Enflasyon aylıkta direniyor, yıllıkta ‘düşer gibi’ yapıyor

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ekim ayında tüketici fiyatlarının aylık bazda giyim ve ayakkabı ile gıda ve alkolsüz içecek ana harcama gruplarındaki yüksek artışlar nedeniyle yüzde 2,88; yıllık bazda ise yüzde 48,58 oranında arttığını açıkladı.  Piyasa beklentisi, ekimde TÜFE’nin yüzde 2,46 artacağı, yıllık enflasyonun ise yüzde 47,98 olacağı yönündeydi.Veriler enflasyonun aylık bazda direnmeye devam ederken yıllıkta ise yüzde 4,25 olan 2023 eylül ayı enflasyonunun hesaplamadan çıkmasına rağmen ihmal edilebilecek kadar düştüğünü ya da düşer gibi yaptığını gösteriyor. Çünkü yıllık bazda eylülde yüzde 49,38 olan TÜFE ekimde 0,8 puanlık düşüşle yüzde 48,58’e inebildi.  TÜİK’e göre yılbaşından buyana tüketici enflasyonu ise yüzde 39,97 olarak gerçekleşti.

Bağımsız Enflasyon Araştırma Grubu ise ekim ayında da hayli yüksek bir enflasyon verisi açıkladı. ENAG’a (ENAGrup) göre ekim ayında enflasyon aylık bazda yüzde 5,57 oldu. Yıllık enflasyon yüzde 89,77 olarak gerçekleşti. Alt gruplara bakıldığında, en yüksek enflasyon artışı ekim ayında yüzde 10,38 ile ‘ulaştırma’ grubunda gerçekleşirken, yüzde 8,63 oranla ‘haberleşme’ grubu ve yüzde 7,97 ile giyim ve ayakkabı grubu onu takip etti.

İstanbul Ticaret Odası da geçen hafta ekim ayı enflasyonunu yüksek açıklamıştı. Verilere göre İstanbul’da ekim ayında perakende fiyat hareketlerinin göstergesi olan İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi bir önceki aya göre yüzde 3,64, toptan fiyat hareketlerini yansıtan Toptan Eşya Fiyatları İndeksi ise yüzde 0,15 oranında artmıştı.

İstanbul Ticaret Odası (İTO) tarafından yapılan açıklamaya göre, bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranı İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) 1995 bazlı Ücretliler Geçinme İndeksinde yüzde 59,10, Toptan Eşya Fiyatları İndeksinde ise yüzde 43,07 olarak gerçekleşmişti. TÜİK’in açıkladığı enflasyon hem aylık hem de yıllık bazda ENAG ve İstanbul Ticaret Odası’nın açıkladığı enflasyonun altında kalmaya devam etti.

TÜFE değişim oranları (%), Ekim 2024

TÜFE yıllık değişim oranları (%), Ekim 2024

TÜİK’e göre ana harcama grupları itibarıyla 2024 yılı Ekim ayında bir önceki aya göre en çok artış gösteren grup yüzde 14,32 ile yeni sezona girilen giyim ve ayakkabı oldu. Gıda ve alkolsüz içecekler grubunda ise fiyatlar  Merkez Bankası’nın 17 ekim tarihli Para Politikası Kurulu (PPK) toplantı özetindeki endişesini doğrulayarak yüzde 4,33 gibi yüksek bir oranda arttı.

Endekste kapsanan 143 temel başlıktan (Amaca Göre Bireysel Tüketim Sınıflaması-COICOP 5’li Düzey) 2024 yılı Ekim ayı itibarıyla, 26 temel başlığın endeksinde düşüş gerçekleşirken, 7 temel başlığın endeksinde değişim olmadı. 110 temel başlığın endeksinde ise artış gerçekleşti.

Çekirdek enflasyonda hafif düşüş var

Enflasyonun geleceğine ilişkin tahmin edici gücü yüksek olan, enflasyon eğilimini gösteren ve para politikasının oluşmasına yardımcı olan Özel kapsamlı TÜFE göstergeleri (çekirdek enflasyon) de aylık bazda 0,7 puan düştü. İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE’deki değişim, 2024 yılı Ekim ayında bir önceki aya göre yüzde 2,69, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 40,12, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 47,10 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 62,65 olarak gerçekleşti. Eylülde çekirdek enflasyondaki artış yıllık bazda yüzde 48,23; aylıkta ise yüzde 3,22 olarak gerçekleşmişti.

Üretici fiyatlarında yıllık artış yüzde 32,24

Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE), (2003=100) 2024 yılı Ekim ayında bir önceki aya göre yüzde 1,29 artış, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 27,17 artış, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 32,24 artış ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 43,93 artış gösterdi.

Şimşek: Enflasyonda katılıkların giderilmesi zaman alıyor

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, ekim ayı enflasyon verilerinin açıklanmasının ardından sosyal medya hesabından yaptığı değerlendirmede  “Özellikle geriye dönük fiyatlama davranışının yüksek olduğu kira ve eğitim grubunda yıllık artışlar enflasyondaki düşüşü sınırlandırıyor.” dedi. Bakan Şimşek mesajında şu görüşleri paylaştı:

Yılmaz: Gıda fiyatlarının etkisi hissedildi

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet  Yılmaz da sosyal medya  hesabından yaptığı paylaşımda Ekim ayı enflasyonunda gıda fiyatlarının etkisi hissedildiğini belirtti. Yılmaz “Yıllık enflasyon yüzde 48,58 düzeyine inmiş, son 5 ayda yıllık enflasyondaki azalış 27 puana yaklaşmıştır. Toplumsal refahı artırmak amacıyla uyguladığımız ekonomi programı ile dezenflasyon sürecinin önümüzdeki dönemde daha da güçlenmesini ve tek haneli enflasyon hedefimize ulaşmayı hedefliyoruz. ” dedi.

Prof. Dr. Kara:  Yılı yüzde 44 enflasyonla kapatacağız

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) eski Başekonomisti ve Bilkent Üniversitemi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Hakan Kara, İTO ve TÜİK verilerinin karşılaştırdığı yorumunda, “Genel seçimlerden bu yana TÜİK ve İTO fiyat endeksleri. 15 aylık birikimli fark yüzde 5,8. İki endeksin içeriğinin epey farklı olduğunu da düşünürsek son dönemde ölçümde ciddi sorun var diyemeyiz” derken, IMF’nin verilerindeki en yüksek enflasyona sahip ülkeler sıralamasında Türkiye’nin yükselişine de dikkat çekti.

IMF’nin en yüksek enflasyona sahip ülkeler sıralamasında Türkiye’nin yükselişine de dikkat çeken Prof. Dr. Kara  yıl sonu hedeflerine yönelik ise şu değerlendirmeyi yaptı:

“Bugünkü enflasyon verisinden sonra bu yılı %44 civarında kapatacağımız belli oldu. OVP’de bu yılın hedefi %33’tü. Böylece hedefin 1/3 oranında üzerinde kalmış olacağız. Üstelik bu sapmayı döviz kurunun ve petrol fiyatlarının tahminlerden daha düşük olduğu bir yılda yaşadık.”

Finansal piyasalar uzmanı İris Cibre ise ekim ayı enflasyon verisinin açıklanmasının ardında yaptığı sosyal medya paylaşımında şu görüşleri paylaştı: