Özellikle Amerika’da üniversite eğitiminin çoğu kişinin erişemeyeceği kadar pahalı hale gelmesi, üniversiteden mezun olduktan sonra girilen işlerde alınan ücretlerin ise üniversite okumak için alınan borçları ödemeye yetmemesi, ansızın ciddi el emeği ve beceri gerektiren mavi yaka işleri yeniden moda yaptı. Tabii bu modanın yükselmesinde elektrikçilik, tesisatçılık, inşaat ustalığı, marangozluk gibi işleri yaparken aynı anda yaptıklarını sosyal medyadan da paylaşıp birden ‘fenomen’ hale gelen bazı ‘influencer’ların rolü de çok büyük.
Z kuşağı olarak da adlandırılan genç kuşak, genellikle ‘çalışmayı sevmeyen’ ve ‘iş yerine karşı sadakat beslemeyen’ bir kuşak gibi tanımlanıyor ama bu çok doğru olmayabilir. Çünkü üniversite bitirip sahip olunan meslekler yerine bu ‘zanaat’leri benimseyen gençler hallerinden çok memnun gözüküyor.
Amerikan ekonomi gazetesi The Wall Street Journal, bu zor zanaatleri icra ederek sosyal medyada fenomen olan gençleri makale konusu yapmış. Aynen yayınlıyoruz:
Lexi Czumak-Abreu çoğu zaman bir hendekte kabloları sıyırırken ya da kıvılcım çıkaran bir prizle uğraşırken hayran kitlesinin büyüklüğü onun için pek bir şey ifade etmiyor. Ama Las Vegas’ta havaalanında dolaşırken bir yabancı ona adıyla hitap ediyor.
TikTok, Instagram ve Facebook’ta yaklaşık 2,2 milyon kişi New York Cornwall’da yaşayan elektrikçi Czumak-Abreu’nun rutin olarak yaptığı işleri merakla izliyor. Yakın zamanda onu bir vincin üzerinde elektrik direklerinin tepesinde bağlantı yaparkengördünüz mü ya da sudan zarar görmüş bir bodrum katındaki elektrik panelini tamir ederken?
Dedesi ve babası da elektrikçi olan 27 yaşındaki Czumak-Abreu, “İnsanlarla karşı karşıya gelene kadar normal bir insan gibi hissediyorsunuz ve aman tanrım, bu gerçek, insanlar kim olduğumu biliyor” diyor. 2022’de video yayınlamaya başladığından beri bu tür işlere ilgisinin arttığını söyleyen binlerce kişiden mesaj almış.
TikTok, Instagram ve Facebook’ta yaklaşık 2,2 milyon kişi elektrikçi Lexi Czumak-Abreu’nun yaptığı tehlikeli ve yorucu işleri merakla izliyor. Czumak-Abreu videoları kendisi çekiyor ve düzenliyor. Burada, telefonunu kendisini elektrik direğine yükselten vinç kamyonunun koluna dayamış.
Mesleki lise ve kurslara giden gençlerin sayısı artıyor
Czumak-Abreu’nun işi, daha fazla genç Amerikalının son zamanlarda tercih ettiği bir yol. Dört yıllık üniversite diplomasının maliyeti ve değeri konusundaki kuşkular yükselirken, gençler masa başı ya da çok fazla borç gerektirmeyen ve kendi kendinin patronu olma potansiyeline sahip iyi ücretli işlerin peşine düştükçe meslek kurslarına kayıtlar da artıyor. Mesleki liselere kayıt yaptıran öğrencilerin sayısı geçen yıl yüzde 16 artarak 2018’den bu yana en yüksek seviyesine ulaşmış. Czumak-Abreu gibi çalışanlar da bu cazibeyi besliyor.
Bazı yetenekli zanaatkar influencer’lar o kadar popüler ki, bu işten gerçek meslekleri olan tesisatçılık veya elektrik işinden daha fazla para kazanıyorlar. Kendin yap YouTube eğitimlerini izleyip kendi lavabo ya da tavan fanı kurulumlarını deneyen ev sahipleri de onların en yakın takipçisi.
