Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) eylül ayında tüketici fiyat endeksinin (TÜFE) aylıkta yüzde 2,97, yıllıkta ise yüzde 49,38 arttığını açıkladı. Beklentiler aylık enflasyonun yüzde 2,09, yıllık enflasyonun ise yüzde 48,11 olacağı yönündeydi. Böylece yıllık TÜFE 14 ay sonra ilk kez yüzde 50’nin altına inmiş oldu, ancak Merkez Bankası’nın beklentisinin ve Orta Vadeli Program’daki hedefin tutması biraz daha zorlaştı. Merkez Bankası’nın yıl sonu beklentisi olan yüzde 38’in tutması için kalan üç ayda enflasyonun aylık ortalama yüzde 0,5, üst bant olan yüzde 42’nin tutması içinse aylık ortalama yüzde 1,5 olması gerekiyor. Hükümetin gelecek üç yıla dair ekonomik tahminlerini içeren Orta Vadeli Program’da ise bu yıl enflasyonun yüzde 41,5’e gerileyeceği öngörülüyor.
Bağımsız Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) verilerine göre ise eylülde enflasyon aylık bazda yüzde 5,34, yıllık bazda ise yüzde 88,63 arttı. Alt gruplarda en yüksek enflasyon oranı yüzde 10,93 ile “giyim ve ayakkabı” grubunda gerçekleşti. Onu yüzde 10,07 oranla “ev eşyası” grubu takip etti. Eğlence ve kültür grubunda ise enflasyon oranı yüzde 8,17 oldu.
İstanbul Ticaret Odası (İTO) tarafından açıklanan İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi eylülde aylık yüzde 3,9’la beş ayın zirvesine çıkarken yıllık bazda artış oranı yüzde 59,18 olmuştu.
En büyük katkı konut ve gıdadan
Eylülde yüzde 2,97’lik enflasyona en büyük katkı 0,63 puan ile konuttan gelirken onu yüzde 0,59 ile gıda ve alkolsüz içecekler, 0,32 ile eğitim, 0,25 puan ile lokanta ve oteller, 0,22 puan ile giyim ve ayakkabı izledi. Enflasyonu düşüren tek kalem 0,03 ile haberleşme oldu. Yıllık bazda yüzde 49,38’lik enflasyona en büyük katkı 12,17 puan ile konuttan, 10,98 puan ile gıdadan geldi.
Yıllık bazda da en büyük artış yüzde 97,87 ile konutta görüldü. Eğitim yüzde 93,59, lokanta ve oteller yüzde 65,41, alkollü içecekler ve tütün yüzde 52,35, sağlık yüzde 50,70, çeşitli mal ve hizmetler yüzde 46,69, eğlence ve kültür yüzde 43,96, gıda ve alkolsüz içecekler yüzde 43,72, ev eşyası yüzde 40,29, haberleşme yüzde 36,64, giyim ve ayakkabı yüzde 30,70, ulaştırma yüzde 26,60 artış görülen kalemler oldu.
En yüksek artış eğitimde
Eylül ayında en yüksek artış yüzde 14,21 ile eğitimde görüldü. Onu yüzde 4,16 ile alkollü içecekler ve tütün, yüzde 3,86 ile konut, yüzde 3,63 ile giyim ve ayakkabı, yüzde 3,25 ile çeşitli mal ve hizmetler, yüzde 2,72 ile lokanta ve oteller, yüzde 2,48 ile gıda ve alkolsüz içecekler, yüzde 2,44 ile ulaştırma, yüzde 2,35 ile eğlence ve kültür, yüzde 1,98 ile ev eşyası, yüzde 1,51 ile sağlık izledi.
Eylül ayının zam şampiyonu öğrenci yurtları
Eylül ayının zam şampiyonu yüzde 50,40’lık fiyat artışıyla üniversite yurtları oldu. Onu yüzde 45,27 ile üniversite eğitimi, yüzde 34,25 ile yumurta, yüzde 23,86 ile kreşler, yüzde 18,65 ile taze balık, yüzde 12,74 ile otobüs ile şehir içi taşımacılığı, yüzde 11,17 ile halı izledi.
Eylülde fiyatı en çok düşen ürün yüzde 4,31 ile başka yerde sınıflandırılmamış diğer kişisel aksesuarlar oldu. Mobil telefon ve aksesuarları yüzde 3,93, kahvaltılık tahıl ürünleri yüzde 3,67, havayolu ile yolcu taşımacılığı yüzde 3,36, patates yüzde 2,72 en çok düşüş görülen kalemler olarak belirlendi.
Hakan Kara: Enflasyon hâlâ yüksekse tek açıklaması beklentilerin düzelmemiş olması
Merkez Bankası eski Başekonomisti ve Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kara, X hesabından yaptığı paylaşımda şu ifadelere yer verdi:
Dünyada hammadde fiyatları ve dolar endeksinin düştüğü, içerde talebin zayıfladığı, üstüne kurun ve ücretlerin baskılandığı bir dönemde enflasyon hala yüksekse, bunun tek açıklaması beklentilerin henüz düzelmemiş olmasıdır. pic.twitter.com/KvuZ0hCemv
— Hakan Kara (@ali_hakan_kara) October 3, 2024
‘2025’te yüzde 20’nin altına düşeceğine kimseyi ikna edemezler’
Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) Direktörü Ali Çufadar da böyle giderse 2025 enflasyon hedefinin bile tutmayacağını söyledi. Çufadar’ın paylaşımı şöyle:
Otoriteler,
📍Mevcut yaklaşımlarıyla enflasyonun 2025’te %20’nin altına düşeceğine kimseyi ikna edemez!📍Çünkü daha 2-3 hafta – 2 ay önce açıkladıklarını tutturamıyorlar!
📍1-2 yıl sonraki hedeflerine kim? neden? inansın.
📍Çünkü mesele YÜKSEK FAİZ değildi; KUR’du.
— Ali Çufadar (@ali_cufadar) October 3, 2024
Şimşek: Enflasyon baz etkisinin ötesinde düşecek
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek enflasyonda düşüşün baz etkisinin ötesine geçeceğini söyledi. T24’ün 15. yıl dönümü etkinlikleri nedeniyle düzenlenen etkinlikte konuşan Şimşek enflasyondaki düşüşün baz etkisinin ötesine geçeceğini dile getirdiği konuşmasında, ekonomik programın detaylarını anlattı. Şimşek’in konuşmasından öne çıkanlar şu şekilde:
-Reel ekonomide yavaşlama, bazı alanlarda daralma var ama hala ılımlı büyüme söz konusu. İmalat sanayii daralmaya işaret ediyor ancak bu geçici.
-Dezenflasyon aynı hızda olmasa da sürecek, hizmet enflasyonundaki katılık zamanla aşılacak.
-İşsizlik oranı iyi seyrediyor, istihdam piyasasında bozulma yok.
-Enflasyon baz etkisinin ötesinde düşecek.
-Rezervlerde ciddi bir iyileşme söz konusu, yeterliliğe ulaştık, 1 yıl içinde 93 milyar dolarlık artış var.
