay zeka şirketi SenseTime tarafından yaratılan SenseNova 5.0 adlı model, Mayıs ayında güncellemeye yapılıncaya kadar mantıksal akıl yürütme ve yaratıcı yazma konularında ChatGPT’den daha iyi performans gösteriyordu.
Pazar araştırma şirketi Askci, şubat ayında Çin büyük dil modellerinin 2023’te 15 milyar yuan olan cirolarının bu yıl 22 milyar yuan (3 milyar dolar) olacağını tahmin etti. Bu rakamın 2028 yılına kadar da beş katına çıkabileceği tahmin ediliyor.
Tüm bu göz alıcı teknolojik adımlar ve zenginlik vaadi, Çin’de pek çok yapay zeka umutlusunu bu işe girmeye motive etti.
En az Faceook’un LLaMA modelleri kadar karmaşık
Kendi yapay zeka hedefleri olan Çinli arama motoru devi Baidu’nun CEO’su Robin Li, geçen yıl Çin’in her gün bir büyük dil modeli ürettiğini söyledi. Etki yaratmak için abarttığı söylenebilir ama sayı konusunda yanılmıyordu.
Hükümetin tahminlerine göre, ülke şu anda bir milyardan fazla parametreli ve en azından Facebook’un ana şirketi Meta tarafından üretilen popüler LLaMA modellerinin bazı versiyonları kadar karmaşık 100’den fazla büyük dil modeline sahip bulunuyor.
Çinli yapay zeka geliştiricileri şimdi bu modelleri sağda solda ürünlere dönüştürüyorlar. Ancak George Washington Üniversitesi’nden Çinli yapay zeka uzmanı Jeffrey Ding, Çin’de kullanıcıların OpenAI’nin açık bir teknolojik üstünlüğe sahip olduğu Amerika’nın aksine, sunulan çeşitli ürünler arasında ayrım yapmalarına yardımcı olacak benzer bir endüstri ölçütünden yoksun olduklarını söylüyor. Teknoloji konusunda rekabet edemedikleri için de fiyat konusunda rekabet ediyorlar.
Fiyatlar OpenAI’nın yüzde 1’i
Kendi büyük dil modelini inşa eden High-Flyer adı hedge fon, 6 Mayıs’ta, en son sürüm için fiyatları 1.000 token başına bir yuan sentin yüzde birine (büyük dil modeli fiyatlandırmasında tercih edilen birim) düşürdü. Bu, OpenAI’nin en son büyük dil modeli olan GPT-4 Turbo için talep ettiği fiyatın yaklaşık yüzde 1’ine tekabül ediyor.
TikTok ve Çinli kardeş video uygulaması Douyin’in sahibi ByteDance, 15 Mayıs’ta en yeni modelini benzer bir indirimle sunmaya başladı. Bir hafta sonra bir e-ticaret devi Alibaba, en gelişmiş büyük dil modelinin fiyatını yüzde 97 oranında düşürdü. Saatler sonra Baidu, Ernie sohbet robotlarını kendisiyle iş yapan şirketlere bedava vereceğini duyurdu. Çen’in WeChat gibi popüler sosyal medya ve iletişim platformlarına sahip internet şirketi Tencent de büyük dil modellerinden birini bedavaya veriyor.
Bir Tencent yöneticisi bugün Çin’de “yüz modelin savaşından” söz ediyor. Tayvanlı teknoloji yatırımcısı ve 2018’de çok satan “AI Superpowers” kitabının yazarı Lee Kai-fu, bu çatışmanın herkesin kaybedeceği ve zararlı çıkacağı bir çatışma olduğu konusunda uyarıyor.
Kısa vadedeki savaşın uzun vadedeli olası sonucu
Daha fazla müşteri çekmek ve dolayısıyla daha akıllı algoritmaları eğitmek için daha fazla veri biriktirmek, sonuçta daha düşük gelir, eğitimi yapmak için gerekli pahalı bilgi işlem kaynaklarına harcanacak çok daha az para anlamına geliyorsa, çok az şey ifade ediyor. Bu sorun model üreticilerini her yerde etkiliyor ama özellikle Çinliler için durum daha da vahim. Çünkü Amerikan yaptırımları nedeniyle dünyanın en güçlü ve verimli Amerikan yapımı yapay zeka çiplerine erişimleri mümkün değil.
Uzun vadede, fiyat savaşının en olası sonucu Çin yapay zeka endüstrisinin Alibaba, Baidu, ByteDance ve Tencent gibi cebi derin birkaç dijital devin elinde toplanması. Baichuan, Moonshot ve Zhipu AI gibi gelecek vaat eden daha küçük model üreticileri Çin pazarının dışına çıkmak zorunda kalabilirler.
Ancak OpenAI, Anthropic ve Mistral gibi startupların Batı’da gösterdiği gibi, yeni gelenlerin makine öğreniminde yerleşiklerden daha fazla yenilik yapma rekoruna sahip olduğunu da göz ardı etmemek gerekiyor.
Çinli rakiplerden bazıları bunun yerine şanslarını uluslararası pazarlarda deneyebilir. Lee’nin son girişimi 01AI, fiyat savaşının kontrolden çıkması halinde büyüme için yurtdışına bakmaya hazır olduğunun sinyalini verdi. Ancak pek çok yerli rakip, yabancı teknoloji pazarlarında yollarını bulmakta zorlanacak ve bu nedenle aşırı rekabetçi iç pazarlarında sıkışıp kalacak. (Mao Zedung’un ‘Yüz çiçek açsın, bin fikir yarışsın’ sözüne atıfta bulunarak) Çin’de yüzlerce büyük dil modeli çiçek açıyor olabilir. Birçoğu, yaratıcılarının beklediğinden çok daha kısa sürede solabilir.