Czumak-Abreu, tıklamalardan ve Klein Tools ve Carhartt gibi şirketlerle yaptığı marka anlaşmalarından yılda 200 bin dolar (yaklaşık 6,5 milyon lira) kazanıyor ancak haftanın yedi günü de çalışmaya devam ediyor. “Şirketimin güvenilir bir çalışan olduğumu anlamasını istiyorum” diyor ve çalışma saatlerini azaltırsa, büyük kablo bobinleri, açık hava hendekleri ve ağır makinelerle yaptığı işleri kaçıracağından korkuyor.
Tıp eğitimi bırakıp elektrikçi oldu
Czumak-Abreu, iki yıl önce elektrikçi olarak yaptığı iş hakkında sosyal medyada paylaşımlar yapmaya başlamış. Üniversitede tıp eğitimi alıyormuş ancak hastane ortamında çalışmaktan hoşlanmadığına karar verdikten sonra bırakmış. “İnsanları seven biri değilim” diyor. İşvereni Czumak-Abreu’nun sosyal medyadaki varlığını desteklediğini ancak iş başındayken kameranın dikkatini çekmekten kaçınmaya çalıştığını söylüyor.
Haftada bir tam gününü, öğle aralarını ve geceleri çektiği videolarda düzenleme yaparak geçiriyor. Çoğu zaman bu, tek bir kısa klip için sekiz saatlik çekimi kesip biçmek anlamına geliyor. “Kesinlikle çöktüğüm ve tamamen aşırı yüklendiğim haftalar oluyor” diyor.
Czumak-Abreu sosyal medyadan yılda 200 bin dolar gelir elde ettiği halde bir şirkette elektrikçi olarak çalışmaya devam ediyor.
2021 yılında, 23 yaşındaki Kaliforniya Sacramento’da yaşayan tesisatçı Evan Berns, TikTok’ta bir su ısıtıcısını çekiciyle kaldırdığı bir video yayınladı. Ertesi sabah uyandığında videonun 470.000 kez izlenmiş olması onu daha fazlasını yapmaya teşvik etti. Bir sıhhi tesisat şirketi olan Motherflushers için çalışan Berns, yaptığı işi görsel olarak daha çekici hale getirmenin yollarını bulduğunu söylüyor: “Tesisatı hızlandırıyorum, tüm sıkıcı kısımları kesiyorum, böylece gerçekten heyecan verici ve hızlı tempolu oluyor ve harika bir müzik ekliyorum.”
Influencer’lar için yıllık bir konferans olan VidCon’un CEO’su Jim Louderback, izleyicilerin normalde görmediği şeyler (örneğin bir evin duvarlarının içi) bulunan ya da dünyanın nasıl işlediğine dair merakını gideren videoların çok fazla tıklandığını söylüyor.
TikTok’ta, mavi yakalı etiketi bu yılın ilk dört ayında geçen yıla göre yüzde 64 artarak 500 bin gönderi almış. TikTok, elektrikçi etiketli paylaşımların aynı dönemde yüzde 77 arttığını, inşaat işçisi ve mekanik etiketlerinin de benzer sıçramalar kaydettiğini söylüyor.
Makyajlı kaynakçı
Birçok gönderi, mavi yakalı çalışanların alabileceği ücretleri övüyor. Verilere göre, inşaat sektöründe yeni işe alınanlara ödenen ücretler, muhasebe gibi profesyonel hizmetlerde yeni işe alınanlara ödenen ücretleri geride bırakıyor. Huntersville’de Joe Gibbs Manufacturing Solutions için kaynak yapan 31 yaşındaki Chloe Hudson, “Kaynakçıların çoğunun egzozcu dükkanındaki gibi kirli olduğuna dair bir fikir var” diyor.
Instagram paylaşımlarında makyaj ve rimelle kaynak yaptığını gösteren Hudson, işyerini “kaynakçılığın Tac Mahal’i” olarak tanımlıyor. Amacı: Kadınlara erkek egemen bir sektörde kadınsı olmanın sorun olmadığını göstermek. “Daha çekici hale getirdik. Güzel araçlarımız var. Evlerimiz var, başarılıyız” diyor Tesla kullanan bir marangoz olan 27 yaşındaki Matt Panella ve Kaliforniya’nın merkezinde ev iskeletleri kurarken çektiği ayrıntılı nasıl yapılır videoları ona yüklü bir YouTube takipçisinin yanı sıra 3M gibi şirketlerden yıllık 200.000 dolardan fazla sponsor geliri kazandırmış.
