Türkiye’de yaşanan yüksek enflasyon bir yılda emeklinin sofrasından bir pideyi daha eksiltti. Son üç yılda ramazan pidesinin kilogram fiyatına yüzde 445 zam gelirken en düşük emekli maaşı ile satın alınabilen pide sayısı geçen yılın ramazan ayına göre yüzde 21 azaldı. Böylece 2023’te beş pide satın alabilen emekliler bu yıl dört pide alabilecek.
Türkiye Fırıncılar Federasyonu Başkanı Halil İbrahim Balcı ramazan pidesinin kilogram fiyatının 60 lira olacağını açıklayarak İstanbul, Ankara ve Antalya’da 250 gram ramazan pidesinin 15 liradan satılacağını duyurdu. İstanbul’da 2023 yılında ramazan pidesinin kilogram fiyatı 33,3 TL olmuştu. Bu fiyat 2022 yılında 18,2 TL ve 2021 yılında da 11 lira idi. Buna göre son üç yılda ramazan pidesinin kilogram fiyatına yüzde 445 zam gelmiş oldu. Son iki yıldaki fiyat artışı yüzde 230, son bir yıldaki artış ise yüzde 80 gerçekleşti.
Gramaj düşüyor, fiyat artıyor
2012 yılında 400 gram pidenin fiyatı 1,5 TL’den satılıyordu. 2013 yılında pide fiyatı değişmedi ancak pideler 300 grama düştü.
2018 yılında da pideye zam gelmedi ancak 300 gramdan 275 grama düştü. 2022 yılında 330 gram olan pide 2023’te 300 gram oldu. 2024’te ise fiyatlar 250 gram pide üzerinden açıklandı. 250 gram pide açıklanan en düşük gramaj oldu.
Pidenin gramajı yıllara göre değiştiğinden daha gerçekçi bir kıyas için kilogram fiyatı üzerinden karşılaştırmak yapmak gerekiyor. 2021 yılında pidenin kilogramı 11 TL iken 2022’de 18,2 TL oldu. 2023’te pidenin kilosu 33,3 lira iken 2024 yılında 60 liraya ulaştı.
En düşük emekli maaşı (4b Bağkur) ile satın alınabilen pide miktarı 2024 yılında geçtiğimiz yıla göre yüzde 21 düştü. Bu ne demek? Emekliler 2023’te en düşük emekli maaşı ile günde 5 pide alırken 2024’te 4 pide alabilecek. Bu hesap 4b Bağkur emeklisinin durumunu yansıtıyor.
Pide fiyatı 250 gram üzerinden hesaplandığında 2023’te 841 pide alabilen bir emekli 2024’te 667 pide alabilecek. 4a işçi emeklilerinin en düşük maaşla alabildiği pide miktarı da son bir yılda yüzde 18 azaldı.
156 pide sofradan eksildi
2023’te en düşük emekli maaşı ile 852 pide alabilen işçi emeklileri 2024’te 696 pide satın alabilecek. Böylece 156 pide sofradan kalktı. 2012-2024 arasında en düşük emekli maaşı (4a) ile alınabilen pide miktarının en düşük olduğu yıllar 2022 ve 2024 oldu. İki yılda da emeklilerin maaşı 696 pideye karşılık geldi. Asgari ücretliler için ise durum oldukça farklı. 2023 yılında bin 22 pide alabilen asgari ücretliler 2024’te bin 133 pide alabilecek. 2012-2024 arasında asgari ücretlilerin maaşlarıyla en çok pide alabildiği yıl 2024 oldu.
Hesaplama nasıl yapıldı?
Euronews’in haberindeki hesaplamalar için ilgili ramazan ayında geçerli emekli maaşı ve asgari ücret kullanıldı. 2015 yılı tam senenin ortasına geldiği için haziran ve temmuz aylarının ortalaması esas alındı. 2023 yılı başında en düşük emekli maaşı Hazine desteğiyle 5 bin 500 lira iken nisan ayında bu miktar 7 bin 500 liraya çıkarıldı. Bundan dolayı 2023 emekli maaşı hesaplamasında mart ayının yüzde 25’i, nisan ayının ise yüzde 75’i kullanıldı. Çünkü ramazan ayı 23 Mart 2023’te başlamıştı.