Influencer’lar kötü hava koşulları veya izin gecikmeleri gibi projelerde yaşanan aksaklıkların işi yavaşlattığını ve sponsorlarına söz verdikleri videoları çekmeyi zorlaştırdığını söylüyor. Panella, “Hiçbir şey olmuyorsa gidip içerik çekemem” diyor.
İnşaat işlerine gençlerin ilgisi arttı
İşe yaradığında, sosyal medya işleri artırabilir ve hatta yeni işe alınanlara ilham verebilir. Parker, Colo’da John Coffman onlarca yıldır bir inşaat şirketinin sahibiydi. Kısmen Panella’dan ilham alan 22 yaşındaki oğlu Jarod, çerçeveci olarak çalışmaya ve sosyal medyada videolar yayınlamaya başladıktan sonra, potansiyel işçiler birdenbire Coffman’lara yaklaşmaya başlamış. “Çocuklar iş sahalarına gidip ‘Hey, dostum, beni işe alır mısın?’ demiyorlar. Sosyal medya üzerinden tanışıyorlar, bu da onlara bunun yasal bir olasılık olduğu fikrini veriyor” diyor yaşlı Coffman.
Pfister Faucets, şu anda beşinci sezonunda olan ve ülke çapındaki tesisatçıların yaşamlarını vurgulayan bir YouTube belgesel dizisi üretmek için 2 milyon dolar harcamış. Dizi oyuncusu ve country şarkıcısı Craig Morgan tema şarkısını yapmış. (Bazı günler güneş gökyüzünü öpmeden önce çalışıyorum/Dünyanın uyanışını kamyonetimin koltuğundan izliyorum/Burada pastadan payımı kazanıyorum/Dürüstçe iyi bir para/Hayır, bu şans değil.) İnsanların bir kariyer olarak tesisatçılığa ilgi duymasını sağlamayı amaçlayan videolar, yarısı 34 yaş ve altındaki kişilerden olmak üzere 13 milyon kez izlenmiş. Pfister’ın kıdemli satış direktörü Spencer Brown “Tesisatçılar olmadan ürünlerimizin montajı yapılamaz” diyor.
Üretici Roush Yates Motorları’nda teknisyen olan 26 yaşındaki Madison Conrad, bu seslerin önemli olduğunu söylüyor. Conrad, gençken Nascar’da çalışan kadın teknisyenlerin yer aldığı YouTube videolarını izlediğini ve bunları annesine kariyer hedeflerinin mümkün olduğunun kanıtı olarak gösterdiğini hatırlıyor.
Her işin olumsuz yanları var
Mekanik işlerde uzmanlaşmış bir tamirci olan 34 yaşındaki David Coleman, yıllarca lavaboların altında ve boşluklarda süründükten sonra sırt ameliyatı geçirdiğini söylüyor. Sosyal medyanın başka açılardan da daha zor olduğunu ekliyor.
Pandemi sırasında işe yeni başlayan iş arkadaşlarına yardımcı olmak için eğitim videoları hazırlamış, ardından bir meslektaşının önerisi üzerine bazılarını internette yayınlamış. Dört yıl sonra, perakendeci platformlarına video hazırlayan influencer’lar için bir Amazon pazarlama programı da dahil olmak üzere sosyal medyadan yıllık yaklaşık 500.000 dolar gelir elde ettiğini söylüyor. Bu hayat kulağa büyüleyici geliyor ama o, akışını yenilemeye bağımlı hale gelmiş. Viral olma saplantısının onu balık tutmak ve ailesiyle vakit geçirmek gibi sevdiği şeylerden uzaklaştırdığını söylüyor. “Beğeni, takipçi ve dolar işareti getirmeyen şeyler yapmak için motivasyonum yoktu. İçimde bir boşluk vardı” diyor. Coleman hâlâ paylaşım yapıyor ama eskisinden daha seyrek ve gelirinin düşmesini beklediğini söylüyor. “Mutlu ya da başarılı olmak için lisans eğitimi almak zorunda değilsiniz” diyor ve ekliyor: “Sosyal medya pek çok insana tavsiye edeceğim bir şey değil ancak ticaretle uğraşmanın kesinlikle pek çok avantajı var.”
